Tirbuşon
Tirbuşon, şarap ve kapaklı içeceklerin kapağını açmak için kullanılan metal veya plastik gereç.
En basit haliyle ahşap veya başka bir malzemeden yapılmış dik bir tutamağa tutturulmuş çelik bir burgudur. Kullanıcı tutmak ile tirbuşonu kavrayıp burguyu şişe mantarına geçirir, dikey bir çekme hareketi ile mantarı şişeden çıkarır.
Etimoloji
Fransızca "çekmek" anlamındaki 'tirer' fiili ve "tıpa, mantar" anlamındaki "bouchon" sözcüklerinin bileşiği olan, şişe mantarı çekme aracı anlamındaki "tire-bouchon" sözcüğünden alıntıdır.[1]
Geçmişi
Şarabı oksijen almadan saklamak ve yıllandırmak için 17. yüzyıldan beri mantar meşesi ağacının kabuğundan elde edilen şişe mantarı kullanılmaktadır. Şarap şişelerini açmak için 1638 yılında Portekizli Cristiano Kopke tarafından icat edilen ve ‘tongs’ adı verilen bir alet kullanılmakta idi.[2] Bu alet, şişenin boyun kısmının ısıtılarak camın kırılmasını sağlamaktaydı. İngiliz mucit Samuel Henshall, 24 Ağustos 1795’te, 2061 numara ile tirbuşonun patentini aldı.
Tirbuşonun burgusu, yıllanmış şarapların zamanla yıpranmış mantarlarını açarken parçalanmasına sebep olduğundan şişe ile mantarın arasına giren ince plakadan yapılan tirbuşonlar 1879 yılında Lucian Mumford tarafından icat edildi. Bu tirbuşonlara "Ah-zo’ ya da ‘two pronged’(iki uçlu) adı verilir.[2]
1882 yılında Carl Wienke adlı bir Alman tarafından "garson tirbuşonu" icat edildi. Bu modelde kapsülün üst kısmı tirbuşonun bıçağıyla kesilerek alınır ve mantarı delmemek için tirbuşon son burgusu dışarıda kalacak şekilde mantara sokulur.[2]
ABD'ii mucit Herbert Allen tarafından 1979 yılında tasarlanan tirbuşon, plastik ve teflon kullanımıyla önceki modellerden ayrılır.[3]
Galeri
-
Klasik tirbuşon -
Mahzen tipi tirbuşon -
Garson tirbuşonu -
İki kollu (kelebek) tirbuşon -
Ah-so tirbuşon -
Kaynakça
- ^ "tirbuşon". Nişanyan Sözlük. 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ a b c Bağış, Levon. "Şişeyi açmak mesele". Agos gazetesi. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ Foxhall, Emily (30 Haziran 2016). "Born of personal necessity, devices do Houston proud". Chron (İngilizce). 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
