Zenon Wasilewski

Zenon Wasilewski

Data i miejsce urodzenia	30 października 1903 Sosnowiec
Data i miejsce śmierci	17 kwietnia 1966 Łódź
Zawód	fotografik, twórca filmów animowanych
Lata aktywności	1946–1966
Odznaczenia

Zenon Wasilewski (ur. 30 października 1903 w Sosnowcu, zm. 17 kwietnia 1966^[1][2] w Łodzi^[3]) – pionier polskiej animacji lalkowej, malarz, fotografik, twórca pierwszego powojennego filmu lalkowego Za króla Krakusa (1947), współtwórca polskiej szkoły filmu animowanego.

Życiorys

Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Na początku lat 30. XX wieku pracował jako grafik w pracowniach filmów reklamowych w Warszawie, publikując równocześnie humorystyczne i satyryczne rysunki w Cyruliku Warszawskim i Szpilkach (stała współpraca od 1936)^[4]. W latach 1937–1939 podejmował pierwsze próby animacji plastelinowych postaci^[4]. Realizację pierwszego filmu O królu Krakusie przerwał wybuch II wojny światowej^[4]. Od 1943 roku publikował rysunki w pismach Związku Patriotów Polskich^[4]. Po wojnie zamieszkał w Łodzi zajmując się filmem i malarstwem^[4]. Pierwszą próbą animacji lakowej była groteska Ruch to zdrowie^[4]. Potem Wasilewski wrócił do pomysłu sprzed wojny i we własnym mieszkaniu ukończył we wrześniu 1947 roku czarno-biały film Za króla Krakusa^[4]. Do 1951 roku Zenon Wasilewski był jedynym realizatorem filmów lalkowych w Polsce^[5]. Pracował we własnym mieszkaniu do czasu gdy włączono Studio Filmów Kukiełkowych do Wytwórni Filmów Fabularnych jako Oddział Filmów Kukiełkowych w adoptowanej hali pofabrycznej przy ul Piotrkowskiej^[5]. Był inicjatorem tych zmian. Od 1953 roku pracował w Tuszynie^[5] w Wytwórni Filmów Animowanych „Se-ma-for”, z którą był związany do końca życia.

Twórczość

Pracował samodzielnie, był autorem koncepcji, scenariusza, projektów dekoracji i samej animacji. Współpracował tylko z kompozytorami i operatorami, którymi kolejno byli: Eugeniusz Haneman, Zygmunt Kamiński i Jan Olejniczak^[5]. W 1949 roku jego film Pan Piórko śni został potępiony przez władze za „formalizm” i nie wszedł do eksploatacji^[5]. Po dwuletniej przerwie zrealizował filmy Lis i bocian i Lis chytrusek^[5]. Pierwszy barwny film Opowieść Michałkowicka powstał w 1954 roku^[5].

Po 1956 roku zrealizował 11 filmów, z których tylko dwa oparł na cudzych scenariuszach^[6]. Wśród nich były zrealizowane na motywach ludowych Dwie Dorotki i Czarodziejskie Dary (w 1956) oraz Szewczyk Dratewka (w 1958)^[6]. Kolejne filmy są przeznaczone dla dorosłych. W 1959 roku powstał Uwaga diabeł! i Pięć minut dla zdrowia^[6], a Zbrodnia przy ul. kota Brzuchomówcy w 1961 roku^[6]. Dzięki licznym podtekstom Ballada o królewnie Lilianie (1962), Smok z Banialuki (1964) i Drewniany jeździec (1964) znajdują odbiorców wśród widzów w każdym wieku^[6]. W ostatnim filmie, ukończonym niedługo przed śmiercią, Człowiek z lustra powrócił do problemu rozdwojenia osobowości pod wpływem alkoholu^[6].

Najbardziej znane filmy to Za króla Krakusa^[7], Pięć minut dla zdrowia, Uwaga diabeł!, Zbrodnia na ulicy kota Brzuchomówcy, Człowiek z lustra.

Zenon Wasilewski jest patronem Szkoły Podstawowej nr 36 w Łodzi (ul. S. Więckowskiego 35)^[8].

Nagrody

• 1951 III nagroda w kategorii filmów animowanych na MFF w Bahia za film Za króla Krakusa^[9]
• 1954 wyróżnienie w Paryżu za film Za króla Krakusa^[9]
• 1957 – II nagroda na I Przeglądzie Filmów Animowanych w Warszawie za Dwie Dorotki^[10]
• 1957 wyróżnienie w kategorii filmów animowanych na VII MFF dla Dzieci i Młodzieży w Wenecji^[11]
• 1960 nagroda na Przeglądzie Filmów Krótkometrażowych w Warszawie za film Za króla Krakusa^[9]
• 1973 wyróżnienie na MFF dla Dzieci w Kalkucie za film Za króla Krakusa^[12]

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi^[2].

Filmografia

• Za króla Krakusa – realizacja, scenariusz, dekoracje, lalki (1947)
• Lis i bocian – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
• Pan Piórko śni – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
• Lis Chytrusek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1951)
• Opowieść Michałkowicka – reżyseria (1954)
• Czarodziejskie dary – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
• Dwie Dorotki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
• Pan Rzepka i jego cień – scenariusz (1956)
• Kotek Napłotek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1957)
• Szewczyk Dratewka – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1958)
• Pięć minut dla zdrowia – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
• Uwaga diabeł! – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
• Była sobie świnka mała – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1960)
• Zbrodnia na ulicy kota brzuchomówcy – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1961)
• Ballada o królewnie Lilianie – reżyseria, projekty plastyczne (1962)
• Drewniany jeździec – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne, komentarz (1964)
• Smok z banialuki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1964)
• Człowiek z lustra – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1966)

Źródło: Filmpolski.pl^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Zenon Wasilewski. [w:] Mistrzowie animacji [on-line]. muzeum.se-ma-for.com. [dostęp 2018-05-04].
• JoannaJ. Podolska JoannaJ., JakubJ. Wiewiórski JakubJ., Spacerownik. Łódź filmowa, Łódź: Agora, 2010, s. 163–164, ISBN 978-83-268-0038-2, OCLC 837874997 .
• Kossakowski A. Polski film animowany 1945–1974, Wrocław 1977

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia z filmów w reżyserii Zenona Wasilewskiego w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Zenon Wasilewski. Mistrzowie polskiej animacji; sfp.org.pl
• Filmy Zenona Wasilewskiego z zasobów Narodowego Instytutu Audiowizualnego, ninateka.pl