Azerbaycan'da çevre sorunları

Sovyetler Birliği'nin çoğu eski cumhuriyeti gibi, Azerbaycan da doğal kaynakların verimsiz kullanımı da dahil olmak üzere çevre üzerinde giderek daha fazla olumsuz etkiye yol açan hızlı bir ekonomik gelişme yaşandı.^[1] Azerbaycan hükûmeti, çevre korumayı artırmayı ve doğal kaynakların rasyonel kullanımını sağlamayı amaçlamış ve ülkedeki ekolojik durumu iyileştirmek için bir dizi önemli yasa, yönetmelik ve devlet programı başlatmıştır. Ancak, bu ihtiyati yasalar olması gerektiği kadar etkili olmamıştır. Petrol rafinerilerinden veri toplamak için yasal yetki verilen STK'lar genellikle engellendiğinden veya görevden alındığından ve bilgileri gayri resmi olarak toplandığından, şeffaflık Azerbaycan'da sürekli bir sorun olmuştur. Yerli petrol üreticileri, çoğu zaman düzenlemelerden kaçtılar ve Hazar Denizi'ne petrol sızıntısını engelleyemediler. Önümüzdeki 30 yılda, Azerbaycan geçen yüzyılda ürettiğinden daha fazla petrol üretecek ve halen gerçekleştirilen petrol sondaj operasyonlarında çok az koordinasyon veya çevresel önlem vardır. Hazar Denizi'ne kıyısı olan komşu ülkelerle de iletişim eksikliği bulunmaktadır.

Sağlık etkileri

Azerbaycan'daki en önemli kirlilik kaynakları şunlardır: Sovyet Dönemi'nde dökülen petrol, kanalizasyon deşarjı, tükenmiş mersin balığı stokları, şiddetli hava kirliliği ve yoğun böcek ilacı ile gübre kullanımı. Yerel halkın çoğu sürekli olarak kirletici maddelere maruz kalıyor ve bu şekilde yaşamayı da kanıksamış durumdalar. Hatta denizin yüzeyinde parıldayan petrol tabakasının güzelliğini övenler bile var Ne yazık ki, zararlı buharlara sürekli maruz kalmanın kokusu ve sonuçları, özellikle Azerbaycan'ın kıyı şeridi olmak üzere yerel halkın sağlığı için bir endişe kaynağıdır. Petrol ürünlerini yakıt olarak kullananan sanayinin yol açtığı sağlık sorunları şunlardır: akciğer, sindirim, dolaşım ve bağışıklık sistemlerinde hasarlar. En kötü durumlarda, genetik mutasyonlar da meydana gelebilir. Yeraltı suları da kanserlere, kolera ve hepatit gibi bakteriyel hastalıklara neden olan petrol sızıntılarından etkilenir.

Diğer kirlilik türleri

Azerbaycan'ın temel ekolojik sorunları şunlardır:

• Ulusal sınırları aşan kirlilik dahil olmak üzere kirli suların getirilmesi yoluyla su kaynaklarının kirlenmesi
• Yerleşim bölgelerine düşük kaliteli su temini, son tüketicilere ulaşmadan önce tatlı su kaybı, kanalizasyon sistemlerinin yetersiz gelişimi
• Endüstriyel tesisler ve ulaşım araçlarından kaynaklanan hava kirliliği
• Toprağın bozulması (erozyon, çölleşme vb.)
• Yanan ağaçlar iklim döngüsünü etkilediğinden ormansızlaşma
• Sanayi ve konutların yanı sıra tehlikeli katı atıkların yanlış düzenlenmesi
• Biyolojik çeşitlilikte düşüş
• Orman rezervlerinde ve faunada, özellikle balık ürünlerinde azalma

Ormanlar

2018 yılında Azerbaycan'ın, Orman Peyzaj Bütünlük Endeksi (FLII) ortalama puanı 6,55/10 seviyesindedir ve 172 ülke arasında dünya sıralamasında 72. sırada yer alır.^[2]

Sonuç

Hükûmet tespit edilen sorunlara odaklandı ve yargı sistemi yerel sağlığı korumak için gerekli yasaları sağladı. Yabancı petrol üreticileri ve rafinerileri bu düzenlemelere her zaman olmasa da yerli petrol şirketlerinden daha fazla uyum sağlamıştır. British Petroleum, kirletici maddeleri doğal ortamın geri kalanıyla ayırarak okyanusun tabanlarını temizlemeye çalışan şirketlerden biridir. Yine de, ülke hâlâ savaşın parçaladığı geçmişini üzerinden atmaya çalışmaktadır. Azerbaycan halkının yargı sisteminin yeterinde etkin olabileceğine dair inancı düşük olduğu için yerel bir baskı gücü yoktur.

Ayrıca bakınız

• Çevre sorunları listesi

Kaynakça