Yeni Çeltek Olayları
| Yeni Çeltek olayları | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
Yeni Çeltek olayları ya da Yeni Çeltek direnişi, 12 Eylül Darbesi öncesi süreçte Amasya'da Yeni Çeltek maden bölgesinde işçilerin greve gitmeleriyle başlayıp askerlerin müdahalesi ile büyüyen işçi eylemi.
Yeni Çeltek hakkında
Amasya’nın Suluova ilçesinde yer alan Yeni Çeltek, bir maden bölgesidir. Yeni Çeltek’in üretim alanındaki öyküsü 1955’te başlamaktadır. 1955'ten bu yana işletilen kömür madenine sahiptir. Ayrıca aynı yıl bölgede Suluova şeker fabrikası kurulmuştur. Şeker için pancara, pancarın şekere dönüşmesi için yüksek ısıya, yani linyite ihtiyaç vardır ve hepsinin de bu topraklarda bulunduğu belirtilmektedir.
Olayların gelişimi
1975 yılına gelindiğinde maden mühendislerinin de girişimiyle Maden-İş Sendikası kuruldu. Yeni Çeltek’te işveren işçilerin ve sendikaların taleplerini kabul etmedi ve işçiler greve gitme kararı aldı. Grev 23 günün sonunda işverenin işçilerin tüm taleplerinin karşılanacağı sözüyle sona erdi. Grevin işçiler açısından başarıyla sonuçlanmasının ardından önemli gelişmeler yaşandı. İşverenlerin işe almada ve kömür satışında izlediği yol konusunda yöre halkı arasında komiteler şeklinde örgütlenmeler başladı. Komitenin aldığı kararlar doğrultusunda üretim ve tüketim yapılmaktaydı. Yeni Çeltek işçileri 1976 ve 1977 1 Mayıs’ını kendi fabrikalarında kutladılar, 1978’de Taksim 1 Mayıs’ına Yeraltı Maden-İş olarak katıldılar. Üzerlerinde işçi kıyafetleri, baretleri ve kazmaları vardı.
1980 direnişi
1980’de yine toplu sözleşme görüşmeleri başladı. İşverenler maden işçilerinin hiçbir talebinin karşılanamayacağını çünkü işletmenin bundan zarar edeceğini öne sürmüştü. Maden işçisi bunun üzerine yeniden greve gitti. Fakat işverenler bu grevi maden ocaklarını kapatarak engellemeye çalıştılar. Yöre insanının boyun eğmemesi ve ocakları 64 gün süren bir direnişle işgal etmesiyle bu da başarısız oldu. İşçiler bu süre zarfında üretime devam ettiler, ürettikleri kömürü halk komiteleri ve gençlik dernekleriyle sattılar. Maden ocakları bu sürede o güne kadar yapılandan daha fazla üretim yaptı. Yeni Çeltek’teki grev ve direniş; Divriği, Bigadiç, Cizre, Murgul ve Aşkale’ye yayıldı. Fakat bu sırada 12 Eylül Darbesi gerçekleşti. Askeri güçler tarafından maden ocakları kapatıldı, işgal ve grev bitirildi. Buna destek veren ve başlatan işçiler gözaltına alındı. Türlü işkencelere maruz bırakıldı. İşkencelerden geçen işçilerin bir kısmı hayatını kaybetmiş, geriye kalanların birçoğu felç olmuş ve sakat kalmıştır.[1] Tutuklanmasına karar verilen işçiler toplu halde Devrimci Yol davasına dahil edildi. Bir kısmı idamla yargılandı.[2]
Tanıkların anlatımı
En önemli tanıklardan, 2011 yılında hayatını kaybeden Elif Er Korkmaz yaşananları şöyle anlatmıştır:[3]
Çocukları dövüyorlar, devrimcileri dövüyorlar dedi. Öyle deyince ben devrimcileri kurtarmaya gittim, kendimi kurtaramadım. 8 sene yattım, 20 sene aldım. Niye pişman olayım? Ben evlatlarım için gittim oraya. Beni kimse kandırmadı, beni kimse götürmedi. Aklım ererek gittim. Yine yaparım, gücümün yettiği kadar yaparım.
Grup Yorum, aynı yıl çıkardığı Gel ki Şafaklar Tutuşsun albümünde bu faciayı "Madenciye Ağıt" ismindeki parça ile anmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Yeni Çeltek Direnişi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2015.
- ^ "Yeni Çeltek Devrimci Yol Davası sanıklarından Levent Anar ile söyleşi". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015.
- ^ Kazaz, Gözde. "12 Eylül'ün Hedeflerinden Yeni Çeltek Direnişi". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2015.
Dış bağlantılar
- Yeni Çeltek Direnişi Belgeseli
