Mavi

Mavi

Renk koordinatları
Hex		#0000FF
RGB	(r, g, b)	(0, 0, 255)
CMYK	(c, m, y, k)	(100, 100, 0, 0)
HSV	(h, s, v)	(240°, 100%, 100%)

Mavi, çakır, gök veya Osmanlı'daki adıyla zerak, resim boyamada ve geleneksel renk teorisi ve RGB renk modelindeki üç ana renkler pigmentlerinden biridir. Görünür ışığın tayfı üzerinde menekşe ve yeşil arasında uzanır. Göz yaklaşık 450 ile 495 nanometre arasında baskın dalga boyu olan ışığı gözlemlerken maviyi algılar. Çoğu mavi, diğer renklerin hafif bir karışımını içerir; gök mavisi biraz yeşil içerirken lacivert biraz menekşe içerir. Açık gündüz gökyüzü ve derin deniz Rayleigh saçılması olarak bilinen optik bir etki nedeniyle mavi görünür. Tyndall etkisi adı verilen bir optik etki, mavi gözler 'i açıklar. Havadan perspektif adı verilen başka bir optik etki nedeniyle uzaktaki nesneler daha mavi görünür. Karşıt rengi turuncu'dur.

Genellikle 400-490 nm arasındaki dalga boyları mavi kabul edilir. RGB renk düzeninin üç ana renginden en kısa dalga boylu olanıdır. HSV renklendirmesine göre karşıt rengi sarıdır. RYB renklendirmesine göre ise karşıt rengi turuncudur. Kökeni Arapçadaki mai kelimesidir.

Sözcüğün kökeni

Arapça "ma" su anlamına gelmektedir. Mavi sözcüğü Arapça "su gibi" anlamına gelen Ma'i sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Kâşgarlı Mahmud'un 1073 yılında Araplara Türkçe öğretmek için yazdığı sözlük olan Divân-ı Lügati't-Türk adlı yapıtında çaqır (çakır) ve gök (kök) sözcükleri mavi anlamında kullanılır. Bu sözcükler günümüzde de zaman zaman mavi anlamında kullanılır.

Doğada

Göğün ve denizin rengi mavidir. Gökyüzü, Güneş ışığının Rayleigh dağılımına uğraması sonucu mavi gözükür. Suyun mavi gözükmesi ise suyun kırmızı civarındaki dalga boylarını soğurması sebebi iledir.

Psikolojide

• Psikolojide mavi mutluluğu temsil eder.

Müzikte

• Blues (maviler) bir tür müzik türüdür. Siyahi Amerikalıların çıkardığı bu müzik türüne maviler isminin verilmesinin sebebi, şarkıların üzüntüyü ifade etmesindendir.

Çeşitli kültürlerde mavi

• Azurro, İtalya'nın ulusal rengidir. Açık mavi bir rengi vardır.
• Mavi, Hindistan'ın ulusal spor rengidir. Laikliği temsil eder
• Mavi rengi, çevresi okyanusla veya denizle çevrili ülkelerin bayraklarında kullanılır (örn. Avustralya).
• Mavi, beyaz ile birlikte Somali, İskoçya, Finlandiya, Guatemala, Honduras, Yunanistan, İsrail, Nikaragua gibi ülkelerin ve Birleşmiş Milletler'in bayraklarında barışı temsil etmek amacıyla kullanılır.
• Mavi, sarı ile birlikte İsveç, Kazakistan, Ukrayna ve Barbados ülkelerinin, yeşil ile birlikte Brezilya'nın, kırmızı ile birlikte Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Çad, Romanya ve Moldova ülkelerinin bayraklarında kullanılır.
• Türkler genellikle bayraklarında mavi ve mavinin tonlarını kullanmışlardır. Göktürk bayrağı, Gagavuz bayrağı, Azerbaycan bayrağı, Kazakistan bayrağı, Doğu Türkistan bayrağı, Irak Türkmenleri (Türkmeneli) bayrağı, Hazar Devleti bayrağı, Büyük Selçuklu Devleti bayrağı, Karamanoğulları bayrağı, Akkoyunlular bayrağı, Kazak Hanlığı bayrağı, Türkistan Millî Devleti bayrağı İdil Ural Devleti, Altay, Balkar, Başkurdistan, Karaçay, Kalpakistan, Taymir, Tuva, Yakutistan gibi tarihi ve çağdaş Türk devletlerinin bayraklarında mavi ve mavinin değişik tonlarının olduğu görülmektedir.
• Yahudilik'te mavi; mavi gök ve denizin rengi olduğundan tanrısallık vasfını simgeler.

Tonlar ve değişimler

Mavi, görünür spektrum üzerindeki menekşe ile yeşil arasındaki ışığın rengidir. Mavinin tonları arasında çivit mavisi ve menekşe yakın ultramarin; diğer renklerin karışımı olmadan saf mavi; Camgöbeği, mavi ve yeşil arasındaki spektrumun ortasında yer alır ve diğer mavi-yeşiller turkuaz, tatlısu ördeği ve akuamarin dir.

Mavi ayrıca gölge veya renk tonu bakımından da değişir; daha koyu mavi tonları siyah veya gri içerirken, daha açık tonlar beyaz içerir. Mavinin daha koyu tonları arasında ultramarin, kobalt mavisi, lacivert ve Prusya mavisi bulunur; daha açık tonlar arasında gök mavisi, azur mavisi ve Mısır mavisi bulunur. (Daha eksiksiz bir liste için Renk Listesi 'ne bakın).

Türler

Mavi pigmentler başlangıçta lapis lazuli, kobalt ve azurit gibi minerallerden yapılmıştır ve bitkilerden mavi boyalar yapılmıştır; Avrupa'da genellikle woad ve Asya ve Afrika'da Indigofera tinctoria veya gerçek çivittir. Günümüzde çoğu mavi pigment ve boyalar kimyasal bir işlemle yapılmaktadır.

• 
  Yüksek mavi olarak da bilinen saf mavi, başka hiçbir renkle karıştırılmaz.
• 
  Donanma mavisi, ya da lacivert Amiral Horatio Nelson tarafından giyilen, saf mavinin en koyu tonudur
• 
  Gök mavisi ya da soluk azur, RBG renk tekerinde mavi ile cyan arasındaki orta-yoldur
• 
  Mezopotamya'dan Mısır mavisi kadehi, MÖ 1500-1300. Bu, ilk olarak MÖ 2500'de yapılan ilk sentetik maviydi.
• 
  Sentetik çivit mavisinin icadından önceki en popüler mavi boya olan doğal çivit özüdür
• 
  Başlangıçta ultramarin yapmak için kullanılan bir lapis lazuli bloğu
• 
  Ultramarine, açık mor-mavi, Giovanni Bellini 'nin bir tablosunda. Rönesans döneminin en pahalı pigmentiydi.
• 
  Kobalt Paris'teki Sainte-Şapeli 'nin vitray pencerelerini renklendirdi (1250)
• 
  Prusya ordusunun üniformalarının rengi olan Prusya mavisi, yaklaşık 1706'da icat edildi.

Dış bağlantılar

• Gök(Türk Dili Dergisi29 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'nde). Maviyle ilgili sözcüklerinin etimolojisi hakkında.