Moskova Davaları

Moskova Davaları Büyük Temizlik sırasında 1936-38 yılları arasında Josef Stalin'in siyasi rakiplerini yargılamak için yapılan davalardır. 1950'li yıllarda Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarından sonra, Moskova Davaları, pek çok yerde kararların önceden verildiği, itirafların zorlama yoluyla verildiği göstermelik duruşmalar olarak nitelendirilir. Davalılar, Madde 58'e göre Stalin ve diğer Sovyet liderlerine suikast yapmak ve batılı güçlerle komplo düzenlemek, SSCB'yi parçalayıp kapitalist düzeni getirmek istemek girişimiyle suçlandı.

Yargılamalar

Birinci Moskova Yargılaması: “On altılar davası” diye de bilinen “Troçkist-Zinovyevist Merkez” davası 19-24 Ağustos 1936’da görüldü ve yargılanan on altı sanığın hepsi idama mahkûm edildi. Bir gün sonra topluca idam edildiler. Bu yargılamanın sanıkları, Zinovyev, Kamenev, Yevdokimov, Bakayev, Smirnov, Mrachkovski, Ter-Vaganyan, Holtzman, Pikel, Dreitzer, Reingold, Berman-Yurin (NKVD ajanı), F. David (NKVD ajanı), Olberg (NKVD ajanı) M. Lurie, N. Lurie’ydi. Sanıklardan üçü NKVD tarafından sahte ifade vermek için görevlendirilmiş ajanlardı.

İkinci Moskova Yargılaması: “Anti-Sovyet Troçkist-Troçkist Merkez” davası, 23-30 Ocak 1937’de görüldü. On yedi sanık yargılandı. Önde gelen sanıklar, Radek, Pyatakov, Sokolnikov, Beloborod’du. 17 sanığın 13’ü idama mahkûm edilip kurşuna dizildi. Radek’in de aralarında bulunduğu 4 sanık uzun süreli toplama kampı cezası aldı ve Gulaglar’da öldüler.

Üçüncü Moskova Yargılaması: Yirmi birler davası diye de bilinen “Sağcılar ve Troçkistler Anti-Sovyet Bloku” davası Mart 1938’de görüldü. Önde gelen sanıklar, Buharin, Rıkov, Krestinski, Rakovski, Yagoda, Rosengolds, Zelenski, Ikramov, Levin (Kremlin doktoru), Pletnyov (Kremlin doktoru), Kazakov’du (Kremlin doktoru). Daha sonra Gulaglarda ölen Rakovski ve diğer iki sanık dışında hepsi ölüme mahkûm edilip kurşuna dizildi. Her üç yargılamanın da savcısı Vişinski, mahkeme başkanı ise Ulrikh’di.

Ayrıca bakınız

• 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri
• Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası
• Josef Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nde ölümler

Kaynaklar

• Isaac Deutscher, Troçki-III, Çev: Rasih Güran, Ağaoğlu Yayınevi, 1974
• Isaac Deutscher, Stalin-II, Çev: Selahattin Hilav, Ağaoğlu Yayınevi, 1969
• Simon Sebag Montefiore, Stalin: Kızıl Çarın Sarayında (İkinci Kitap) Çev: Yavuz Alogan, İthaki, 2013
• Lev Sedov, 1936 Moskova Duruşmaları Üzerine Kızıl Kitap, Çev: Halil Çelik, Printipo, 2008
• Anna Larina, Asla unutamam, Çev. Gün Zileli, İmge, 2018
• Robert Conquest, The Great Terror, The Macmillan Company, New York, 1968
• Alexander Orlov, The Secret History of Stalin’s Crimes, Jarrolds Publishers, London, 1954

Sovyetler Birliği ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.