Türk tarihi

Makale serilerinden
Türk tarihi
İlk Çağ
Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92)

Batı Hiung-nu (İÖ 56-36)
• Kuzey Hiung-nu (48-156)
Güney Hiung-nu (48-216)
• Siyenpi İmparatorluğu (93-234)
Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469)

• Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ
Ak Hun İmparatorluğu (420-670)

Göktürk Kağanlığı (552-744)
  • Doğu Göktürk (583-630)
  • Batı Göktürk (583-659)
  • İkinci Göktürk (681-744)
Avar Kağanlığı (562-803)
Seyanto Hanlığı (628-647)
Hazar Kağanlığı (630-1048)
Büyük Bulgar Hanlığı (632-668)
İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar)
Kangar Birliği (659-750)
Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018)
Uygur Kağanlığı (742-840)
  • Kansu Uygur (848-1036)
  • Karahoca Uygur (991-1209)
• Karluk Hanlığı (743-1220)
Oğuz Yabguluğu (750-1055)
Karluk Yabgu Devleti (756-940)
Şirvanşahlar Devleti (799-1539)
Karahanlılar (840-1212)
  • Doğu Karahanlılar (1032-1210)
  • Batı Karahanlılar (1041-1212)
Peçenek Hanlığı (860-1091)
Tolunoğulları (868-905)
Akşitler (935-969)
Gazne Devleti (961-1186)
Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157)
  • Türkiye Selçuklu (1077-1308)
  • Kirman Selçuklu (1092-1187)
  • Suriye Selçuklu (1092-1117)
  • Irak Selçuklu (1118-1194)
Mengüçlü (1072-1277)
Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231)
Danişmendliler (1080-1178)
Çaka Bey (1081-1098)
Çubukoğulları (1085-1092)
Dilmaçoğulları (1085-1192)
Saltuklu Beyliği (1092-1202)
İnaloğulları (1098-1183)
Ahlatşahlar (1100-1207)
Artuklu Beyliği (1102-1408)
Böriler (1104-1154)
Zengiler (1127-1250)
İldenizliler (1142-1225)
Erbil Beyliği (1146-1232)
Salgurlular (1148-1286)
Eyyûbîler (1171-1348)
Cengiz İmparatorluğu (1206-1368)
Delhi Sultanlığı (1206-1527)
Çobanoğulları (1227-1309)
Çağatay Hanlığı (1227-1347)
  • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680)
  • Batı Çağatay Hanlığı
Altın Orda Devleti (1242-1502)
Memlûk Sultanlığı (1250-1517)
Karamanoğulları (1256-1483)
İnançoğulları (1261-1368)
Sâhib Ataoğulları (1275-1342)
Pervaneoğulları (1277-1322)
Eşrefoğulları (1280-1326)
Menteşe Beyliği (1280-1424)
Karesi Beyliği (1297-1360)
Candaroğulları (1299-1462)
Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922)
Germiyanoğulları (1300-1423)
Hamitoğulları (1301-1423)
Saruhanoğulları (1302-1410)
Taceddinoğulları (1303-1415)
Aydınoğulları (1308-1426)
Tekeoğulları (1321-1390)
Ramazanoğulları (1325-1608)
Eretna (1335-1381)
Dulkadiroğulları (1339-1521)
Taşanoğulları (1350-1398)
• Sufi Devleti (1361-1379)
Timur İmparatorluğu (1370-1507)
Akkoyunlular (1378-1508)
Erzincan Beyliği (1379-1410)
Karakoyunlular (1380-1469)
Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398)
Malva Sultanlığı (1392-1562)
Nogay Ordası (1398-1642)
Şeybani Hanlığı (1428-1599)
Kazan Hanlığı (1438-1552)
Kırım Hanlığı (1441-1783)
Astrahan Hanlığı (1446-1556)

Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ
Sibir Hanlığı (1464-1598)

Kazak Hanlığı (1465-1729)
Buhara Hanlığı (1500-1785)
Safevî Devleti (1501-1736)
Yarkand Hanlığı (1514-1680)
Hive Hanlığı (1515-1920)
Kutbşah Devleti (1518-1687)
Babür İmparatorluğu (1526-1858)
Bakü Hanlığı (1718-1806)
Afşar İmparatorluğu (1736-1796)
Hokand Hanlığı (1740-1876)
Revan Hanlığı (1747-1828)

Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ
Kaçar İmparatorluğu (1794-1925)

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913)
Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918)
Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919)
İdil Ural Devleti (1918-1919)
Alaş Orda (1917-1920)
Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918)
Azerbaycan DC (1918-1921)
Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919)
Azadistan (1919-1920)
Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925)
Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925)
Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944)
Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934)
Hatay Devleti (1938-1939)
Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949)
Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946)
Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974)
Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975)
Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983)
Türkiye
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Kırgızistan
Özbekistan
Azerbaycan
Kazakistan
Türkmenistan

Tarihi Türk devletleri listesi
  • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri

  • Türk tarihi edebiyatı'
  • g
  • t
  • d
Selçuk Bey'e ait olduğu düşünülen ve İran'da bulunan bir heykel kafası. New York Sanat müzesinde sergilenmektedir.
Hiung-nulardan kalan altın bir kemer bağı (MÖ 300)
14. yüzyıl öncesi Türk halklarının tarihi
Mural of Turkic cavalry, Beshbalik, 10th c.
Mural of Turkic cavalry, Beshbalik, 10th c.
Konular
Halklar
Diller
Mitoloji
Zaman çizelgesi
Tarihsel Türk yönetimleri
Tingling
Tiele ve Sabirler
Göktürkler

(Toharistan Yabguluğu, Türk Şahiler)

Hazar Kağanlığı 618–1048
Seyanto Hanlığı 628–646
Kangar Birliği 659–750
Türk Şahiler 665-850
Türkeş Devleti 699–766
Kimek-Kıpçak Konfederasyonu 743–1035
Uygur Kağanlığı 744–840
Oğuz Yabguluğu 750–1055
Karluk Kağanlığı 756–940
Karahanlılar 840–1212
Kansu Uygur Krallığı 848–1036
Karahoca Uygur Krallığı 856–1335
Peçenek Kağanlığı 860–1091
Gazneli İmparatorluğu 963–1186
Büyük Selçuklu İmparatorluğu 1037–1194
Deşt-i Kıpçak 1067–1239
Harezmşahlar Devleti 1077–1231
Kerait Kağanlığı 11. yüzyıl–13. yüzyıl
Delhi Sultanlığı 1206–1526
Karluk Krallığı 1224–1266
Altın Orda Devleti 1240s–1502
Memlûk Devleti 1250–1517
Osmanlı İmparatorluğu 1299–1922
  • g
  • t
  • d

Türk tarihi, günümüzdeki Türk halklarının ve yabancı halkların arasında Türk dilini konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. Göktürklerden önce var olmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, Türk tâbiri yerine Ön Türk tabiri ile anılırdı.

Türkler'in siyasi bir topluluk olarak ilk tarih sahnesine çıkmalarının Hun (Hiung-nular veya Şiongnular) hükümdarlığı ile olduğuna dair iddialar vardır.[1][2] Başlangıcı hususunda tartışmalar olsa da Türklerin tarihi, dünya tarihinin önemli bir parçasıdır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da ortaya çıkan her halkın tarihi uzaktan veya yakından Türklerin hareketlerinden etkilenmiştir. Türkler doğu kültürlerini batıya ve batı kültürlerini doğuya taşımakla da önemli bir rol oynamışlardır. Kendi dinleri Tengricilikten sonra benimsedikleri yabancı dinlerin çok kez öncüsü ve savunucusu olmuş ve yayılmalarını ve gelişmelerini sağlamışlardır (Mani dini, Musevilik, Budizm, Ortodoks ve Nasturi Hristiyanlığı, İslam).[kaynak belirtilmeli]

Türk tarihinin başlangıcı

Dünya üzerinde yaşayan insan topluluklarının milletleşme süreci onların avcı-toplayıcılıktan çiftçi-çobancılığa geçmesi ile başlar.[3] Türkleri oluşturacak insan topluluklarının MÖ 6000'lerde koyun yetiştiriciliğine başladığı düşünülmektedir.[4] Bu tarih atlı göçebe Türk kültürünün başlangıcı olarak kabul edilebilir.

Türklerin atalarının MÖ 2500 ile MÖ 1700 yılları arasındaki Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve MÖ 1700 ile MÖ 1200 yılları arasındaki Andronovo kültürü ile devam ettiğini savunurlar. Bu ırkın savaşçı ve göçebe kültüre sahip olduğu, MÖ 1700 yılları sonrasında kitleler halinde Altay Dağları ile Tanrı Dağları arasındaki bölgeye yayıldığı bilinmektedir.[2] Mensup olduğumuz Türk kavmi, tarihe ancak 4.000 yıl önce giriyor. Fakat biz, Türklerin tarihini MÖ VII. yüzyıl hatta tam manasıyla MÖ III. yüzyıldan, ilk Büyük Türk Hakanı Tuman (Teoman) Yabgu'dan biliyoruz.[5]

Milattan Önce 3. yüzyıl

  • MÖ 318[6]: Büyük Hun Devleti'nin (Hiung-nu) kuruluşu ve Çin/Hiung-nu arasında Kuzey Şansi Savaşı
  • MÖ 240: Bozkır halklarına karşı Çin'in duvar inşası: Çin Seddi
  • MÖ 209: Hiung-nu lideri Teoman'ın ölümü ve Mete'nin Hiung-nuların (Hunların) lideri olması
  • MÖ 201: Kırgız halkından ilk kez söz edilmesi
  • MÖ 201: Pe-Teng Kuşatması

MÖ 2. yüzyıl

  • MÖ 187: Çin ve Hiung-nu arasında Baideng Muharebesi
  • MÖ 177-MÖ 165: Yüeçilerin Hiung-nular tarafından Kansu'dan Baktriane'ye sürülmeleri ve oradaki Helen Krallığını ortadan kaldırmaları
  • MÖ 177-MÖ 165: Hiung-nuların Çin'e akınları
  • MÖ 138-MÖ 126: Baktria'da Çang Kien elçiliği. Çin-İran ilişkileri

MÖ 1. yüzyıl

1. yüzyıl

2. yüzyıl

3. yüzyıl

4. yüzyıl

  • 304-351: Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallıkları (Han Zhao, Hou Zhao)
  • 388-392: Çin'in kuzeyinde Ding ling krallığı (Wei)
  • 374-375: Avrupa Hunlarının Don Nehri'ni geçişi
  • 386-409: Tabgaçlar Kuzey Çin'de (Kuzey Vey)
  • 395: Kavimler Göçü

5. yüzyıl

Orta Çağ/Türkler

6'ncı yüzyıl

  • 531-578: Kafkas Surları'nın İranlı Hüsrev tarafından dikilmesi
  • 534: Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
  • 540: Ergenekon destanında bahsedilen, kaybolan Orta Asya Türklerinin yeniden ortaya çıkışı[8]
  • 552: Tu-kiulerin (Türkütler/Göktürkler) Rouran egemenliğe karşı ayaklanması. Birinci Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu.
  • 565: Ak Hunların (Eftalitler) Göktürkler tarafından ortadan kaldırılmaları
  • 582: Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi

7. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

Bulgarların bölünmesi:

8. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

  • 713-737 Hazar-Arap Savaşı, Hazarların Kafkasya'yı kaybı
  • 716: Tuna Bulgar Hanlığı'nın Bizans İmparatorluğu ile ilk yazılı anlaşması ve vergi almaya başlaması
  • 717-718: Arapların İstanbul Kuşatması'na karşı Bulgarların Bizans'a yardımı
  • 740: Hazarların Yahudiliği resmî din olarak kabulü
  • 745-775: Bulgar-Bizans mücadelesi
  • 764: Hazarların Abbasiler'i yenerek Kafkasya ve İran'ın batısını istilası
  • 780: İtil Bulgar Hanlığı'nın kuruluşu
  • 792: Markeli Muharebesi sonrası Bizans'ın Bulgarlara tekrar vergi vermeye başlaması
  • 796: Macar ovasına sıkışmış Avar Kağanlığı'nın Franklar tarafından işgali

9. yüzyıl

Hazar Hanlığı gücünün zirvesindeyken

Orta Asya

Doğu Avrupa

Ön Asya ve Afrika

  • 833-842: Halife Mutasım döneminde Türk kölemen askerlerin Abbasi sarayında etkilerinin artması
  • 836: Abbasilerin başkentinin Bağdat'tan Türk kölemen garnizonunun bulunduğu Samerra'ya taşınması
  • 868: Tolunoğulları'nın Abbasi halifesine bağlı kalarak Mısır, Suriye, Filistin ve Irak'ın kuzeyine egemenlikleri

10. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

Ön Asya ve Afrika

11. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

Ön Asya

Güney Asya

12. yüzyıl

Ön Asya

İran ve Orta Asya

Güney Asya

Doğu Avrupa

Moğol İmparatorluğu'nun yayılmasından önce son durum

13. yüzyıl

13. yüzyılda Moğol İmparatorluğu'nun yayılması

Ön Asya ve Ortadoğu

Orta Asya

Güney Asya

Doğu Avrupa

1299: Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşu

Moğol İmparatorluğu'nun bölünmesinden sonra Altın Ordu devleti Türkleşiyor

14. yüzyıl

Çağatay Hanlığı 1350 yılından itibaren tamamen Türkleşmiş oluyor.

15. yüzyıl

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Doğu Avrupa

Yeni Çağ

16. yüzyıl

Doğu Avrupa

Orta Asya

Ön Asya

Güney Asya

Afrika

  • 1516: Cezayir'de Osmanlı idaresinin kuruluşu
  • 1516-1517: Osmanlıların Kölemen Devleti'ni yıkması, Mısır'da Osmanlı egemenliği
  • 1551: Libya'da Osmanlı egemenliğinin başlangıcı
  • 1557: Osmanlıların Habeş Eyaleti'ni kurması
  • 1574: Tunus'ta Osmanlı egemenliğinin başlangıcı
  • 1577: Osmanlı egemenliğinin Fizan'a yayılması
  • 1576-1580: Fas'ta Osmanlı nüfuzu

17. yüzyıl

Doğu Avrupa

Ön Asya

Orta Asya

  • 1605: Rusya'nın Yenisey'i işgali
  • 1615-1650: Kırgızların Ruslara karşı mücadelesi
  • 1620: Rusya'nın Yakut topraklarını ilhakı
  • 1628: Dolganlar'ın Rusya egemenliğine girmesi
  • 1628-1630: Doğu Moğollarına yenilen bir diğer Moğol kavmi Kalmukların Kazakistan'ı çiğneyerek Volga havalisine yerleşmesi
  • 1634-1642: Rusya'nın Yakut isyanlarını bastırması
  • 1639: Rusya'nın Büyük Okyanus'a ulaşması
  • 1680: Moğol Çungarların Doğu Türkistan'ı ele geçirmesi, Çağatay Hanlığı'nın sonu
  • 1680-1698: Çungarların Kazak Hanlığı'nı istilası

Güney Asya

Afrika

18. yüzyıl

Doğu Avrupa

  • 1742-1775: Rusya'da Pugaçev Savaşı (Tatar ayaklanması)
  • 1783: Kırım'ın Ruslar tarafından ilhakı.

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Afrika

19. yüzyıl

Doğu Avrupa

  • 1829: Yunanistan'ın bağımsız olması
  • 1878: Berlin Antlaşması, Sırbistan, Karadağ, Romanya'nın bağımsızlıklarını, Bulgaristan'ın özerkliğini kazanması
  • 1881: Yunanistan'ın Tesalya'yı ilhakı
  • 1881: Atatürk'ün doğumu
  • 1885: Bulgaristan'ın Şarkî Rumeli'yi ilhakı

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Afrika

  • 1801-1815: ABD'nin Garp ocakları ile mücadelesi
  • 1822: Sudan'ın Osmanlı idaresine girmesi
  • 1830-1842: Fransa'nın Cezayir'i işgali
  • 1831-1840: Osmanlı-Mısır mücadelesi, Mısır'ın özerklik kazanması
  • 1869: Süveyş Kanalı'nın açılması
  • 1881':Fransa'nın Cezayir'i işgali
  • 1882: İngiltere'nin Mısır'ı işgali
  • 1885: İtalya'nın Habeş Eyaleti'ni işgali
  • 1885: Sudan'daki Türk yönetiminin sonu
  • 1888: İngiltere'nin Somali'yi işgali, Afrika Boynuzu'nda Türk varlığının sonu

20. yüzyıl

Anadolu Türkleri 60 yıl kadar bir zaman için tek uzun ömürlü, bağımsız bir devlete sahip Türk topluluğu olarak kalmıştır.

21. yüzyıl

  • 2005: Kırgızistan'da Lale devrimi.
  • 2005: Kazak lider Nursultan Nazarbayev'in yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Orta Asya'da ortak pazar kurulması teklifi.
  • 2005: Özbekistan'da Andican olayları
  • 2006: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hizmete girmesi.
  • 2007: Hazar denizinin statüsünün belirlenmesi için kıyıdaş ülkelerin ilk defa bir araya gelmesi.
  • 2008: 21 Kasım 2008 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi kurulması.
  • 2009: Türk Keneşi kuruldu.
  • 2020: Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ sorununu çözmesi.
  • 2022: Ocak 2022'de Kazakistan'da iç karışıklıklar yaşandı.

Kitaplar

Kanuni Sultan Süleyman'ın Nahçivan'a yürüyüşünü gösteren bir minyatur.

Türkçe kitaplar

  • Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca Türkler Ansiklopedisi, Adana, 2002.
  • İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, Ankara, 1983.
  • Zeki. Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1970.
  • Faruk Sümer, Oğuzlar, İstanbul, 1980.
  • Bahaeddin Ögel, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1962.
  • Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş, İstanbul, 1978.
  • Bahaeddin Ögel, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1981.
  • Çeçen Anıl, Tarihte Türk Devletleri, İstanbul, 1986.
  • O. Esad Arseven, Türk Sanat Tarihi, İstanbul, 1955.
  • Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul, 1977.
  • Erol Güngör, Tarihte Türkler, İstanbul, 1989.
  • Abdülkadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976.
  • A. Nimet Kurat, Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara, 1972.
  • Hüseyin Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları, İstanbul, 1986.
  • Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi, Ankara, 1946.
  • Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefrukesi Tarihi, İstanbul, 1978.
  • Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, Ankara, 1971.
  • Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara, 1946.
  • İbrahim Kafesoğlu, Selçuklu Tarihi, İstanbul, 1972.
  • İbrahim Kafesoğlu, Harzemşahlar Devleti Tarihi, Ankara, 1956.
  • M. Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1954.
  • Çağatay Uluçay, İlk Müslüman Türk Devletleri, İstanbul, 1977.
  • Faruk Sümer, Karakoyunlular, Ankara, 1984.
  • A.N. Kurat, Peçenek Tarihi, İstanbul, 1937.
  • B. Yenilmez, Yenilmez, Rize, 2002.

Yabancı kitaplar

  • R. Grousset, L'Empire des steppes, Paris, 1960 (Türkçe çevirisi: Reşat Uzmen-Bozkır İmparatorluğu, 1996.)
  • DE. Guignes, Histoire generale des Huns des Turcs et des Mongols, Paris, 1756.
  • Jean-Paul Roux, Historie des Turcs, 1984.
  • Jean-Paul Roux, Timur, 1994.
  • Fayard Paris, Historie des Turcs, 1984.
  • D.Sinor, Aspects of Altaic Civilization, 1963.
  • M. Barthold, Turkestan down to the Mongol Invansıon, Londra, 1968.
  • E. Berl, Historie de l'Europe d'Attila a Tamerlan, Paris, 1946.
  • M.A. Czaplıcka, The Turks of Central Asia in History and at the Present Day, Oxford, 1918.
  • W. Eberhard, Kultur und Siedlung der Randvölker China, 1942.
  • L. Hambis, La Haute-Asie, Paris, 1953.
  • Hammer-Purgstall, Von, Historie de l'Empire ottoman depuis son origine jusqu!a nos jours, Paris, 1835.
  • H. H. Howorth, History of the Mongols, Londra, 1876.
  • Jean-Paul Roux, Türklerin Tarihi - Pasifikten Akdenize 2000 Yıl, 2004

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, İmaj Yayınevi, Ankara, 1996, ISBN 975-7852-18-X, s.1.
  2. ^ a b Büyük Larousse, Türkler maddesi, İnterpress
  3. ^ Jared Diamond Tüfek, Mikrop ve Çelik, TÜBİTAK Yayınları, ISBN 975-403-271-81997
  4. ^ Mirfatih Zekiyev, Türklerin ve Tatarların Kökeni, s. 143-178, Selenge Yayınları, Ağustos 2007
  5. ^ GÜN, Gültekin (2021). Bir Belgeselcinin Gözünden BÜYÜK TÜRK TARİHİ (1. Bölüm) Araştırma ve Konuları. academia edu. s. 4. 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021. 
  6. ^ https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/406763/yokAcikBilim_463550.pdf?sequence=-1 8 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çapan Fatma, (2013), Balkanlarda Türk-Bizans İlişkileri, Fırat Üniversitesi Doktora Tezi, s.13
  7. ^ https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/260874 13 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Baykuzu, Tille Deniz (2011), Geç Dönem (IV.-V. YY.) Hun Devletleri Hakkında Çin Kaynakları, İstem Dergisi, s. 40.
  8. ^ "Geçmişten Günümüze Türk Tarihi". Story And History. 18 Aralık 2020. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.