Mehdi Fraşiri

Mehdi Fraşiri
Mehdi Fraşiri
Geçici Yönetim Komitesi Başkanı
Görev süresi 24 Ekim 1943 - 25 Ekim 1944
Yerine geldiği	Ibrahim Biçakçiu
Yerine gelen	Makam kaldırıldı
15. Arnavutluk Başbakanı
Görev süresi 21 Ekim 1935 - 9 Kasım 1936
Yerine geldiği	Pandeli Evangjeli
Yerine gelen	Kostaq Kota
Kişisel bilgiler
Doğum	28 Şubat 1872(1872-02-28) Fraşer, Arnavutluk (o dönem Osmanlı İmparatorluğu)
Ölüm	25 Mayıs 1963 (91 yaşında) Roma, Italya
Evlilik(ler)	Nejre Frashëri
İlişkiler	Rakip Frashëri (baba) Aishe Çaçi (anna)
Çocuk(lar)	Vehbi Frashëri Mediha Frashëri Ragip Frashëri Shehriar Frashëri
Mesleği	Yazar, Memur, Politikacı, Diplomat
İmzası

Mehdi bey Fraşiri (Arnavutça: Mehdi Frashëri, 28 Şubat 1872 - 25 Mayıs 1963), Arnavut bir entelektüel ve politikacıydı. İki kez Arnavutluk Başbakanı ve ayrıca ikinci dönem Arnavutluk'un Nazi Almanyası'ndaki kukla hükûmetinin Başbakanı olarak görev yaptı.

Mehdi Fraşiri, 1872'de Ergiri'nin Fraşer köyünde dünyaya geldi. Koniça ve Manastır'da okudu ve 1897'de Mekteb-i Mülkiye'den mezun oldu.^[1] 1901'de İstanbul'da iken, Arnavut ulusalcı materyalleri küçük bir Arnavut grubuyla birlikte bastırdığı için yerel bir ev mahzeninde küçük bir basın kurulmasıyla suçlandı.^[2]

Erken siyasi kariyeri ve savaşlar arası dönemi

Fraşiri, 1901-1903 yılları arasında Arnavutluk'un merkezinde Peklin Kaymakamı olarak görev yaptı. Daha sonra Ohri'ye taşınarak Arnavutluk Kurtuluşunun Gizli Komitesine katıldı. Bir grup yerel Müslüman tarafından Arnavut milliyetçisi ve Jön Türk olarak kınanmıştı. 1918 tarihinde Arnavut hükûmeti bakanı^[3] ve 1920 yılında içişleri bakanıydı.^[4] 17 Mayıs 1914'te Uluslararası Kontrol Komisyonu üyesi olarak, Korfuz Protokolünü imzaladı.^[5] Aralık 1918'de Durrës Kongresi'ne katıldı. 1923'te Arnavutluk'un Milletler Cemiyeti'ndeki temsilcisiydi. 1930'larda Başbakan'ın 1935-1936 yılları arasında önemli görevlerde bulundu. 1930'ların başında medeni reform reform komitelerine Thoma Orollogaj ve Hasan Dosti ile birlikte katıldı.

İtalya işgali

Fraşiri, Benito Mussolini'ye karşıydı ve Arnavutluk'u işgal etme politikasını sevmiyordu.^[6] Fraşiri, istilaya karşı acımasız saldırılar yayımlamak ve Mussolini'ye karşı bir röportaj yapmak için bu görevi üstlendi. Tiran hükûmetinin istifası sonrasında, İşgalci birlikler kapılara dayanınca, Türk Tabanlı'sında sığınma talebinde bulundu ve İtalyanlara destek veren bir beyan imzalamayı reddetti. İtalyan güvencelerine rağmen, Fraşiri yakında İtalya'da tutuklandı ve mahkûm edildi.

Fraşiri, 1942'de Arnavut anti-faşist faktörlerin toplandığı Peza Konferansının "Onursal Başkanı" na katıldı ve bu daha sonra komünist rejim tarafından bastırılacak bir olgu oldu.^[7]

Kısmen Avusturya'da okuduğu için Almanlara sempati duyan Fraşiri, yakın ilişkilerin kurulması ve Arnavutları İtalyanlardan korumak için Alman bakanı Erich von Luckwald'la çalıştı.

Alman işgali

İtalya'nın teslim edilmesinden sonra Nazi Almanyası Balkanların kontrolünü ele geçirdi. Almanlar, öneminden ötürü değerlendirildi ve işgalden hemen sonra onun için aramaya başladılar. Fraşiri bulundu ve 16 Eylül'de Hermann Neubacher, Binbaşı Franz von Scheiger ve Herr Schliep ile görüşmeler yapmak üzere Tiran'a geri dönmeye karar verdiler. Toplantının bitiminden sonra, Arnavutluk'un bağımsızlığını Hırvatistan bağımsız devleti'ne benzer şekilde Nazi Almanyası'nda kendi egemenliğine kavuşması kararlaştırıldı.

Fraşiri, meclis başkanlığı yapmayı kabul etti. 3 Kasım 1943'te Fraşiri, Başbakan Recep Mitrovica'nın görevi devralmasından dolayı istifa etti. Almanlar Fraşiri'nin halen rejim konseyinin başında kalması konusunda ısrar ettiler.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra

Partizanlar Arnavutluk'ta zafer ilan ettiğinde, Almanlar Mehdi Fraşiri'yi onlarla birlikte tahliye etti. Fraşiri Viyana'ya taşındı ve sonunda ölümüne kadar yaşayacağı Roma'ya yerleşti.

Kaynakça