Vergi

Makale serisi
Vergi
Maliye politikası yönü
Politika Hükümet geliri Emlak vergisi denkleştirme Vergi geliri Vergi dışı gelir Vergi hukuku Vergi parantezi Vergi eşiği Muafiyet Kredi Kesinti Vergi kayması Vergi indirimi Vergi tatili Vergi avantajı Vergi teşviki Vergi reformu Vergi uyumlaştırması Vergi rekabeti Stopaj vergisi Çifte vergilendirme Temsil Birlikler Tıbbi tasarruf hesabı
Ekonomi Genel Fiyat etkisi Aşırı yük Vergi oranı Laffer eğrisi Optimum vergi Teoriler Optimum sermaye gelir vergisi Vergi Dağılımı Vergi oranı Düz Aşamalı Azalan Oransal
Servis Fiskal pul Vergi tahakkuku Vergiye tabi gelir Vergi haczi Vergi iadesi Vergi koruması Vergi ikametgahı Vergi hazırlığı Vergi soruşturması Vergi sığınağı Vergi memuru Özel vergi tahsilatı Vergili tarım
Uyumsuzluk Genel Vergiden kaçınma Geri dönüş vergisinden kaçınma Vergi kaçırma Vergi direnci Vergi sığınağı Kaçakçılık Karaborsa Bildirilmeyen istihdam Kurumsal Vergi inversiyonu Hatalı transfer fiyatlandırması Taban erozyonu ve kâr değişimi (BEPS) Çift İrlandalı Hollandalı Sandviç Tek Malt CAIA/Green Jersey Lokasyon Vergi cenneti Kurumsal cennetler Offshore finans merkezi (OFC'ler) Açık deniz sihirli çemberi Kablo ve lavabo OFC'leri Finans merkezi Finansal Gizlilik Endeksi Başlıca örnekler vergi cenneti olarak İrlanda İrlanda v Komisyon Leprikon ekonomisi Lihtenştayn vergi meselesi Lüksemburg Sızıntıları Offshore Leaks Paradise Papers Panama Belgeleri İsviçre Sızıntıları vergi cenneti olarak Amerika Birleşik Devletleri Vergi cenneti olarak Panama
Türler Doğrudan Dolaylı Birim başına Ad valorem Sermaye kazançları Karbon Tüketim Temettü Ekotaks Özel tüketim vergisi Yakıt Georgizm Hediye Brüt gelirler Gelir Veraset (emlak) Arsa değeri Bordro Pigovian Mülkiyet Satış Günah Tek Damga Direksiyon Ciro Katma değer (KDV) Kurumsal kar Fazla kâr Beklenmedik Negatif (gelir) Servet
Uluslararası Finansal işlem vergisi Para birimi işlem vergisi Avrupa Birliği Ortak Konsolide Kurumlar Vergisi Matrahı (CCCTB) Küresel asgari kurumlar vergisi oranı Tobin vergisi Spahn vergisi Vergi eşitlemesi Vergi anlaşması Daimi işyeri Transfer fiyatlandırması Avrupa Birliği FTT Yabancı gelir kuralı
Ticaret Gümrük Duty Delivered Duty Paid Gümrük vergisi İthalat İhracat Tarife savaşı Serbest ticaret Serbest bölge Ticaret anlaşması ATA Carnet
Araştırma Akademi Mihir A. Desai Dhammika Dharmapala James R. Hines Jr. Ronen Palan Joel Slemrod Gabriel Zucman Savunuculuk grupları Institute on Taxation and Economic Policy (ITEP) Oxfam (UK) Tax Foundation (US) Tax Justice Network (TJN) Tax Policy Center (US)
Dini Kilise vergisi Binde sekiz Teind Ondalık Fiscus Judaicus Leibzoll Tapınak vergisi Tolerans vergisi Cizye Haraç Khums Nisab Zekât
Ülkelere göre Tüm ülkeler Vergi oranlarına göre ülkeler listesi Vergi gelirinin GSYİH'ye oranı Avrupa'daki vergi oranları Bireysel Ülkeler Arnavutluk Cezayir Arjantin Ermenistan Avustralya Azerbaycan Bangladeş Butan Brezilya Bulgaristan BVI Kanada Çin Kolombiya Hırvatistan Danimarka Finlandiya Fransa Almanya Yunanistan Hong Kong İzlanda Hindistan Endonezya İran İrlanda İsrail İtalya Japonya Kazakistan Litvanya Malta Fas Namibya Hollanda'da Yeni Zelanda Norveç Pakistan Filistin Peru Filipinler Polonya Portekiz Rusya Singapur Güney Afrika Sri Lanka İsveç İsviçre Tayvan Tanzanya Türkiye Birleşik Arap Emirlikleri Birleşik Krallık Birleşik Devletler Uruguay
g t d

Makale serilerinden
Kamu maliyesi
Maliye teorisi Ekonomik düşünce okulları Klasik ekonomi İktisadi rasyonalite Anayasal iktisat Kamu maliyesi teorisi İktisadi istikrar İktisadi kalkınma Regülasyon Kamu hizmeti Piyasa başarısızlığı Devlet başarısızlığı Dışsallık
Kamu harcaması Reel harcama Transfer harcaması Cari harcama Yatırım harcaması Çoğaltan etkisi Hızlandıran etkisi Dışlama etkisi Wagner Kanunu Mali yanılsama Kamusal mal
Kamu geliri Vergi Resim Harç Parafiskal gelir Şerefiye Mali tekel Emisyon Devalüasyon Özelleştirme
Devlet borçlanması Bütçe açığı Cari denge Devlet tahvili Hazine bonosu Mali kural Altın kural İç borç Dış borç Türkiye'de dış borç tarihi Konsolidasyon Konversiyon Monetizasyon Baker planı
Kamu bütçesi Bütçe teorisi Türk bütçe sistemi Bütçe kanunu
Maliye politikası İhtiyari maliye politikası Otomatik stabilizatör Enflasyon Deflasyon Stagflasyon Gelir dağılımı Sabit kur Esnek kur Para politikası
Vergi hukuku Türk vergi sistemi
g t d

Kurumsal finans
İşletme sermayesi
Nakit dönüşüm döngüsü Sermaye getirisi Ekonomik katma değer Tam zamanında üretim Ekonomik sipariş miktarı İndirimler ve ödenekler Faktoring Tedarik zinciri finansmanı
Bölümler
Yönetim finansmanı Finansal muhasebe Yönetim muhasebesi Şirket birleşmesi Bilanço analizi İş planı Kurumsal eylem
Sosyal bileşenler
Mali hukuk Finansal piyasalar Finansal piyasa katılımcıları Kurumsal Finansman Kişisel finans Eşler arası ödünç verme Kamu maliyesi Bankalar ve bankacılık Finansal düzen Geri alma
g t d

Vergi, ekonomik birimlerden siyasi cebir altında ve karşılıksız devlete kaynak (para) olarak aktarılmasıdır. Kamu hizmeti yapmak durumunda olan devlet, bunu yaparken mal ve hizmet üretiminde bulunur. Gerekli üretim faktörlerini sağlarken kamu fonlarını kullanır. Bu fonlar içerisinde vergi gelirlerinin oranı yüksektir. Sanayileşmiş toplumlarda %100'e ulaşmaktadır. Devlet, belirtilen temel amaç dışında kamu faaliyetlerine paralel diğer bazı fonksiyonları da vergilere yükleyebilir.^[1] Bu arada gelir dağılımının kontrolü, piyasada fiyat istikrarının sağlanması gibi fonksiyonlar da kısmen vergiye yüklenebilir.

Zorunlu ve karşılıksız

Tanımdan da anlaşılacağı üzere, verginin niteliğinden ayrılamayan aynı zamanda, onu devletin diğer gelir türlerinden ayıran iki unsur vardır. Bunlardan birincisi verginin cebri (zorunlu) bir ödeme olması, diğeri karşılıksız bulunmasıdır.

Vergi siyasi cebir altında tahsil edilmekte, yani kanunla konulmakta ve kanuna uyulması müeyyidelere (yaptırımlara) bağlanmış bulunmaktadır. Gerçekten devlet, bu kanunlara dayanarak vergi yükümlülüğünü tek taraflı olarak koymaktadır. Ekonomik birimin mükellef olarak vergileme faaliyetine katılması, devlete yardım, devletin işini kolaylaştırma anlamındadır; yoksa vergileme faaliyetinde "yetki paylaşma" anlamında değildir. Zaten bu faaliyete katılmanın şeklini de maliyetini de kanun düzenlemiş ve onu mükellef için yapılması zorunlu bir görev şekline sokmuştur. Verginin siyasi cebir altında alınması, mükellef bakımından ödenmesinin hukuken zorunlu olması nedeniyle, ödenmemesi halinde devlet zorla tahsil ya da cezalandırma yoluna gidebilir. Bu yüzden mükellefler vergiyi kendiliklerinden ödemekle zor yoluyla tahsilden ve ceza kovuşturmasından kendilerini korumuş olurlar.^[2]

Verginin zora dayalı olarak alındığına bir örnek verecek olursak.Venediklilerde peruk takma döneminde bireyler peruk taktıklarında kendilerini soylular sınıfında sayarlardı. Bu nedenle peruk giymek isteyen bireyler o dönem için devlete Peruk Vergisi adı altında ödeme yapmak zorundalardı.

Verginin amacı

Devlet, vergi adı altında çok çeşitli araçlar kullanmakta, daha doğrusu bireylerin ödeme gücünden, türlü fırsatlardan yararlanarak pay almaktadır. Bireylerin gelir elde etmesi, kurumların kazanç sağlaması, gelirlerin harcanması, istihsal ve satış nedenleriyle ya da miras ve hibe yoluyla malların el değiştirmesi, bir servete sahip olma, sahip olunan servetin değerinde artış görülmesi gibi olaylar, devletin vergi koymasının belli başlı fırsat ve nedenlerini oluşturmaktadır.^[3]

Dolaylı ve dolaysız vergiler

Vergileri, değişik amaçlarla başka türlü gruplandırmak da mümkündür. Bunlar arasında özellikle verginin "dolaysız" ve "dolaylı" olarak iki büyük sınıfa ayrılması yaygındır. Bu ayırım iktisadi gücü temsil eden gelir ve serveti yakalamada "mutavassıt" bir olaya dayanılıp dayanılmamasına göre yapılmaktadır. Gelir veya servetin doğrudan doğruya vergilendirilmesinde dolaysız, bir olayın (örneğin harcamanın) bu gücün belirtisi sayarak vergilendirilmesi dolaylı sayılmaktadır.

Verginin tarhı ve tahakkuku

Verginin önceden belirlenmiş oranlarda hesaplanmasına tarh denir. Tarh ve tebliğ edilen verginin ödenmesi zorunlu bir borç haline gelmesidir. Beyan üzerine tahakkuk olan vergiler tahakkuk fişi kesilip yükümlüye verildiğinde tahakkuk eder. Takdir yöntemiyle tarh edilen vergi, yükümlüye tebliğ edilip itiraz süresi dolunca tahakkuk etmiş olur.

Tarh türleri

• Verginin tarhı
• Beyan Usulü Tarh
• Resen Tarh
• İkmalen Tarh
• İdarece Tarh

Kaynakça

Ayrıca bakınız

• Türkiye'deki vergiler
• Türkiye'deki vergi mükellefiyeti
• Vergi muafiyeti
• Türkiye'deki vergi daireleri
• Türk vergi sistemi
• Türkiye'deki vergi mahkemeleri
• Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı
• Vergi cenneti
• Temsil yoksa vergi de yok
• Gelir İdaresi Başkanlığı
• Vergi direnci
• Matrah
• Vergi rekabeti
• Vergi yoklaması
• Vergi denetimi
• Vergi muhasebesi
• Vergi müfettişi
• Vergi mükellefi
• Vergi incelemesi
• Vergi denetmeni
• Vergi kaçırma
• Vergiden kaçınma

Dış bağlantılar

• Gelir İdaresi Başkanlığı14 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.