Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı yapılan askerî müdahaleler

Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı yapılan askerî müdahaleler
Terörizmle Savaş, Irak Savaşı (2014-günümüz) Suriye İç Savaşı, Boko Haram Ayaklanması İkinci Libya İç Savaşı, Suriye İç Savaşı'nın Lübnan'da yayılması, Afganistan Savaşı (2015-günümüz)
Suriye, Irak ve Lübnan'da son durum
Tarih 13 Haziran 2014-günümüz Bölge Irak, Suriye, Lübnan, Nijerya, Afganistan, Libya, Mısır, Yemen Sebep IŞİD'in halifelik ilan etmesi, uluslararası hukuku ihlal etmesi, savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemesi[6][7][8] Sonuç devam ediyor
Taraflar
Koalisyon: Amerika Birleşik Devletleri  Birleşik Krallık  Fransa   Avustralya   Norveç   Almanya   Kanada   Hollanda   Danimarka   Belçika   İtalya   Kürdistan Bölgesel Yönetimi Ürdün   Fas   Bahreyn   Suudi Arabistan Katar   _______________________ Birleşik Arap Emirlikleri   Mısır   _______________________ İran   Rusya   Lübnan   Hizbullah   _______________________ Nijerya   Nijer   Çad   Kamerun   _______________________ Filipinler	IŞİD Boko Haram (Nijerya, Nijer, Çad ve Kamerun'da) Cezayir Vilayeti Sina Vilayeti Barka Vilayeti Baalbak Özgür Sünniler Tugayı Abu Sayyaf [1][2][3] El-Kaide El-Nusra Cephesi[4] Horasan (örgüt) Ahraruş Şam (tartışmalı)[5]
Kayıplar
6,511+ sivil öldü (IŞİD tarafından)[9], 11800 sivil öldü (Koalisyon tarafından Irak ve Suriye'de)[10], 7 sivil öldü (Libya'da)[11] 7,600,000 Suriyeli mülteci, 3,300,000 Iraklı mülteci[12]

Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı yapılan askerî müdahaleler, IŞİD'in gücünü kırmak için dünya genelinde yapılan dış müdahaleleri kapsamaktadır.

Arka plan

11 Eylül'de koalisyon güçleri, Cidde'de yapılan toplantıda anlaşmaya vararak IŞİD'e karşı saldırı kararı almışlardır.^[13] Türkiye ise anlaşmayı bazı sebeplerden dolayı imzalamamıştır.^[14] 15 Eylül 2014'te Irak ve Şam İslam Devleti örgütüne karşı oluşturulan ve 40'a yakın ülkenin destek verdiği koalisyonun temsilcileri, örgüte karşı izlenecek stratejileri görüşmek üzere 21 Eylül 2014'te Fransa'nın başkenti Paris'te toplanmışlardır.^[15]

Koalisyon güçlerinden Amerika Birleşik Devletleri ilk olarak Erbil yakınlarında IŞİD hedeflerini vurmuştur. Saldırı, 20 Ağustos 2014'te TSİ 13:45'te Basra'da bulunan Amerikan Deniz Kuvvetleri'ne ait üsten havalanan iki F-18 savaş uçağı Mahmur yakınlarında bulunan topçu mevzilerine iki adet 250'şer kiloluk lazer güdümlü füze ile gerçekleşmiştir. Operasyonda 45 militan ölürken, 60 militan yaralanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama operasyon için:"IŞİD konvoyunun Erbile'e ilerleyişini durdurmak için orduya yetki verdim." demiştir. Amerika Birleşik Devletleri ve Koalisyon güçleri IŞİD'in etkili olduğu Irak'a iki ay içinde 190 hava saldırısı düzenlemiştir. 24 Ağustos 2016 04.00' Türk askeri Suriye topraklarına girerek Cerablus kentindeki IŞİD'i vurmaya başlamıştır. Fırat Kalkanı Harekatı Cerablus kenti kısa bir sürede IŞİD militanlarından temizlenmiş ve Türk Askeri korumasına alınmıştır.

Operasyonlar

Afganistan

IŞİD'in Afganistan'da yapılanma kurduğu ve özellikle doğu kırsalında bazı bölgeleri elinde tuttuğuna dair haberler gelmiştir. Taliban, IŞİD'in ülkeden ayrılmasını istemiştir.^[16] Taliban ile IŞİD arasında çatışmalar çıkmıştır.^[17] Bazı Taliban militanlarının IŞİD'e katıldığı belirtilmiştir.^[18] ABD, Afganistan'da IŞİD hedeflerini de vurmaktadır.^[19][19]

Filipinler

Moro İslami Kurtuluş Cephesi, IŞİD'e bağlılığını ilan etmiştir. IŞİD adı altında adam kaçırma eylemlerine girişmiştir.^[20]

Irak

IŞİD birliklerini, ABD'nin başını çektiği koalisyon 2014 yılı Haziran ayından beri bombalamaktadır. Irak Ordusu hem ABD hem de İran tarafından destek yeniden yapılandırılmıştır. Ayrıca Peşmerge de ABD'den hava desteği görmektedir.^[21]

Libya

Orta Libya'nın kıyı kesiminde pek çok önemli yerleşim birimini ele geçiren IŞİD'e karşı Mısır hava saldırıları gerçekleştirmiştir.^[22]

Lübnan

IŞİD, Doğu Lübnan'da Lübnan Ordusu ve Hizbullah ile çatışmaktadır.^[23]

Mısır

Sina Yarımadasında, IŞİD'e bağlılık ilan eden Ensar Beyt el-Makdis ile Mısır Ordusu arasındaki çatışmalar sürmektedir.^[24]

Nijerya

Nijerya'nın kuzey doğusunda pek çok önemli yerleşim birimini ele geçiren Boko Haram, IŞİD'e bağlılığını ilan etmiştir.^[25] Boko Haram'a karşı Nijerya, Nijer, Kamerun ve Çad koalisyon oluşturmuşlardır.^[26][27]

Suriye

Suriye'de IŞİD'e karşı ABD, Birleşik Krallık, Avustralya, Fransa ve Türkiye başta olmak üzere 10'dan fazla ülke hava saldırılarına girişmiştir. Rusya da 30 Eylül 2015'ten itibaren hava saldırıları başlatmıştır.^[28]

Yemen

IŞİD'in bombalı saldırılar gerçekleştirdiği belirtilmiştir.^[29]

Ülkeye göre müdahale tablosu

Aşağıdaki tablo, ülkelerin IŞİD'e karşı müdahale biçimini ve hangi ülkede aktif rol oynadığını göstermektedir. Renge göre:  Askeri müdahale   Askeri yardım   İnsani yardım   İstihbarat yardımı 

Ülke	Irak'ta	Suriye'de	Libya'da	Nijerya'da[30]	Afganistan'da
Afganistan	-	-	-	-
Arnavutluk			-	-	-
Avustralya			-	-	-
Avusturya			-	-	-
Bahreyn		-	-	-	-
Belçika		-	-	-	-
Bosna-Hersek			-	-	-
Bulgaristan			-	-	-
Kamerun	-	-	-		-
Kanada			-	-	-
Çad	-	-	-		-
Hırvatistan			-	-	-
Çekya			-	-	-
Danimarka		-	-	-	-
Mısır	-	-		-	-
Estonya			-	-	-
Fransa			-	-	-
Almanya			-	-
Yunanistan			-	-	-
Macaristan			-	-	-
Endonezya			-	-	-
İran			-	-	-
Irak		-	-	-	-
İrlanda			-	-	-
İsrail			-		-
İtalya				-
Japonya			-	-	-
Ürdün			-	-	-
Kuveyt			-	-	-
Lübnan			-	-	-
Libya	-	-		-	-
Lüksemburg			-	-	-
Fas			-	-	-
Hollanda		-	-	-	-
Yeni Zelanda			-	-	-
Nijer	-	-	-		-
Nijerya	-	-	-		-
Norveç			-	-	-
Polonya			-	-	-
Katar		-	-	-	-
Rusya	-		-	-	-
Suudi Arabistan		-	-	-	-
Singapur			-	-	-
Slovakya			-	-	-
Slovenya			-	-	-
Güney Kore			-	-	-
İspanya			-	-	-
Sudan	-	-		-	-
İsveç			-	-	-
Suriye	-		-	-	-
Türkiye			-	-
Birleşik Arap Emirlikleri		-		-	-
Birleşik Krallık			-
ABD

Maliyet

Operasyona sadece Amerika Birleşik Devletleri'nin günlük 7 ile 10 milyon dolar arası harcama yaptığı düşünülmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Uluslararası Tepkiler

• Türkiye:  

Türkiye, IŞİD'e katılmak üzere Suriye'ye gitmek isteyen kişileri engelleyecek ve IŞİD'in aldığı maddi yardımları önleyecektir.

• Fransa:  

Fransa, kara operasonu yapmayacaklarını sadece hava operasyonlarına katılacaklarını açıklamıştır. Fransa, daha sonra 18.000 tane 0.50 kalibre mermi bağışlamıştır.

• Amerika Birleşik Devletleri:  

Amerika Birleşik Devletleri, kara operasyonu yapmayacaklarını, IŞİD'i havadan vuracaklarını açıklamıştır. Temsilciler meclisinden onay alınan yasa ile ve Türkiye'nin onayı ile muhalif gruplar silahlandırılacak ve onlara eğitim verilecektir.

•  Avustralya:  

Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Birleşik Krallık üssüne 8 tane F/A-18 savaş uçağı, bir tane E-7A erken uyarı sistemi uçağı ve KC-30A çok amaçlı tanker ve nakliye uçağını göndereceğini açıklamıştır.

• Birleşik Krallık:  

Birleşik Krallık, bölgedeki Kürtleri silahlandıracağını, Irak hükûmetine destek vereceğini, insani yardımlara devam edeceğini ve Birleşmiş Milletler'i IŞİD'e yönelik operasyonda koordine edeceğini açıklamıştır.

• Almanya:  

Almanya, Irak'taki Kürt bölgesine askeri danışman göndereceğini açıklamıştır.

• Hollanda:  

Hollanda, 50'den fazla özel hareket askerini askeri danışman olarak görevlendirmiştir.

• Suudi Arabistan:  

Suudi Arabistan, Birleşmiş Milletler Irak acil yardım kuruluşuna 500 milyon Amerikan Doları yollamıştır.

Ayrıca bakınız

• Deyrizor Savaşı (2017-19)

Kaynakça