Hakikî hava sürati
Hakikî hava sürati[1] ya da gerçek hava sürati (TAS), bir hava taşıtının içinde hareket ettiği hava kütlesine nazaran sürati. TAS, İngilizce true airspeed kavramının akronimidir. İçinde bulunduğu hava kütlesi ile birlikte aynı yönde ve hızda hareket eden bir nesnenin (örneğin serbest salınan bir sıcak hava balonu veya bulut) hakikî hava sürati sıfırdır.
Hava taşıtlarının tamamına yakınında ana sürat saati işarî hava süratini (IAS) gösterir. Deniz seviyesinde, standart atmosfer basıncında ve düşük süratlerde (100 KIAS ve altı) işarî hava sürati ve hakîki hava sürati hemen hemen aynıdır.[2] Hava yoğunluğu irtifa arttıkça düşer. Çok yüksek irtifalarda hava yoğunluğu sıfıra yakın değerlere ulaşır.[3] Örneğin Dünya'nın yörüngesinde dönen bir yapay uydu saatte binlerce km yer sürati ile hareket eder. Eğer bu uydunun sürati normal uçaklardaki pito-statik sistemle ölçülürse; işari (IAS), düzeltilmiş (CAS) ve eşdeğer (EAS) süratlerinin neredeyse sıfır olduğu görülür.[3] İrtifa arttıkça, aynı IAS'ı muhafaza edebilmek için TAS'ın gitgide arttığı görülür.
Hesaplanması
IAS veya CAS kullanarak hakikî süratin hesaplanabilmesi için pilotun uçtuğu irtifadaki hava yoğunluğunu ve sıcaklığını bilmesi gerekir. Bazı sürat saatleri bu dönüşümü yapacak mekanizmalara sahiptir. TAS'ı yaklaşık olarak hesaplamaya yarayan basit bir yöntem, her 1000 feet irtifa artışı için IAS veya CAS'ı %2 oranında artırmaktır.[2] İrtifa arttıkça TAS ile IAS arasındaki fark (TAS lehine) artacaktır (TAS yükselecektir).
Hakikî hava sürati, rüzgâr şiddetinin sıfır olduğu durumlarda yer sürati (GS), yani taşıtın yerdeki izdüşümünün sürati ile aynıdır. Rüzgârın yönü ve şiddeti biliniyorsa TAS'a etki eden rüzgâr vektörü hesaplanarak uçağın yer sürati hesaplanabilir.[3]
Rüzgâr sapması hesaplamalarında TAS ve uçağın başı (HDG), "TAS/HDG" vektörünü oluşturur ve bu vektör düz bir çizgi üzerinde tek yön oku ile gösterilir.
Galeri
-
TAS/HDG, W/V ve TR/GS vektörleri ile rüzgâr sapması
Kaynakça
- ^ Havacılık terimleri 21 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aprontrafikderneği.com Erişim: 6 Mart 2012.
- ^ a b Indicated airspeed 8 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Skybrary.com. Erişim: 6 Mart 2012.
- ^ a b c Types of airspeed 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aerospaceweb.com. Erişim: 6 Mart 2012.
| |
|---|---|
| Hava araçları | Askerî uçak • Balon • Cayrokopter • Hafif hava aracı • Helikopter • Paraşüt • Paramotor • Planör • Uçak • Yamaç paraşütü • Yelken kanat • Yolcu uçağı • Zeplin |
| Uçuş türleri ve safhaları | Alet uçuşu • Aerobasi • Bekleme • Gece uçuşu • Görerek uçuş • İniş • Kalkış • Kol uçuşu • Meydan turu • Rule • SFVR • Yaklaşma |
| Kurum ve kuruluşlar | |
| Mürettebat | |
| Lisans ve derecelendirmeler | |
| Havacılık tıbbı | Barotravma • Dekompresyon hastalığı • g kuvveti • Hipoksi/Anoksi • İrtifâ rahatsızlığı • Jet lag • Kinetozis • Uçuş muayenesi |
| Hava sahaları | Kontrollü • Kontrolsüz • ATZ • CTA • CTR • Uçuşa yasak bölge • FIR • Havayolu • MATZ • Sınıflar • TMA/TCA |
| Hizmetler ve birimler | |
| Belge ve yayınlar | |
| Sürat | |
| Yükseklik | AAL • AGL • AMSL • DA • Geçiş irtifası • Geçiş katmanı • Geçiş seviyesi • İrtifâ • Maximum elevation figure • Minimum Safe Altitude • Minimum Sector Altitude • Rakım • Uçuş seviyesi (FL) |
| Atmosfer | |
| Seyrüsefer yardımcıları | |
| Hava tahmin ve raporları | |
| Acil durum ve kazalar | |
 Kategori •  Commons •  Vikiproje | |
 | Havacılık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
