Eyalet

Eyalet, çoğunlukla valilerce yönetilen ve yönetim bakımından bazı özerklikleri olan büyük yönetim birimi.

Eyalet kelimesinin kökeni Arapça "wly" kökünden gelen yazılı örneği bulunmayan *iyālat إيالة "yönetim, idare" sözcüğünden türemiştir. Eyalet; Osmanlı Devleti'nin taşra örgütlenmesinde, beylerbeyi tarafından yönetilen ve en büyük olan yönetsel birimdi.^[1]

ABD, Avusturya ve Avustralya gibi federal ülkeleri oluşturan ana yönetim birimlerine Türkçede eyalet denilmektedir.

Kimi federatif devlet yapılarında eyaletlerin kendi özerk yönetimleri vardır. Bu yönetimlerin başında, devletlerin anayasal yapılanmalarına bağlı olarak halk tarafından seçilen başbakanlar/valiler ya da merkezî yönetim tarafından atanan valiler olabilir.

Örneğin, ABD eyaletlerinin valileri halk tarafından seçilir. Avustralya eyaletlerinin valileri merkezi yönetim tarafından atanırlar. Almanya Federal Cumhuriyeti'nin eyaletlerinin başbakanları ise halk tarafından seçimle yönetime getirilir.

Eyalet sistemi, özünde Osmanlı İmparatorluğu'nun temel devlet yapısı olarak yüzyıllar boyu kullanılmıştır. Son yüzyılında ise vilayet sistemi uygulanmıştır.

Avrupa tarihinde province (vilayet) sistemleri kullanılagelmiştir. Derebey dönemlerinden kalma province ismi, günümüzde de kullanılmaktadır. Ancak idari birimlerin isimleri birçok ülkede "province" (vilayet) olarak geçerken, hepsinde aynı idari sistemden bahsedilemez.

Kaynakça

Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.