1927 Tevkifatı
1927 Tevkifatı, Türkiye’de gizli faaliyet gösteren Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyelerine karşı 1927 sonbaharında yapılan yaygın tutuklamalardır.[1] Dönemin TKP Merkez Komitesi Genel Sekreteri Vedat Nedim Tör'ün gizli parti belgelerini ve üye listelerini polise teslim etmesi üzerine o sırada Türkiye'de Komintern sorumlusu olarak bulunan Şefik Hüsnü'yü ve TKP Merkez Komitesi üyelerini de içine alan büyük bir tutuklama yapılarak 1928 TKP Davası açılmıştır. Bu tutuklamalarda Merkez Komitesi üyelerinden Şevket Süreyya Aydemir de Vedat Nedim Tör'le birlikte hareket ederek daha sonra Kadro dergisi hareketini başlatmışlardır.[2]
Arka plan
Bu dönemde TKP Ocak 1921'de parti başkanı Mustafa Suphi ile birlikte çok sayıda Merkez Komitesi üyesinin Bakü'deki kuruluş kongresinden Ankara'ya gelirken Trabzon'da öldürülmelerinin yaralarını sarmaya çalışmıştır. İstanbul, Ankara ve diğer illerde örgütlenmiş, 1927 Adana Demiryolu Grevi başta olmak üzere çeşitli eylemlerde yer almıştır. Fakat gerek Sovyetler Birliği Komünist Partisinin belirleyici rol oynadığı Komintern yönetiminin Kemalizme karşı tutum konusunda değişen kararları, gerek kısmen buna da bağlı olarak parti içinde baş gösteren ayrılıklar, gerekse Takrir-i Sükun ilan edilmesinin ardından ülkede her türlü muhalif harekete karşı artan baskılardan dolayı parti zor durumda kalmıştır.
Tutuklamalar
Tutuklamalarda aralarında üst düzey parti yöneticilerinin de olduğu çok sayıda komünist yakalanmıştır:[3]
- Şefik Hüsnü, 3 ay hapse mahkûm oldu
- Vedat Nedim Tör, beraat
- Şevket Süreyya Aydemir, beraat
- Nâzım Hikmet, yurt dışında olduğu için gıyabında 3 ay hapse mahkûm oldu
- Hikmet Kıvılcımlı, 3 ay hapse mahkûm oldu
Kaynakça
- ^ Atılgan, Gökhan (2020). Aydınlık içinde Dr. Şefik Hüsnü. Tüstav. ISBN 978-605-4513-48-2.
- ^ Demirci, Fatih (15 Ağustos 2006). "Kadro Hareketi ve Kadrocular". Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ Jülide Ergüder, 1927 Komünist Tevkifatı, "İstanbul Ağır Ceza Mahkemesindeki Duruşma", Birikim Yayınları, İstanbul, 1978.
