Çılbır
| Çılbır | |
|---|---|
 | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Yaratıcısı | Osmanlı mutfağı |
Çılbır, çıpıl, çırpır, çiğ yumurtanın kaynayan suya kırılıp pişirilmesiyle hazırlanan Türk mutfağına ait bir tür yemektir. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve kızdırılmış tereyağlı-pul biberli sos dökülerek servis edilir. Ahmed Vefik Paşa'nın 1876 yazdığı Lehce-ı Osmani adlı kitabında çıpıl, çırpırın yoğurtlu yağsız yumurta taamı olarak geçmektedir.[1]
Etimolojisi
Nişanyan sözlükte Türkiye Türkçesi çırpır “çırpılmış yumurta aşı, omlet” sözcüğünden evrilmiştir denilmiştir.[1]
Osmanlı Mutfağındaki Çılbır Çeşitleri
Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de çılbır tarifi vardır.[2] Tarifi: Birkaç baş soğan ı bir kaşık rûgan-ı sâde ile kavurup bir sahana vazedeler. Badehu bir büyücek tavaya su doldurup iyice kaynadıkta içine beş-on yumurta kırıp birkaç dakika kaynayıp yumurtaların sarısı beyaz ile örtüldükte suyunu süzüp işbu hazırlanan soğanın üzerine dizip kor üstüne konuldukta bir miktar kızgın rûgan-ı sâde haşlayıp üzerine tarçın ve biber ekip tenâvül buyrula. Bazı kere bu yumurtaları sarımsaklı yoğurt içine vazedip bir miktar yağ haşlarlar. Bu dahi latif olur.
Yörelere Göre Çeşitleri
Tepside (Sacda) Çılbır
Selanikli Türklerin mutfağındaki yemeklerden biridir. Malzemeleri soğan, yumurta, yağ ve salçadır.[3]
Erzurum Cılbıra / Erzurum Çılbır
Malzemeleri; biber salçası, sıvı yağ, kuru soğan, yeşilbiber, domates, yumurta, tuz, karabiber, pul biber, bayat ekmek ve sudur. İsteğe göre içine tereyağı konulabilir. Erzurum Cılbıra / Erzurum Çılbır 03.08.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4]
Kaynakça
- ^ a b "çılbır1". Nişanyan Sözlük. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.
- ^ "TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜNE KATKISI BAKIMINDAN GÖÇLER: SELANİK MÜBADİLLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA". Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi Cilt: 4, Sayı: 2, Güz 2020, 261-277, 2020. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023.
- ^ "Erzurum Cılbıra / Erzurum Çılbır". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023.
 | Yiyecek ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
