Rivonia Davası

Rivonia Davası, 1963 ve 1964 yıllarında Güney Afrika'da görülmüş olan ve Afrika Ulusal Konseyi'nin 10 önderinin apartheid rejimini yıkmak amacıyla giriştikleri 221 eylemi konu alan dava.

Köken

Dava, adını 19 ANC önderinin 11 Temmuz 1963 tarihinde tutuklanmış oldukları yer olan Rivonia kasabasından almıştır. Arthur Goldreich'a ait olan Liliesleaf Çiftliği önceleri Afrika Ulusal Konseyi üyeleri için bir gizlenme yeri olarak kullanılmıştır. Nelson Mandela'nın Ekim 1961'de buraya geldiği, bahçıvan ve aşçı olarak çiftlikte bir süre kaldığı bilinmektedir.

Tutuklamalar

Tutuklananların bir bölümü şunlardır:

• Walter Sisulu
• Govan Mbeki
• Raymond Mhlaba
• Andrew Mlangeni
• Elias Motsoaledi, sendikacı ve ANC üyesi
• Ahmed Kathrada
• Billy Nair
• Denis Goldberg, Cape Town doğumlu mühendis ve Demokratlar Konseyi önderi
• Lionel "Rusty" Bernstein, mimar ve komünist parti üyesi
• Bob Hepple
• Arthur Goldreich
• Harold Wolpe, avukat ve aktivist
• James "Jimmy" Kantor, Harold Wolpe'un kayınbiraderi

Goldberg, Bernstein, Hepple, Wolpe ve Goldreich beyaz Yahudi; Kathrada ve Nair Hint; Sisulu, Mbeki, Motsoaledi ve Mhlaba Xhosa (siyahi) kökenliydiler. Sisulu'nun babasının ise Victor Dickenson adında bir Avrupalı yargıç olduğu bilinmektedir.^[1]

Hükûmet, tutuklamaların üzerinden 90 günlük bir süre geçmiş olmasına karşın davayı başlatmamış, bu süre içinde tutukluların dış dünyayla olan bağları tümüyle kesilmiştir. Bu sırada, bir gardiyanı rüşvetle aldatan Goldreich ve Wolpe 11 Ağustos'ta tutukevinden kaçmış; bu, Goldreich'i "başkomplocu" olarak tanımlayan polisi iyice kızdırmıştır.

Avukatlar, iddianamenin hazırlandığı 9 Ekim tarihinden iki gün öncesine değin sanıklarla görüştürülmemiştir. Ünlü Afrikancı avukat Bram Fischer'ın başını çektiği savunma kanadını Harry Schwarz, Joel Joffe, Arthur Chaskalson, George Bizos ve Harold Hanson oluşturmuştur. Hepple, ekim ayı sonunda cezasını çekmeye zorla ikna edilmiş, ancak hükümlü hapisten kaçtıktan sonra ülkeyi terk etmiştir.^[2]

Davanın başhakimliğini Transvaal eyalet hakimi Dr. Quartus de Wet üstlenmiştir. Aynı eyalette hukuk danışmanı olan Dr. Percy Yutar ise davada başsavcı olarak görev almıştır.

26 Kasım 1963'te başlayan dava, ilk iddianamenin yetersiz bulunmasından ötürü 3 Aralık'ta yeni iddianameyle görülmeye devam etmiştir. On sanığın tümü suçsuz olduklarını öne sürmüş, ancak hiçbirinin itirazı kabul edilmemiştir. Dava 12 Haziran 1964'te son bulmuştur.

Sanıklar

Savunma avukatları

Suçlamalar

Sanıklara yöneltilen suçlamalar şöyledir:

• Gerilla savaşında kullanılmak üzere patlayıcı madde üretiminde görev alan kişileri eğitmek
• Yabancı askeri birimlerin ülkeyi işgal etmelerine yardımcı olmak
• Cezayir, Etiyopya, Liberya, Nijerya, Tunus ve diğer ülkelerden mali destek sağlamak

Kantor, ilk soruşturmanın ardından suçsuz bulunmuştur. Dava, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve birçok farklı devlet tarafından kınanmış; Güney Afrika Hükûmeti uluslararası yaptırımlarla yüz yüze kalmıştır.

Sonuç

Tüm sanıkların idamı istenmiş; ancak bu karar, yoğun uluslararası tepkiler ve savunma kanadının hukuki manevraları sonucunda değiştirilmiştir. Görüşü yeniden istenen Harold Hanson, Afrikalıların yaşam savaşımını önceki durumlara benzetmiş ve sanıkların ihanet suçunu işledikleri durumda bile idam cezası verilemeyeceğini öne sürmüştür. Sekiz sanığın cezası ömür boyu hapse çevrilirken Lionel Bernstein suçsuz bulunmuştur.

Denis Goldberg, Robben Adası yerine 22 yıl kalacak olduğu Pretoria Merkez Tutukevi'ne gönderilmiştir. Nelson Mandela ise yaklaşık 30 yılını hapiste geçirmiş ve devlet başkanı F.W. de Klerk tarafından 11 Şubat 1990'da affedilmiştir.

Ayrıca bakınız

• Küçük Rivonia Davası
• İhanet Davası

Kaynakça

Notlar

Dış bağlantılar

• (İngilizce) "The Rivonia Trial2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Sunder Katwala, The Observer, 11 Şubat 2001
• (İngilizce) On the trail of Mandela's handgun17 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Rivonia Unmasked