Odizm
| Makale serilerinden |
Ayrımcılık |
|---|
 |
| Temel türleri Ableizm · Boyculuk · Cinselcilik · Cinsiyetçilik · Dilcilik · Din ayrımcılığı · Gencilik · Görünüş ayrımcılığı · Heteroseksizm · Irkçılık · Kast · Mentalizm · Renkçilik · Rütbecilik · Sınıfçılık · Ölçü ayrımcılığı · Siyasî baskı · Türcülük · Kilo ayrımcılığı · Yaş ayrımcılığı · Zenofobi |
| Sosyal Yetişkincilik · Anti-Akşınlık · Anti-entelektüalizm · Anti-evsizlik · Antisemitizm · Odizm · Bifobi · Çocukculuk · Cüzzam stigması · Çocuk korkusu · Efebifobi · Elitizm · Erkek düşmanlığı · Gerontofobi · Heterofobi · Heteronormativite · Heteroseksizm · Homofobi · Kadın düşmanlığı · Lezbofobi · Nepotizm · Önemsiz kişilik · Tersine ayrımcılık · Transfobi · Üstünlükçülük (Siyah üstünlükçülüğü · Beyaz üstünlükçülüğü) · Yandaşçılık |
| Kültürlere yönelik Almanlar · Amerikalılar · Avrupalılar · Araplar · Arnavutlar · Britanyalılar · Çingeneler · Çinliler · Endonezyalılar · Ermeniler · Estonyalılar · Finler · Fransızlar · Haitililer · Hindistanlılar · İbolar · İngilizler · İranlılar · İrlandalılar · İskoçlar · İspanyollar · İsrailliler · İtalyanlar · Japonlar · Kanadalılar · Katalanlar · Koreliler · Kürtler · Macarlar · Malezyalılar · Mançular · Meksikalılar · Polonyalılar · Portekizler · Québecliler · Romanyalılar · Ruslar · Sırplar · Sovyetler · Şilililer · Türkler · Ukraynalılar · Yahudiler |
| Dinlere yönelik Ateizm · Bahailik · Hıristiyanlık · Hinduizm · İslam · Katolisizm · Mormonluk · Neopaganizm · Protestanlık · Şiiler · Yahudilik · Yehova'nın Şahitleri · Yeni dinî hareketler |
| Manifestolar Cadı avı · Cinskırım · Cinsiyet tercihli kürtaj · Dinî savaş · Dinî terörizm · Dinsel zulüm · Ekonomik · Elemecilik · Erkekmerkezcilik · Et yememe etiği · Etnik çatışma · Etnik temizlik · Etnosentrizm · Hakaret · Hayvanlara uygulanan şiddet · Homofobik şiddet ("gay bashing") · Irk savaşı · Kadına yönelik şiddet · Erkeğe yönelik şiddet · Kadınmerkezcilik · Kan iftirası · Kızıl Tehlike · Kölelik · Kültürel soykırım · LGBT'lere yönelik şiddet · Linç · Nefret söylemi · Nefret suçu · Pogrom · Soykırım (örnekleri) · Slut-shaming · Yetişkin merkezcilik · Zevce satışı · Zorbalık · Zulüm |
| Politikalar Apartheid · Cinsiyet rolü · Cinsiyetler arası ücret farkı · Devlet ateizmi · Devlet dini · Etnokrasi · Gerontokrasi · "Ghetto benches" · Jim Crow yasaları · Limpieza de sangre · McCarthycilik · Numerus clausus · Nürnberg Yasaları · Oğlancılık yasaları · "Redlining" · Seçilme yaşı · Stratejik taksimat · Toplama kampı |
| Anti-ayrımcılık Ayrımcılık karşıtı yasa · Cinsiyet eşitliği · Çok kültürlülük · "Desegregasyon" · "Emansipasyon" · Entegrasyon · Feminizm · Fırsat eşitliği · Hayvan hakları · Hoşgörü · İnsan hakları · Maskülizm · Pozitif ayrımcılık · Self determinasyon · Sivil haklar · Toplumsal bütünleşme · Ülkelerine göre LGBT hakları · Veganlık · Vejetaryenlik · Yerli hakları |
| Uluslararası hukuk Apartheid suçu · Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşme · Engellilerin Hakları Hakkında Sözleşme · Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme · Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi · Eşit Ücret Sözleşmesi |
| İlgili konular Afrosentrizm · Antroposantrizm · Dogmatizm · Çeşitlilik · Engellilik · Eşcinsel evlilik · Kültürel asimilasyon · Missing white woman syndrome · Öjenik · Önyargı · Polis şiddeti · Politik doğruculuk · "Racialism" · Siyaseten doğruluk · Sosyal dışlanma · Stereotip · Toplumsal engellilik modeli · Yanlılık |
|
Odizm, sağırlara ve işitme engellilere yönelik ayrımcılıktır.[1] Terim 1975'te Tom L. Humphries tarafından doktora tezinde ortaya atılmış[2] ve yaygın kullanımı Harlan Lane ile birlikte olmuştur. Humphries başta bireysel tutum ve uygulamalar için bu ifadeyi kullandı. Lane ise sağır ve işitme engellilerin ezilmesi şeklinde genişletti.
Türleri
Dilsel odizm, işaret dili kullanımının kısıtlanmasıdır. Buna bir örnek, okullarda işaret dilinin yasaklandığı 1880 tarihli Milano Konferansı'dır.[3] Hâlâ dünyada dilsel odizmin en göze çarpan biçimi olan işaret dili yasağına karşı mücadele edilmektedir. Bu türden odizme başvuranlar sağırları ve işitme engellileri sindirmek ve onları kamusal yaşamın dışına itmek amacındadır.[4]
Bilinçsiz odizm, işiten insanları sağırlar veya işitme engellilere tercih etmektir. Bu da sağır ve işitme engelli bireyleri duymaları gereken bir dünyanın içine iter. İşaret dillerinden kaçınma ve konuşma diline başvurma davranışından dolayı bu bireylerin eğitimini büyük ölçüde olumsuz yönde etkiler.[5]
Etkin odizm, kişinin bilerek ve isteyerek odist tavıra bürünmesidir. Edilgin odizm ise kişinin odist uygulamalar sergilemesi ancak bunun zararlarının farkında olmamasıdır.
Kaynakça
- ^ Harrington, Tom; Jacobi, Laura (April 2009). "What Is Audism: Introduction". Gallaudet University. 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ Dirksen, H; Bauman, L (2004). "Audism: Exploring the Metaphysics of Oppression". Journal of Deaf Studies and Deaf Education. 9 (2): 239-246. doi:10.1093/deafed/enh025. PMID 15304445.
- ^ "Deaf History Timeline". American Sign Language at Harvard Linguistics Department. Harvard University. 11 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
- ^ "Audism". www.deafwebsites.com. 29 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
- ^ "Audism". 29 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Deaf Websites.
