Türk şarabı

Türk şarabı, büyük şarap üreticisi olan ülkelerin gerisinde olmakla birlikte giderek tanınmakta ve üretim miktarı hızla artmaktadır.

2011’de Türkiye, üzüm üretiminde 420,000 hektar ile dünyada dördüncü sırada yer aldı ancak üretimin %95'i yaş ve kuru üzüm olarak^[1] tüketildi.

Tarihçe

Türkiye toprakları dünyanın en eski şarap bölgelerinden biridir. Batı dillerinde şarap anlamına gelen vin, vino, wine gibi sözcüklerin kökü Anadolu'ya ve Hitit diline uzanır.^[2] İslam dininden önce Türklerin geleneksel içkileri olan kımızın yanı sıra şarap üretip tükettikleri de bilinmektedir. 11. yüzyılda Anadolu'ya gelen Türkler İslam dininin yasaklamış olması nedeniyle şarap üretimini daha çok Müslüman olmayan Rum ve Ermenilere bıraktılar. Fakat Osmanlı Devleti'ndeki bazı Müslümanlar bu yasağa rağmen şarap tüketmişlerdir.

Şarap üretimini elinde bulunduran azınlıkların, Türkiye'nin kurulmasından sonra ülkeyi terk etmeleri Türk şarapçılığına büyük darbe vurdu. Daha sonra Tekel işletmeleri kurularak şarap üretimini canlandırma çalışmaları başlatıldı. Daha sonra özelleştirilen Tekel 1990'lara kadar şarap üretiminin % 40'ını elinde bulundurmaktaydı. Ancak son 20 yıllık dönemde bu durum değişmiş, Kavaklıdere, Sevilen, Doluca, Kayra, Pamukkale gibi özel firmalarla birlikte küçük yeni üreticiler (Vinkara, Urla, Kocabağ, Büyülübağ, Corvus) kaliteli şarap üretiminde pazarını büyük ölçüde ellerinde tutmaya başlamışlardır.

Türkiye'de kişi başına şarap tüketimi yılda 1 litre civarında olup yılda 1,5 litre olan rakı tüketiminin altındadır.

En çok tüketilen şarap türü kırmızı şaraptır. Şarap tüketimi önemli ölçüde Türkiye'yi ziyaret eden turistler tarafından gerçekleştirilir. Ancak büyük kentlerde şarap tüketimi giderek artmaktadır.

Meyve şarabı

Meyve şarabı, üzüm dışındaki meyvelerden üretilen şarapların genel adıdır. Türkiye bu tip şarapların üretimi Selçuk ilçesi Şirince köyü ile özdeşleşmiştir.^{[özgün araştırma?]}

Önemli şaraplık üzümler

Kırmızı şarap üzümleri

• Öküzgözü (Doğu Anadolu Bölgesi)
• Boğazkere (Güneydoğu Anadolu Bölgesi)
• Cabernet sauvignon
• Cinsault
• Karasakız / Kuntra (Bozcaada)
• Karalahna (Bozcaada)
• Pinot noir
• Syrah
• Merlot
• Kara dimrit (Kapadokya)
• Papaz karası (Trakya)
• Çal karası (Denizli)
• Horoz karası (Kilis)
• Ada karası (Avşa Adası)
• Kalecik Karası (Ankara)
• Sergi karası

Beyaz şarap üzümleri

• Emir (Kapadokya)
• Bornova misketi (İzmir ve Ege)
• Dökülgen
• Hasandede
• Kabarcık
• Narince (Tokat)
• Chardonnay
• Sauvignon blanc
• Rumi
• Semillon (Trakya)
• Sultaniye çekirdeksiz
• Yapıncak
• Vasilaki (Bozcaada)

İstatistikler

Not: 2003 değerleri yılın son 6 ayını, 2005 değerleri ise yılın ilk 10 ayını kapsamaktadır.

Türkiye'nin şarap ithalatı (litre)

Sıra	Ülke	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005
1	İtalya	66.767	25.141	75.478	20.211	32.525	36.636	268.167	213.916
2	Fransa	72.996	112.946	62.971	42.713	19.804	30.507	177.389	200.566
3	Şili	2.757	-	-	-	7.740	13.860	89.897	128.364
4	Moldova	-	-	-	79	-	-	42.973	115.626
5	Bulgaristan	-	-	11.250	-	7.350	-	94.607	69.224
6	İspanya	1.127	2.564	510	25.016	1.454	-	56.063	58.478
-	TOPLAM	209.734	168.854	216.265	160.455	121.397	116. 231	852.116	888.303

Türkiye'nin şarap ihracatı (litre)

Sıra	Ülke	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005
1	Belçika	-	-	-	-	1.096.511	1.016.481	1.345.209	1.021.388
2	Almanya	1.470.770	1.600.019	1.503.518	1.208.631	1.153.020	1.158.524	971.879	1.015.230
3	İngiltere	15.674	124.328	254.229	293.727	291.130	304.740	396.402	311.678
4	ABD	70.761	96.720	147.566	32.034	176.631	74.070	136.250	97.640
5	Fransa	954.887	329.803	1.731.144	1.216.339	4.730.653	1.420.868	134.560	70.317
6	Japonya	88.549	88.528	53.102	78.330	59.451	75.015	48.250	34.690
7	Danimarka	34.500	35.850	67.476	27.900	18.090	46.416	26.670	33.590
-	TOPLAM	4.807.937	4.334.196	5.867.767	4.833.169	8.283.758	4.795.680	4.062.539	3.554.835

Dış bağlantılar

• Şarap Oburu 31 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Her Yönüyle Şarap Kültürü, hayyam.com 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Mey İçki Sanayi 20 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Atatürk Orman Çiftliği Şarap ve Bal Fabrikası
• Arcadia Şarapları
• Anadolu'da Şarapçılıkla ilgili Nationalgeographic.com'da yayınlanan Ghost of the Vine yazısı (İngilizce)

Ayrıca bakınız

• Türk birası
• Buzbağ
• Arnavut şarabı
• Türk şarap bölgeleri listesi
• Şarap üreten ülkeler listesi

Kaynakça