Pidyon haben

Pidyon haben (İbranice: פדיון הבן‎, lit. "Erkek bebeğin kurtarılması"), ilk doğan erkek çocuğu Kudüs Tapınağı'ndaki görevlerinden azat etmek için çocuğu bir Kohen'den "kurtarmak" adına yapılan bir ayindir. Bugün Kudüs Tapınağı olmamasına rağmen bu ayin Tutucu ve Ortodoks Yahudiler tarafından hala icra edilir.

Tora'daki Referanslar^[1]

Bu liste konuyla ilgili ayetleri içerir:

Çıkış (Exodus) 13:12-15
Çıkış (Exodus) 22:29
Çıkış (Exodus) 34:20
Sayılar (Numbers) 3:45
Sayılar (Numbers) 8:17
Sayılar (Numbers) 18:16
Levililer (Leviticus) 12:2-4

Ayrıca Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305 ve Luka İncili 2:22-24'te Pidyon'la ilgili maddeler bulunur.

İlkeler

Şulhan Aruh'ta belirtildiği üzere:

Çocuğun ilk çocuk olması gerekir.^[2]
Çocuğun erkek olması gerekir.^[2]
Çocuğun vajinal yolla doğması (Sezaryen ile doğmaması) gerekir.^[2]
Çocuğu, babası,^[3] eski tapınaktaki dini adamları simgeleyen bir Kohen'den^[4] 5 Şekel (eski bir ağırlık birimi) gümüş para karşılığında "kurtarabilir".^[2]
Çocuğun babası Kohen ya da Levi ise veya çocuğun annesi bir Kohen'in ya da Levi'nin kızıysa (Yani dedelerinden herhangi biri Kohen ya da Levi ise) ayin yapılmaz.^[5]
Seremoni, çocuk 29,5 günlükken (yani İbrani takvimine göre 1 aylıkken) yapılmalıdır ve geleneksel olarak yemek ikram edilmelidir.^[6]
Pidyon'un yapılması gereken gün Şabat veya oruç gününe düşerse seremoni ertelenir çünkü Yahudilikte kutsal günlerde para takası günahtır.^[7]

Muafiyet

Birinci oğul Sezaryen ile dünyaya gelirse, ikinci çocuk vajinal yolla doğsa bile Pidyon yapılmaz.^[8]
Annenin ilk hamileliği düşükle sonuçlanıp ikinci hamileliğinde vajinal yolla bir oğul doğurursa:^[9]
- Düşük ilk 3 aydan sonra olursa ikinci hamilelikte doğan erkek çocuğa Pidyon yapılmaz.
- Düşük ilk 40 gün içinde olursa ikinci hamilelikte doğan erkek çocuğa Pidyon yapılır.
- Düşük ilk 40 günden sonra fakat 3 aydan evvel olursa ikinci hamilelikte doğan erkek çocuğa Pidyon yapılır fakat baba çocuğunu kutsayamaz.
Çocuğun annesi bir Kohen'in kızıysa çocuğa Pidyon yapılmaz fakat bazı otoriteler çocuğun babasının Yahudi olmaması durumunda Pidyon'un yapılması gerektiğini savunur.^[10]

Bu kriterlere uygun olan doğumların oranı sadece %2 olduğundan sıkca yapılan bir tören değildir.

Tören

Baba oğlunu Kohen'in önüne çıkarıp İsrailoğulları'ndan olan annesinin ilk oğlu olduğunu ve Tora'daki kurallar çerçevesinde çocuğunu kurtarmak istediğini belirtir. Kohen, babaya çocuğunu mu yoksa beş gümüş Şekel'i mi istediğini sorar. Baba çocuğu seçer para Kohen'de kalır. Böylece Kohen çocuğun kurtulduğunu açıklayıp çocuğu kutsar ve ailesine iade eder.

Para

Kohen'e verilen paraların saf gümüş ağırlığı toplam 100 ila 117 gram arası olmalıdır, aksi takdirde yapılan Pidyon töreni geçerli sayılmaz. İsrail'de sırf bu tören için hazırlanmış tanesi 23,4 gram olan gümüş paralar basılmıştır. Her ne kadar Yahudi kurallarına göre bu para Kohen'e aitse de genelde bu para aileye çocuk için hediye olarak iade edilir çünkü bugünün anlayışıyla bu tören sadece semboliktir. Bunun karşılığında da çocuğun babası hizmetlerinden dolayı Kohen'e nakit para hediye eder.

Kadınlar ve Pidyon HaBen

Bazı Ortodoks Yahudileri, bir Kohen erkeği bulunmadığı durumlarda bir Kohen kadınıyla evli adamın bu görevi yapabileceğini savunur.^[11] Bu durum Modern Ortodoks Yahudilerinin üzerine tartıştığı konulardan biridir. Yahudiliğin hiçbir dalında Pidyon HaBat yani kız çocuğunu kurtarma töreni görülmemiştir.

Kaynakça

^ "Tora Ayetleri". 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
^ ^a ^b ^c ^d Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305:1
^ Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305:2
^ Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305:3
^ Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305:18
^ Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305:11
^ Kolatch, Alfred (1981). The Jewish Book of Why. Jonathan David Publishers. pp. 21.
^ Şulhan Aruh Yoreh De'ah 305:24
^ Donin, Hayim Halevy (1972). To Be a Jew. Basic Books. pp. 277.
^ "Orthodox Union, NCSY Newsletter Torah Tidbits, Parshat Chukat 5762". 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2009.
^ "Midreshet Lindenbaum, Bnot Kohanim: Our Holy Daughters". 18 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2009.