Malaki Kitabı
Malaki kitabı (İbranice: מַלְאָכִי), Tanah'ta bulunan Neviim kitabının içindeki Oniki küçük peygamber dizisinin son kitabıdır. Hristiyan sıralamasında Yeni Ahit'ten önce gelen son kitabı dolayısıyla Eski Ahit'teki son peygamberi oluşturur.
Geleneksel olarak kitap, Malaki isimli peygambere atfedilir. Her ne kadar peygamberin gerçek ismi sıkça Malaki olarak kabul edilse de İbranice'de kısaca "Benim (Tanrı'nın) ulağım" demektir ve peygamberin gerçek ismi olmayabilir. Malaki 1:1 ve Malaki 3:1'deki önsözlerde kullanılan Malaki lakapları büyük ihtimalle farklı anlamlar içermektedir; bunlardan ilki peygamberi temsil ederken diğeri ulak anlamı taşımaktadır. Bu nedenle, kitabın yazarının kim olduğuyla ilgili münazara devam etmektedir. Targumlardan biri Malaki kitabının yazarı olarak peygamber Ezra'yı gösterir. Jerome'ye göre yazarın Ezra olarak düşünülmesinin sebebi Ezra'nın peygamberlerle Tapınak arasında aracı olmasıdır. Fakat, bu iddiayı destekleyen tarihi bir kanıt bulunmamaktadır.
Bazı uzmanlar, Zekeriya kitabının 9-14 konuları ile Malaki kitabı arasındaki benzerlikleri göz önüne serer. Zekeriya 9, Zekerya 12 ve Malaki 1'de, "Tanrı'nın aracılar yoluyla bildiri" yaptığı görülür. Çoğu uzman, bu üç kehanetin birbirinden bağımsız ve anonim olduğu görüşünü savunur; bunlardan ilk ikisi ardı ardına Zekeriya kitabının "İkinci Zekeriya" denen bölümüne diğerinin ise bir sonraki kitap olan Malaki kitabına eklendiğini düşünür. Sonuç olarak birçok uzman Malaki kitabının lakabının Malaki olup olmadığı bilinmeyen tek bir yazar tarafından derlendiğini savunur. Küçük peygamberler kitaplarının sayısı, İsrail kabilelerinin atalarını oluşturan Yakup'un oğullarının sayısı ile paralellik gösterir.
Yazar
Malaki kitabı yazarının biyografisi ile ilgili elde mevcut veri bulunmamaktadır fakat yazarın bir Levi olduğu düşünülür. Bu varsayım ilginçtir çünkü Ezra Tapınak'ta bir rahipti. Zekeriya ve Hagay kitaplarının Ezra'nın yaşadığı dönemde yazılmış olması belki de Malaki kitabının bu iki kitap ile olan tarzdaki benzerliğini açıklamaktadır. Her ne kadar yazarın Ezra olduğu iddiası tartışmaya açık ise de bunun dışında kuvvetli bir varsayım daha bulunmamaktadır.
1897 Easton İncil Sözlüğü editörlerine göre "Malaki" kişinin gerçek adı olmayıp "Yehova'nın ulağı" anlamına gelen bir kısaltmadır.[1] Bu görüşün sebebi Malaki 3:1'de geçen "İşte habercimi gönderiyorum..."dan kaynaklanıyor olabilir.[2] Bazı bilirkişiler kitabın anonim olduğunu, Malaki 1:1'in sonradan eklendiğini düşünür.[2] Catholic Encyclopedia ise imla kanıtlarından yola çıkarak Malaki'nin gerçek isim olduğunu savunur.[3]
Dönem
Malaki kitabında çok az tarihsel detay bulunmaktadır. Kitabın yazıldığı dönemle ilgili en büyük ipucu, Malaki 1:8'de Pers dönemi valileri için kullanılan "pehâ" kelimesidir. Bu kelimeden yola çıkarak kitabın sürgün sonrası dönemde yazıldığı anlaşılır çünkü hem pehâ kelimesi Pers dönemine aittir hem de sürgünden önce vali değil Yehuda'da kral bulunmaktaydı. Aynı bapta Tapınağın tekrar inşa edilmiş olduğu belirtildiğinden kitap MÖ 515'ten sonra yazılmış olmalıdır. Malaki, MÖ 2.yy'ın başlarında yazılan Sirah eserinin yazarı tarafından da bilinmekteydi. Çoğu uzman, kitabın Hagay ile Zekeriya kitaplarının arasında ve Nehemya Kudüs'e MÖ 445'te varmadan biraz önce yazıldığını düşünür.
Amaç
Malaki kitabı, dinî ve başta rahipler olmak üzere İsrailoğullarının gevşek sosyal tavırları nedeniyle sürgün sonrası Kudüs'te yazılmıştır. Peygamberlerin Yehuda ve İsrail'in sürgüne gönderilmesinin sebebinin Yehova ile olan antlaşmaya sadık kalmamalarının cezası olarak göstermelerine rağmen, bir süre sonra topraklarına dönenler tekrar dinen yozlaşmaya başladı.
Malaki 1:2'de İsrail halkı Tanrı'nın kendilerine olan sevgisini sorgulamaktadır. Malaki'nin üzerinde durduğu bu nokta durumun ciddiyetini göstermektedir. Durumun önemi, dinleyicileriyle yüzleşen Malaki'nin diyalektik tarzıyla da öne çıkmaktadır. Malaki, dinleyicilerini Tanrı'ya hakkettiği saygıyı göstermedikleri için suçlamaktadır. Kitapta anlatılan Tanrı'ya olan saygısızlıklardan biri rahipler tarafından Tanrı'ya sunulan adakların kalitesizliği ve murdarlığıdır. Her ne kadar Yehova "kusursuz" (Levililer 1:3) hayvan talep etse de "hayvanın kabul edilebilir olduğuna karar veren" rahipler nasıl olsa anlaşılmaz diye kör, topal ve hasta hayvanlar kurban etmekteydi.
Malaki 2:10'da boşanma konusu ele alınmaktadır. Malaki, boşanma konusuna hem sosyal açıdan ("antlaşmayı bozarak ... ihanet ediyor?"[4]) hem de dini açıdan ("Yahuda yabancı ilaha tapınan kızla evlenerek..."[5]) değinmektedir. Ezra kitabının aksine, Malaki kişilerin gençliğinde aldığı kadınlara sadık kalmasına teşvik etmektedir.
Malaki aynı zamanda, dinleyicilerini Tanrı'nın adaletini sorguladıkları için eleştirmektedir. Malaki onlara, Tanrı'ın adil olduğunu söyleyip adaleti beklerken O'na sadık kalınmasını öğütlemektedir. Malaki bunun ardından hemen halkın sadık olmadığını dile getirmektedir. Hatta, halk Tanrı'ya hakkettiğini vermemektedir. Rahiplerin kabul edilemez kurbanları gibi halk da payına düşen Tanrı'ya aşar vergisini ödemeyi ihmal etmektedir. Bu yetersizlikler nedeniyle halk tarafından Tanrı'ya hizmet etmenin iyi bir şey getirmediği inancı ortaya çıktı.
Malaki, sadık olanların yargı günü geldiğinde ortaya çıkacağını belirtir. Kitap, Musa'nın öğretileriyle ve "Tanrı'nın büyük günü" gelmeden önce Eliyahu'nun geleceği sözüyle son bulmaktadır.
Kaynakça
- Özel
- ^ Malachi 22 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Easton's Bible Dictionary
- ^ a b Carl Heinrich Cornill'e göre, Zekeriya 9-14 ile Malaki'nin tamamı anonimdir ve bu nedenle Onikiler'in sonuna eklenmiştir. Wellhausen, Abraham Kuenen ve Wilhelm Gustav Hermann Nowack de Malaki 1:1'in sonradan eklendiğini ve Zekeriya 9:1 ve 12:1'e işaret ettiğini savunur.
- ^ A. VAN HOONACKER, "Malachias" 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Original Catholic Encyclopedia, retrieved 12 February 2011.
- ^ Malaki 2:10
- ^ Malaki 2:11
- Genel
- New American Bible - http://www.usccb.org/nab/bible/malachi/malachi1.htm28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 21st Century KJV - http://www.biblegateway.com/passage/?search=Malachi+1&version=KJ2125 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NIRV - http://www.biblegateway.com/passage/?search=Malachi+1&version=NIRV27 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Malachi at Chabad.org - http://www.chabad.org/library/bible_cdo/aid/1621927 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Easton's Bible Dictionary, 1897.
- Hill, Andrew E. Malachi: A New Translation with Introduction and Commentary. The Anchor Bible Volume 25D. Toronto: Doubleday, 1998.
- LaSor, William Sanford et al. Old Testament Survey: the Message, Form, and Background of the Old Testament. Grand Rapids: William B. Eerdmans, 1996.
- Mason, Rex. The Books of Haggai, Zechariah and Malachi. The Cambridge Bible Commentary on the New English Bible. New York, Cambridge University Press, 1977.
- Singer, Isidore & Adolf Guttmacher. "Book of Malachi." JewishEncyclopedia.com17 Kasım 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2002.
- Van Hoonacker, A. "Malachias (Malachi)." Catholic Encyclopedia. Transcribed by Thomas J. Bress. 2003.
