Epidemiyoloji

Epidemiyoloji, toplumdaki hastalık, salgın, kaza ve sağlıkla ilgili durumların dağılımını, görülme sıklıklarını ve bunları etkileyen belirteçleri inceleyen bir tıp bilimi dalıdır.

Sağlığı geliştirmek ve hastalıkları azaltmak için sağlık bilgilerini toplamak, yorumlamak ve kullanmak bu bilim dalının amaçlarındandır.

Köken

Epidemiyoloji sözcüğü, Antik Yunan dilinde "epi" (üstüne, üzerine) ve "demos" (halk) ve "logos" (söz-söylev) sözcüklerinden kökenlenir. Sözlük anlamı olarak halk ile ilgili olmasına rağmen; Mikrobiyolojik epidemiyoloji, epizotiyoloji (hayvan epidemiyolojisi), bitki epidemiyolojisi bilim dalları da bu ismi kullanırlar.

Deneysel epidemiyoloji, iş ve çevre epidemiyolojisi, klinik epidemiyoloji, nedensel epidemiyoloji dalları vardır.

Amaçlar

Epidemiyolojik araştırmaların temel amaçları; sağlıkla ilgili olayları tanımlamak ve görülme sıklığını ölçmek, hastalık ya da kazaların nedenlerini inceleyen çözümleyici çalışmalar yapmak, uygulanan sağlık hizmetinin veya programlarının etkinliğini ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapmaktır.

Epidemiyolojik çalışma insan topluluklarını hedef alır. En sık olarak belli bir zamanda, belli bir bölgedeki topluluk, yaş, cins, meslek gibi alt gruplarla analizler yapılır. Burada amaç pozitif sağlık durumları veya hastalıklarla neden olabilecek belirleyicilerin incelenmesidir.

Epidemioloji şubeleri

  • Bilişsel epidemiyoloji
  • Nöroepidemiyoloji
  • Psikiyatrik epidemiyoloji
  • Epizotiyoloji
  • E-epidemiyoloji
  • Çevresel epidemiyoloji
  • Ekonomik epidemiyoloji
  • Klinik epidemiyoloji
  • Hesaplamalı epidemiyoloji
  • Çatışma epidemiyolojisi
  • Genetik epidemiyoloji
  • Yaşam rotası yaklaşımı
  • Moleküler epidemiyoloji
  • Moleküler patolojik epidemiyoloji
  • Beslenme epidemiyolojisi
  • Paleoepidemiyoloji
  • Farmakoepidemiyoloji
  • Sosyal epidemiyoloji
  • Mekansal epidemiyoloji
  • Tele-epidemiyoloji

Ayrıca bakınız

  • Taşıyıcı (epidemiyoloji)
  • Mikrobiyoloji
  • Sanitasyon
  • Patojen

Kaynakça

  • Sağlık Araştırmaları Yöntem Bilimi:Konu Hakkında Türkçe Kaynak:www.epidemiyoloji.org
  • Epidemiyoloji ve İşçi sağlığı
  • European Centre for Disease Prevention and Control2 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • International Epidemiological Association (IEA)
  • Porta M, editor. Greenland S, Hernán M, dos Santos Silva I, Last JM, associate editors (2014). "A dictionary of epidemiology", 6th. edition. New York: Oxford University Press. [1]11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9780199976737
  • People's Epidemiology Library
  • Temel epidemiyoloji. Beaglehole R., Bonita R., Kjellström T. Dünya Sağlık Örgütü 1993 Çeviren Bilgen N.
Taslak simgesiTıp ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.
  • g
  • t
  • d
Epidemiyoloji
Şubeler
fizyolojiye göre
  • Bilişsel epidemiyoloji
  • Nöroepidemiyoloji
  • Psikiyatrik epidemiyoloji
  • Veteriner epidemiyolojisi
metodolojik
  • Biyoistatistik
  • Hastalık bilişimi
  • E-epidemiyoloji
  • Çevresel epidemiyoloji
  • Ekonomik epidemiyoloji
  • Klinik epidemiyoloji
  • Hesaplamalı epidemiyoloji
  • Çatışma epidemiyolojisi
  • Genetik epidemiyoloji
  • Yaşam rotası yaklaşımı
  • Meta-analiz
  • Moleküler epidemiyoloji
  • Moleküler patolojik epidemiyoloji
  • Beslenme epidemiyolojisi
  • Paleoepidemiyoloji
  • Farmakoepidemiyoloji
  • Sosyal epidemiyoloji
  • Mekansal epidemiyoloji
  • Tele-epidemiyoloji
  • Gözetim epidemiyolojisi (Klinik gözetim)
küresel epidemiyoloji
  • Astım
  • Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
  • Otizm
  • Tahtakuruları
  • Aşırı içme
  • Kanser
    • meme
  • Depresyon
  • Diabetes mellitus
  • Aile içi şiddet
  • Hepatit C
  • Herpes
  • HIV/AIDS
  • cüzzam
  • Yetersiz beslenme
  • Ruhsal bozukluklar
    • çocuk
  • Motorlu araç çarpışmaları
  • Obezite
    • çocukluk çağı
  • Diş eti hastalıkları
  • Pnömoni
  • Tasarımlar
  • şizofreni
  • Yılan sokmaları
  • İntihar
  • Frengi
  • Ergen gebelik
  • Tüberküloz
Epidemiyoloji dergileri
Genel
  • American Journal of Epidemiology
  • Canadian Journal of Epidemiology and Biostatistics
  • Global Epidemiological News
  • Epidemiologic Reviews
  • Epidemiology
  • International Journal of Epidemiology
  • Annals of Epidemiology
  • Journal of Epidemiology and Community Health
  • European Journal of Epidemiology
  • Emerging Themes in Epidemiology
  • Epidemiologic Perspectives and Innovations
  • Eurosurveillance
Özel
  • Cancer Causes & Control
  • Cancer Epidemiology Biomarkers and Prevention
  • Epidemiology and Infection
  • Genetic Epidemiology
  • Infection Control and Hospital Epidemiology
  • Journal of Clinical Epidemiology
  • Paediatric Perinatal Epidemiology
  • Pharmacoepidemiology and Drug Safety
  • Preventive Medicine
  • g
  • t
  • d
Önemli hastalıklar, salgınlar ve pandemiler
Yerel
Milattan Önce
1. ve 15. yüzyıl
16. yüzyıl
17. yüzyıl
18. yüzyıl
  • New York sarıhumma salgını (1702)
  • Lawrence Valley çiçek hastalığı salgını (1702-1703)
  • İzlanda çiçek hastalığı salgını (1708-1709)
  • Büyük Kuzey Savaşı veba salgını (1710-1712)
  • Kuzey Amerika kızamık salgını (1713-1715)
  • Büyük Marsilya Vebası (1720–1722)
  • Boston çiçek hastalığı salgını (1721-1722)
  • Cádiz sarıhumma salgını (1730)
  • On Üç Koloni grip salgını (1732-1733)
  • Yeni Fransa çiçek hastalığı salgını (1733)
  • Difteri salgını (1735-1741)
  • Büyük 1738 Vebası (1738)
  • Cartagena sarıhumma salgını (1741)
  • Sicilya veba salgını (1743)
  • Kuzey Amerika kızamık salgını (1759)
  • Charleston çiçek hastalığı salgını (1760)
  • Havana sarıhumma salgını (1762)
  • Pittsburgh çiçek hastalığı salgını (1763)
  • Rusya veba salgını (1770-1772)
  • Kuzey Amerika kızamık salgını (1772)
  • Pers veba salgını (1772–1773)
  • İngiltere grip salgını (1775-1776)
  • Kuzey Amerika çiçek hastalığı salgını (1775-1782)
  • İspanya dang humması salgını (1778)
  • Pueblo Kızılderilileri çiçek hastalığı salgını (1788)
  • Yeni Güney Galler çiçek hastalığı salgını (1789-1790)
  • Philadelphia sarıhumma salgını 1793
19. yüzyıl
  • İspanya sarıhumma salgını (1800-1803)
  • Osmanlı (Mısır) veba salgını (1801)
  • Saint-Dominigue sarıhumma salgını (1802-1803)
  • Rusya Tifüs salgını (1812)
  • Osmanlı veba salgını (1812-1819)
  • Malta veba salgını (1813-1814)
  • Karaca vebası (1813)
  • İrlanda tifüs salgını (1817-1819)
  • Savannah sarıhumma salgını (1820-1823)
  • Yeni Güney Galler çiçek hastalığı salgını (1828-1829)
  • Groningen sıtma salgını (1829)
  • Kuzeybatı Pasifik sıtma salgını (1829-1833)
  • İran veba salgını (1829-1835)
  • Mısır veba salgını (1834-1836)
  • Büyük Ovalar çiçek hastalığı salgını (1837-1838)
  • Güney Eyaletleri sarıhumma salgını (1841)
  • Kuzey Amerika tifüs salgını (1847-1848)
  • Güney Eyaletleri sarıhumma salgını (1847)
  • Hawaii enfeksiyon salgını (1848-1849)
  • New Orleans sarıhumma salgını (1853)
  • Osmanlı (Yemen) veba salgını (1853)
  • Kopenhag kolera salgını (1853)
  • Broad Street kolera salgını (1854)
  • Norfolk sarıhumma salgını (1855)
  • Montevideo sarıhumma salgını (1855-1857)
  • Lizbon sarıhumma salgını (1857)
  • Victoria çiçek hastalığı salgını (1857)
  • Grip salgını (1857-1859)
  • Kuzeybatı Pasifik çiçek hastalığı salgını (1862)
  • ABD tifo salgını (1861-1865)
  • Sidney kızamık salgını (1867)
  • Barselona sarıhumma salgın (1870)
  • Avrupa çiçek hastalığı salgını (1870-1875)
  • Buenos Aires sarıhumma salgını (1871)
  • Fiji kızamık salgını (1875)
  • Avustralya kızıl hastalığı salgını (1875-1876)
  • Osmanlı İmparatorluğu veba salgını (1876)
  • New Orleans sarıhumma salgını (1878)
  • Mississippi Vadisi sarıhumma salgını (1878)
  • Montreal çiçek hastalığı salgını (1885)
  • Hong Kong veba salgını (1894-1924)
  • Bombay veba salgını (1896-1905)
  • Afrika tripanosomiyazisi salgını (1896-1906)
  • Porto veba salgını (1899)
20. yüzyıl
21. yüzyıl
Küresel
  1. ^ İlk veba salgını, 541-767 tarihleri arasındaki yerel veba salgınlarından oluşmaktadır.
  2. ^ İkinci veba salgını, 1347-1835 tarihleri arasındaki yerel veba salgınlarından oluşmaktadır.
  3. ^ Üçüncü veba salgını, 1855-1945 tarihleri arasındaki yerel veba salgınlarından oluşmaktadır.
  • g
  • t
  • d
Genel
Oksoloji  • Biyolojik tehlike  • Baş Tıp Görevlisi  • Kültürel yetkinlik  • Sapkınlık  • Çevre sağlığı  • Ötenik  • Genomik  • Küreselleşme ve hastalık  • Sağlık ekonomisi  • Sağlık okuryazarlığı  • Sağlık politikaları  • (Sağlık sistemi  • Sağlık reformu •Kamu sağlığı yasası) • Anne sağlığı •Tıbbi antropoloji •Tıp sosyolojisi •Ruh sağlığı •İlaç politikası •Halk sağlığı laboratuvarı •Üreme sağlığı  • Sosyal psikoloji  • Sağlık ve hastalık sosyolojisi  • Tropik hastalık
Koruyucu sağlık hizmetleri
Tek sağlık  • Davranış değişikliği  • Aile ücretleri  • Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi  • İnsan beslenmesi  • Hijyen  • (El yıkama  • Enfeksiyon kontrolü  • Ağız hijyeni)  • İş güvenliği ve sağlığı  • (Ergonomi  • Yaralanmayı önleme  • Tıp  • Hemşirelik)  • Hasta güvenliği  • (Kurumu)  • Farmakovijilans  • Güvenli seks  • (Cinsel yolla bulaşan hastalık)  • Temizlik  • (Fekal-oral bulaşma  • Açık dışkılama  • Vektör kontrolü  • Su kaynaklı hastalıklar)  • Sigarayı bırakma  • Aşılama  • Veteriner Halk Sağlığı
Toplum sağlığı
Biyoistatistik  • Çocuk ölümleri  • Toplum sağlığı  • Epidemiyoloji  • Küresel sağlık  • Sağlık etki değerlendirmesi  • Sağlık sistemi  • Bebek ölümü  • Açık kaynaklı sağlık yazılımı  • Kamu sağlığı bilişimi  • Sağlığın sosyal belirleyicileri  • (Sağlık eşitliği  • Irk ve sağlık)  • Sosyal tıp
Biyolojik ve
epidemiyolojik istatistikler
Hipotez testi  • Vaka kontrol çalışması  • Randomize kontrollü çalışma  • Klinik epidemiyoloji  • ROC eğrisi  • Öğrencilere t-testi  • Z-test  • Varyans analizi  • Regresyon  • Göreceli risk  • İstatistik yazılımı  • (SAS  • SPSS  • Stata)
Bulaşıcı ve epidemik
hastalıkların önlenmesi
Cinsel yolla bulaşan hastalık  • Aşı çalışmaları  • tropikal hastalıklar  • Enfeksiyon hastalıkları  • Salgın (Epidemi)  • Pandemi  • Surveyans  • Karantina  • sağlık ekonomisi
Gıda hijyeni ve
sertifikasyon sistemleri
Gıda güvenliği  • Gıda katkısı  • Gıda işleme  • Certified Agricultural  • GMP  • GSP  • GAP  • CSP  • ISO  • HACCP  • CCP  • FSSC  • IFS  • BRCGS  • Helal (İslam)  • Gıda mühendisliği  • Food microbiology  • food Chemistry  • food technology  • Genetik mühendisliği  • Veteriner hekim  • Ziraat mühendisliği
Sağlık davranışları
bilimleri
Sağlık inanç modeli  • rasyonel davranış modeli  • planlı davranış teorisi  • Transteorik model  • Sosyal bilişsel kuram  • Sosyal Destek teorisi  • sağlık İletişimi  • önceki model  • Toplum sağlığı  • Ekosistem modeli
Sağlık ve
politika analizi
Politika analizi  • sigorta ekonomisi  • İstatistik  • Küresel sağlık  • sosyal güvenlik sistemi  • Muhasebe  • Sosyal psikoloji  • İletişim
Organizasyonlar
Eğitim
ve Geçmiş
Kuruluş ve Örgütler
Europe (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi  • Committee on the Environment, Public Health and Food Safety) India (Ministry of Health and Family Welfare)

U.S. (Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri  • Center for Minority Health  • Council on Education for Public Health  • Public Health – Seattle & King County  • Public Health Service)  • Globalization and Health  • Dünya Sağlık Örgütü  • World Toilet Organization

East Asia (Health and Welfare Ministry  • Gıda ve İlaç Dairesi  • Çevre Koruma Ajansı)
Eğitim
Bachelor of Science in Public Health  • Master of Public Health  • Doctor of Public Health  • European Programme for Intervention Epidemiology Training (EPIET)  • Health education  • Professional Further Education in Clinical Pharmacy and Public Health
Geçmiş
Sara Josephine Baker  • Samuel Jay Crumbine  • Carl Rogers Darnall  • Joseph Lister  • Margaret Sanger  • John Snow  • Mary Mallon  • Hastalık yapıcı mikrop teorisi  • Social hygiene movement
  • g
  • t
  • d
Betimsel istatistik
Sürekli veriler
Merkezî konum
Yayılma
Dağılım şekli
Varyans • Çarpıklık • Basıklık • Moment (matematik)
İstatistiksel tablolar
Sıklık dağılımı  • Çoklu sayılı özetleme tabloları  • İlişki tablosu  • Çoklu-yönlü sınıflandırma tabloları
İstatistiksel grafikler
Dairesel grafik • Çubuk grafiği • Kutu grafiği • Dal-yaprak grafikleri •Kontrol diyagramı • Histogram • Sıklık çizelgesi • Q-Q grafiği • Serpilme diyagramı
Veri toplama
Örnek tasarımı
Deneysel tasarım
Anakütle • İstatistiksel deneysel tasarım tipleri  • Deneysel hata  • Yineleme • Bloklama • Duyarlılık ve belirleme
Örneklem kavramları
Örneklem büyüklüğü • Sınama gücü  • Etki büyüklüğü • Örnekleme dağılımı •Standart hata
Çıkarımsal istatistik
ve
İstatistiksel kestirim ve testler
Çıkarımsal analiz tipleri
Kestirim  • Parametrik çıkarımsal analiz  •Parametrik olmayan çıkarımsal analiz  • Bayesci çıkarımsal analiz  • Meta-analiz
Çıkarımsal kestirim
Genel kestirim kavramları
Momentler yöntemi • Enbüyük olabilirlik • Enbüyük artçıl  • Bayes-tipi kestirimci • Minimum uzaklık • Maksimum aralık verme
Tekdeğişkenli kestirim
Kestirim  • Güven aralığı  • İnanılır aralık
Hipotez testi
İstatistiksel test ana kavramları
Sıfır hipotez  • I.Tür ve II.Tür hata  • Anlamlılık seviyesi  •p-değeri
Basit tek-değişkenli ve iki-değişkenli
parametrik hipotez testi
μ için testi •

π için test • μ12 için test • π12 için test  •

σ12 için test
Tek-değişkenli ve iki-değişkenli
parametrik olmayan test analizi
Medyan testi  • Ki-kare testi • Pearson ki-kare testi •Phi katsayısı  • Wald testi • Mann-Whitney U testi • Wilcoxon'in işaretli sıralama testi
Korelasyon
ve
Regresyon analizi
Korelasyon
Doğrusal regresyon
Regresyon analizi  • Doğrusal model • Genel doğrusal model • Genelleştirilmiş doğrusal model
Doğrusal olmayan regresyon
Parametrik olmayan • Yarıparametrik • Logistik
Varyans analizi
Tek-yönlü varyans analizi • Kovaryans analizi • Bloklu tek-yönlü varyans analizi • Etki karışımı değişkeni
Çokdeğişkenli istatistik
Çokdeğişkenli regresyon • temel bileşenler · Faktör analizi  •Kanonik korelesyon  • Uygunluk analizi  • Kümeleme analizi
Zaman serileri analizi
Yapısal model tanımlanması
Zaman serisi yapisal model ögeleri  • Zaman serisi ögeleri saptanması  • Zaman grafiği • Korrelogram
Zaman serileri kestirim teknik ve modelleri
Dekompozisyon • Trend uygulama kestirimi  • Üssel düzgünleştirme  • ARIMA modelleri  • Box–Jenkins  • Spektral yoğunluk kestirimi
Kestirim değerlendirmesi
Zaman seri kestirim değerlendirmesi
Sağkalım analizi
Sağkalım fonksiyonu • Kaplan–Meier • Log-sıra testi • Başarısızlık oranı • orantılı tehlikeler modeli
Kategori • Outline • Endeks
  • g
  • t
  • d
Biyoloji
Genel Bakış
Kimyasal temel
Hücreler
Genetik
Evrim
Çeşitlilik
Bitki formu
ve işlevi
Hayvan formu
ve işlevi
Ekoloji
Araştırma
yöntemleri
Laboratuvar
teknikleri
Saha teknikleri
  • Kuşak transekti
  • Etiketleme ve tekrar yakalama
  • Tür keşif eğrisi
Dallar
Sözlükler
  • Biyoloji
  • Botanik terimler
  • Ekoloji terimler
  • Bitki morfolojisi terimleri
  • Kategori Kategori
  • Commons sayfası Commons
  • VikiProje Vikiproje
  • g
  • t
  • d
Gelişim
Sınıflar
Yönetim
  • Küresel:
    • GAVI İttifakı
    • NITAG
    • SAGE
    • Aşı israfı
    • Politika
    • Program
    • Aşı yaralanması
  • ABD:
    • ACIP
    • Aşı mahkemesi
    • Çocuklar için Aşı Programı
    • VAERS
    • VSD
Aşılar
Bakteriyel
Viral
Protozoa
Helmintiyazis
  • araştırma:
    • Kancalı kurt
    • Şistozomiyaz
Diğer
  • Androvax (androstenedion albümin)
  • Kanser aşıları
  • NicVAX
  • Ovandrotone albumin (Fekundin)
  • TA-CD
  • TA-NIC
  • kombinasyon:
    • DTaP-IPV/Hib
    • DTaP-IPV-HepB
    • Hekzavalan aşı
    • Pentavalan aşı
Mucitler/
araştırmacılar
Tartışma
  • Genel
  • KKK (Lancet KKK otizm sahtekarlığı)
  • NCVIA
  • Enfeksiyon partisi
    • Pox
    • Grip
    • CoV
  • Tiyomersal
  • Aşılar ve ABÖS
  • Cedillo - Sağlık ve İnsani Hizmetleri Bakanı Davası
  • Alternatif aşılama programı
İlgili
  • g
  • t
  • d
Ayrıca bakınız
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BNE: XX524989
  • BNF: cb11971166r (data)
  • GND: 4015016-1
  • LCCN: sh85044373
  • LNB: 000071009
  • NARA: 10636962
  • NDL: 00561888
  • NKC: ph114481
  • NLI: 987007550777705171