Sırt sepeti

Kenya'da sırt sepeti ile çay toplayan kadınlar

Sırt sepeti, sırt üstü taşınan bir sepet türüdür. Çay, mısır, fındık, yaprak ve elle toplanabilen ürünlerin yaygın olduğu yerlerde günümüzde de kullanılmaktadır.

Etimoloji

Doğu Karadeniz bölgesinde kalaf olarak bilinen sırt sepeti, Dîvânu Lugâti't-Türk'te "kürin" olarak geçmektedir.[1] Lazcada sırt sepeti olarak kullanılan "tikina" ve "kalati" kelimeleri, Gürcücede bebek anlamına kalan "iina" kelimesinden türemiştir. Kuru yaprak taşımak amacıyla kullanılan kofin, Anadolu'da köfün/köhün, Ordu'da köğün, Yunancada kofini adıyla bilinmektedir. Kofin kelimesi, Antik Yunancada sepet anlamına gelen kofinos kelimesinden türemiştir.[2] Batı Rize'de orta boy sırt sepetine metroşike, metuşi veya metruş denmektedir.

Güney Kafkasya ve Doğu Karadeniz

Kalaf

Laz kadınları, yüzyıllardır ağır yükleri taşımak için fındık dallarından örülü olan[3] kalati; meyve, fındık ve çay taşımak içinse tikina adlı sepetleri kullanmaktadır.[4] Kalati, Türkçede kalaf, Doğu Hemşincesinde galat, Batı Hemşincesinde gidal, Ermenicede gıtots/kıtüts, Tonya Rumcasında kalaz ve Maçka Rumcasında kofin olarak, Tikina ise Hemşincede digina olarak adlandırılır.[5] Kalati'nin bir boy küçüğü ise Trabzon'da sepetçik anlamına gelen kalafika veya galafika olarak isimlendirilir.

Arka sepeti

Giresun,[6] Trabzon, Gümüşhane ve Bayburt'ta da da tutma sapı bulunmayan arka sepetleri kullanılmaktadır.[7]

Şelek

Samsun, Ordu, Giresun ve Batı Trabzon'da kullanılan yayvan ve yassı arka sepetlerine şelek denir.

Kofin

Kuru yaprak taşımak amacıyla kullanılan bir sırt sepetidir. Çoğunlukla fındık çubuklarından yapılır.

Kaynakça

  1. ^ Çetinoğlu, Oğuz (2019). KAŞGÂRLI MAHMUD ve DÎVÂNU LUGATİ’T-TÜRK. Bilgeoğuz Yayinlari. s. 244. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  2. ^ Özhan Öztürk (29 Ağustos 2017). "Sepet çeşitleri ve isimleri (Karadeniz bölgesi)". ozhanozturk.com. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  3. ^ Sarı, Eren (2018). "AHA". AHA, 19. AHA. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  4. ^ Bellér-Hann, Ildikó (2015). Negotiating Identities: Work, Religion, Gender, and the Mobilisation of Tradition among the Uyghur in the 1990s. LIT Verlag Münster. s. 98. ISBN 3643907451. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  5. ^ Müslüm Kabadayı. "Diller arası etkileşim üzerine". insanbu.com. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  6. ^ Bilir, Ali (2001). Geçmişten günümüze tüm yönleriyle Görele. Simurg. s. 440. ISBN 9757172502. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  7. ^ Öztürk, Özhan (2005). Karadeniz: ansiklopedik sözlük. Heyamola Yayınları. s. 102. ISBN 9756121009. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.