Kamulaştırma, devletleştirme ya da istimlak, kamu yararı gözetilerek şahsa ait taşınmazların belli bir proje amacına göre kamunun ortak kullanımı ihtiyacına hizmet verme amacıyla ilgili kanun hükümlerinin uygulanması işlemidir.

Kamulaştırmada olası suistimaller

Bir taşınmaz, belli bir amaç için kamulaştırılıp daha sonraki süreçte özelleştirme durumunda, kanun hükmüne göre taşınmazın bir önceki sahibi taşınmazını mahkeme yolu ile geri isteme hakkı vardır. Bu durum 2942 numaralı Kamulaştırma Kanunu 23. Maddesinde; ‘’Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.’’ olarak yasaya bağlanmıştır^[1].

Kamulaştırmada takas (trampa) işlemi

Kamulaştırmada para bedeli yerine, hazineye ait başka taşınmazla takas işlemi, örneğin kamulaştırılacak bir arazi için resmi rayiç bedel 1 TL ama reel sektör değeri 2 TL olduğu düşünülür ise kamulaştırma sürecinde fiyata itiraz edilmesiyle genelde %20 ye kadar fiyat artışı söz konusu olacağı ve gerçek piyasa değerini alamama durumu söz konusu olacağı için kamulaştırılan alana en yakın kamu arazisinden takas işlemi uygulanabilir.^[2]

Trampa

Trampa, belirli bir malın mülkiyetinin başkasına ait bir malın mülkiyetiyle değiştirilmesidir. Devlet, trampa yolu ile de mal sahibi olabilmektedir. Devlet kamu hizmetlerinin görülmesinde kullanılmayan malını gerçek ya da özel hukuk tüzel kişilerine ait mallarla trampa edebileceği gibi çeşitli kamu idare ve kurumları arasında da böyle bir değişim olabilir. Trampa, mülkiyeti geçirme borcunu yükleyen akit türlerinden olup, bu yönüyle satım akdine benzemektedir. Çünkü, trampada akdin iki tarafına borç yüklemektedir. Tarafların yüklendiği borç, değiştirilen eşya menkul ise zilyetliğin teslimi, gayrimenkul ise tapu siciline tescil suretiyle mülkiyetinin devrini sağlamaktadır. Bu sebepten dolayı Borçlar Kanununun 232. maddesinde "Satım hükümleri trampada da tatbik olunur. Şöyle ki, trampa edenlerden her biri, taahhüt ettiği şeye nazaran satıcı ve kendisine verilmesi taahhüt olan şeye göre alıcı hükümde tutulur" denilmektedir. Dolayısıyla trampada her iki taraf hem alıcı hem de satıcı durumundadır. Trampa devletin pek seyrek olarak başvurduğu mal edinme yollarından biridir. Devlet bu yola mal edinirken aynı zamanda mal da yitirmektedir.^[2]

Kaynakça

1. ^ "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023. 
2. ^ ^{a b} "Trampa Yolu İle Kamulaştırma Nedir?". Semiha Aslan. 1 Şubat 2023. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.