Bükreş

Bükreş Belediyesi'nin Romanya’daki konumuÜlke RomanyaBelediyeBükreşKurtuluşu1459Alt idari birimlerİdare • Belediye başkanıNicușor Dan (Bağımsız)Yüzölçümü • Başkent228 km²Rakım60-90 mNüfus • Başkent2,106,144 • Metropol2,412,530Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS) • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAYS)Alan kodu+40 x1Plaka koduB

Bükreş (Rumence: București), Romanya'nın başkentidir. Romanya Ovasının ortasında, Tuna Nehri'nin bir kolu olan Dâmbovița'nın kıyısında kurulmuştur. Nüfusu 2,1 milyon civarındadır (2016).

Bükreş 1862'de Romanya'nın başkenti olmuştur. Bu sebeple Rumen medya, kültür ve sanatının merkezidir. Şehrin mimarisi, tarihi (çoğunlukla Eklektik, aynı zamanda Neoklasik ve Art Nouveau), interbellum (Bauhaus ve Art deco), komünist ve modern dönemlerin bir karışımıdır. İki Dünya Savaşı arasındaki dönemde, şehrin zarif mimarisi Bükreş'e 'Doğunun Paris'i' (Rumence: Parisul Estului) veya 'Küçük Paris' (Rumence: Micul Paris) lakabını kazandırmıştır.^[3] Tarihi şehir merkezindeki binalar ve semtler savaş ve depremler nedeniyle ağır hasar görmüş veya yıkılmış olsa da, günümüzde birçoğu varlıklarını sürdürmektedir. Son yıllarda şehir ekonomik ve kültürel bir patlama yaşamaktadır.^[4][5] Financial Times, CBRE, TechCrunch ve diğer şirketlere göre Bükreş, Avrupa'nın en hızlı büyüyen yüksek teknoloji şehirlerinden biridir.^{[6][7][8][9][10]} Bükreş, 2019'dan beri Güneydoğu Avrupa'daki en büyük yüksek teknoloji zirvesine de (Romanya Blockchain Zirvesi) ev sahipliği yapmaktadır.^[11]

2016 yılında şehir merkezi, Dünya Anıtlar İzleme Örgütü tarafından 'tehlike altında' olan yerler listesine alınmıştır.^[12] Mastercard Küresel Kentsel Destinasyonlar Endeksi'ne göre, Bükreş 2017'de, gece konaklayan turist sayısında en yüksek artışa sahip olan Avrupa şehri olmuştur.^[13] Aynı araştırmaya göre Bükreş 2018 ve 2019'da, en yüksek gelişme potansiyeline sahip Avrupa şehri olmuştur.^[14] Başka bir araştırma, Bükreş'in 2050 yılına kadar Avrupa'nın en zengin şehri olacağını tahmin etmektedir.^[15]

Bükreş ekonomik olarak Romanya'nın en gelişmiş şehridir.^[16] Şehirde çok sayıda kongre tesisi, eğitim enstitüsü, kültürel mekân, geleneksel alışveriş pasajı ve dinlenme alanı bulunmaktadır.

Etimoloji

Bükreş'in Rumence adı olan București, henüz doğrulanmamış bir kökene sahiptir. İsim, tarihteki farklı efsanelere göre prens, haydut, balıkçı, çoban veya avcı olan Bucur'un adıyla ilişkilendirir. Rumence'de bucurie kelimesi 'neşe' ('mutluluk') anlamına gelmektedir^[17] ve Daçyaca kökenli olduğuna inanılır.^[18] Bu nedenle Bükreş şehri 'neşe şehri' anlamına gelmektedir.^[19]

Tarih

Çok eski yerleşim yeri olduğunu gösteren arkeolojik kalıntılar olmakla beraber Bükreş (București) adına ilk defa 1459’dan kalma yazılı belgelerde rastlanmıştır. 1448-1476 arasında üç dönem tahta çıkan III. Vlad Tepeş (Kazıklı Voyvoda), Eflak Devletini ve özellikle o dönemde başkent olan Tirgovişte’yi Osmanlılara karşı korumak için Bükreş Kalesi'ni yaptırdı. Ardından birçok başka yer de tahkim edilmişti. Bilhassa eline geçirdiği Müslümanları kazığa vurarak azap içinde öldürmesi sebebiyle Türkler Vlad Tepeş’e Kazıklı Voyvoda derlerdi.

Fatih Sultan Mehmet, Vlad’ın bu katliamları üzerine 1462’de Eflak üzerine büyük bir sefer düzenledi. Bir ay süren hareket neticesinde Eflak, Osmanlıların mümtaz bir eyaleti hâline geldi. Böylece Osmanlı idaresine giren Bükreş, hızla gelişerek Eflak’ın başlıca ekonomi merkezi oldu. 1659’da başkent yapıldı. Kürkçüler sokağı ve Eyerciler sokağı gibi bazı sokak isimleri şehirde loncaların kurulduğunu göstermektedir.

Eflak ve Boğdan, Romanya Prensliğini oluşturmak üzere birleştirildi ve 1862 yılında, Bükreş yeniden ülkenin başkenti oldu; 1881 yılında, 19. yüzyılın ikinci yarısında I. Carol altında Romanya'nın yeniden ilan Krallığı'nın siyasi merkezi haline geldi. Bu yüzyılda kentin nüfusu önemli ölçüde artmıştır ve kentsel gelişmede yeni bir dönem başlamıştır. Bu dönemde, gaz aydınlatmasında, tramvaylar ve sınırlı elektrifikasyon getirilmiştir.

18. yüzyıldan başlayarak Bükreş’e mahallî prensler yerine İstanbul’daki Fenerli Rumlardan seçilen yöneticiler yollandı. 1821’de Tudor Vladimirescu önderliğinde başlayan ayaklanma sonucunda, Fener yönetimine son verildi. 1859’daki ayaklanmadan sonra da Eflak ve Boğdan birleşti ve 1862’de de Bükreş Romanya’nın başkenti ilan edildi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda Romanya tamamen ayrıldı.

Romanya'da komünizmin kurulmasının ardından, şehir büyümeye devam etti. Çoğu kule bloklarına hakim olan yeni ilçeler inşa edildi. Nikolay Çavuşesku liderliği (1965-1989) sırasında şehrin tarihi bölümlerinin çoğu yıkıldı. 4 Mart 1977'te kentin 135 km (83.89 mil) uzağında, Vrancea merkezli olarak bir deprem meydana geldi ve 1500 kişinin ölümüne ve şehrin tarihi merkezinde fazla hasara yol açtı.

2000 yılından sonra kentin modernize ve kentsel yenilemesi deva etmektedir. Bükreş'in tarihi merkezinde restorasyon çalışmalarının yanı sıra, Konut ve ticari gelişmeler özellikle kuzey bölgelerinde devam etmektedir.

Bükreş'teki en önemli yükseköğretim kurumları Gheorghe Gheorghiu-Dej Politeknik Enstitüsü ve Bükreş Üniversitesi'dir. Ayrıca, çok sayıda araştırma merkezi ile bilim ve sanat dallarında öğrenim veren yüksek okullar vardır.

İmalat sanayisi olarak, başta makine aletleri ve tarım makineleri, elektrik ve otomotiv donanımı, otobüs ve troleybüs yapımı sayılabilir. Ulaşım bakımından metro ve tramvay olarak gelişmiş durumdadır.

İklim

Bükreş iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	17,1	24,1	29,0	32,2	36,9	39,0	42,2	41,0	38,5	35,2	25,1	18,4	42,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	2,8	5,5	11,4	18,0	24,0	27,7	29,8	29,8	24,6	17,9	9,8	3,8	17,1
Ortalama sıcaklık (°C)	−1,3	0,4	5,4	11,2	16,8	20,6	22,5	22,0	16,9	11,0	4,7	0,2	10,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−4,8	−4	0,1	4,9	9,6	13,6	15,4	14,9	10,5	5,4	0,6	−3,4	5,2
En düşük sıcaklık (°C)	−32,2	−29	−21,7	−9,5	−1,1	4,5	7,4	5,2	−3,1	−8	−19,4	−25,6	−32,2
Ortalama yağış (mm)	37	37	44	50	56	83	70	56	64	53	46	48	643
Kaynak: Погода и климат[20]

Yönetim

Bükreş 6 sektöre ayrılmıştır. Bunlar;

• Sektör 1 (nüfus 227.717): Dorobanți, Băneasa, Aviației, Pipera, Aviatorilor, Primăverii, Romană, Victoriei, Herăstrău Park, Bucureștii Noi, Dămăroaia, Strǎulești, Grivița, 1 Mai, Băneasa Forest, Pajura, Domenii, Chibrit
• Sektör 2 (nüfus 357.338): Pantelimon, Colentina, Iancului, Tei, Floreasca, Moșilor, Obor, Vatra Luminoasă, Fundeni, Plumbuita, Ștefan cel Mare, Baicului
• Sektör 3 (nüfus 399.231): Vitan, Dudești, Titan, Centrul Civic, Dristor, Lipscani, Muncii, Unirii
• Sektör 4 (nüfus 300.331): Berceni, Olteniței, Giurgiului, Progresul, Văcărești, Timpuri Noi, Tineretului
• Sektör 5 (nüfus 288.690): Rahova, Ferentari, Giurgiului, Cotroceni, 13 Septembrie, Dealul Spirii
• Sektör 6 (nüfus 371.060): Giulești, Crângași, Drumul Taberei, Militari, Grozăvești (Regie olarak da bilinir), Ghencea

Popüler kültürde

• Bükreş Günleri, Mustafa Balel, Eylül Yayınları, 1985

Kardeş şehirler

• Atlanta, Amerika Birleşik Devletleri (1994)
• Amman, Ürdün (1999)
• Ankara, Türkiye
• Pekin, Çin (2005)
• Kişinev, Moldova

Resimler

• 
  Nicolae Titulescu caddesinde bir tramvay
• 
  Lipscani historic area.
• 
  Eski Romanya Bankası
• 
  Şelari sokak
• 
  Bükreş Üniversitesi
• 
  Therme Bükreş, Avrupa'nın en büyük termal banyo (spa) kompleksidir.
• 
  Fransız Neoklasik tarzı - Ulusal Askeri Çember Sarayı
• 
  Colțea Hastanesi
• 
  Curtea Veche Kilisesi
• 
  Bükreş'te bir otobüs (Otokar Kent 11)
• 
  Şehrin komünist döneminden kalma birçok konut alanından birinde apartman binaları

Kaynakça