Kurum içi girişimcilik

Kurum içi girişimcilik veya iç girişimcilik, bir kurumun kendi çalışanlarının parlak fikirlerinin girişimciliğe ve yeni ürün ve hizmetlere dönüşebilmesi amacıyla uygulanan girişimcilik anlayışıdır.

Normal girişimciliğin aksine, kurum içi girişimciler kendi kurumlarının bütçesini, çalışanlarını, kaynaklarını ve stratejisini kullanır. Bu durum girişimcinin projesini daha hızlı gerçekleştirmesini sağlarken kurumun da daha hızlı yollardan yeni bir ürün veya hizmete sahip olması ve gelirlerini arttırması anlamına gelir. Bu anlamda karşılıklı bir fayda söz konusudur.

Girişimlerin büyümesi, ürünlerinin de dünya çağında yayılması daha uzun ve zor bir durumken, kendi sermayesi olan şirketlerin kurumiçi girişimcilik ile enerji, çevre ve sağlık gibi acil konularda kendi girişimcileri çalışması, bu konulara çözüm getirmekte daha avantajlı olmasını sağlar. Zamansal fayda açısından da kurum içi girişimcilik günden güne yayılmaktadır.

Tarihçe

Girişimcilik, genellikle bireysel anlamda kullanılan bir terimdir ve bir bireyin çeşitli ekonomik fırsatları yeni bir ürün veya değere dönüştürmesini ifade eder.

Ancak modern işletmeler açısından ise çalışanların yenilik, hizmet ve ürün geliştirmeye katkı sağlaması önem arz eden bir konu haline gelmiştir. Kurumsal girişimcilik burada önem kazanmaktadır.

Kurumsal girişimcilik, çağdaş bir terim gibi görünse de kökeni Gifford Pinchot III ve Elizabeth S. Pinchot'un 1978'de yayınladığı “Kurum İçi Girişimcilik” adlı makaleye kadar götürülebilir.

Makalede, o dönemde karşılaşılan kurumsal sorunlarının, hızla değişen iş ortamında büyük kuruluşların karşılaştığı sorunlardan çok da farklı olmadığını göstermişlerdir. “Bugünün büyük şirketleri büyüklükten muzdarip. O kadar büyüktürler ki, karar veren yöneticiler genellikle çözülmesi gereken problemlerin kişisel bilgisinden yalıtılırlar. Bu duruma geleneksel cevap ademi merkeziyetçiliktir.

"İç girişimcilik" terimi anaakım medyada ilk kez Şubat 1985'te TIME dergisinin “Here Come the Intrapreneurs” başlıklı makalesinde kullanıldı. Makalede normal girişimciliğin aksine, büyük kurumsal şirketlerin kendi bünyelerinde girişimcilik oluşması için yeni alanlar açtığından bahsedildi. O dönemde kurum içi girişimciliğin olmamasının doğurduğu sonuçlara örnek olarak Hewlett-Packard'da çalışan tasarımcı Steve Wozniak'ın, şirketine TV monitörüne bağlanabilecek bir mikro-bilgisayar üretmeyi önermesi, bu fikrinin reddedilmesinin ardından Steve Jobs ile beraber Apple'ı kurarak ev bilgisayarları üretmeye başlaması gösterilebilir. Günümüzde Apple, dünyanın en değerli teknoloji şirketi haline gelmiştir.^[1] Kurum içi girişimcilik için kendi bünyesinde ayrı bir yapılanmaya giden ilk şirketlerden biri ise otomotiv şirketi General Motors olmuştur. Ana şirketin yerleşik prosedürlerinden bağımsız olarak faaliyet göstermesi ve girişimci fikirlerin uygulanması için 1985'te Saturn Corporation adlı bir şirket kurulmuştur.^[2]

80'ler günümüze kurum içi girişimcilik örnekleri arasında Sony çalışanı olan Ken Kutaragi'nin PlayStation'ın icat edilmesine öncülük etmesi sayılabilir. kızına bir Nintendo oyun konsolunun ses efektlerinin çok kötü olduğunu fark eden Kutaragi, Sony'ye ürünlerine yalnızca ses için ayrı bir çip takılmasını önerdi. İlk önce bu fikri kabul görmese de, daha sonra benimsendi ve bu durum PlayStation'un üretilmesini sağladı.

Sun Microsystems'da ise, yazılımcı Patrick Naughton'ın, şirketin kişisel bilgisayar pazarından uzak kaldığını ve bu nedenle ayrılmak istediğini söylemesiyle işler değişti. Acilen toplanan şirket yöneticileri, bu eleştiriyi değerlendirdi ve derhal yeni bir yazılım dili geliştirdiler. Bu yeni ürün, Java oldu. Böylece şirket hem onlarca yeni patente kavuştu hem de Java milyonlarca cihazda kullanılmaya başlandı.^[3]

Madencilik ve kimya şirketi olarak kurulan 3M, çalışanlarına belli bir süreyi yeni fikirler geliştirmek için mesai saatlerinde zaman tanıyordu. 1980'de şirketin araştırma ekibinden Spencer Silver bir gün yeni bir tür tutkal keşfettiğini ve kâğıt üzerinde çok etkili olduğunu fark etti. Bu durumu şirketiyle paylaştı ve ardından yapışkan kâğıt Post-it markası doğdu ve şirket yeni bir sektörün öncüsü hâline geldi.^[4]

DeLoitte'nin araştırmasına göre 1955'te Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerin %88'i 2015 yılına ulaşamadı. Çoğu iflas etti, bir kısmı başka şirketlerce satın alındı, bir kısmı ise başka şirketlerle birleşerek ortadan kalktı. Bu şirketler yeni fikirler üretmek, yeni ürün veya yeni sektörlerle ilgilenmek yerine mevcut ürünlerine ve zaten başarılı oldukları alanlardaki kârlara odaklanmaları ve bu konforu terk etmemeleri sebebiyle, kısacası iç girişimciliğe önem vermemeleri sebebiyle günümüze ulaşamamıştır.^[5]

Özyeğin Üniversitesi, Accenture ve TÜSİAD'ın ortaklaşa yaptığı araştırmada, genel merkezi Türkiye'de olan şirketlerin %53'ünde, yurt dışında olan şirketlerinse %86'sında kurumiçi girişimcilik programları yürütülmektedir. Bu şirketlerin %64'ündeyse kurum içi girişimcilik fikirleri ticarîleşmeye başlamıştır.

Etkileri

Kurum içi girişimciliğin girişimcilik kavramına etkisi oldukça fazladır ve üç yönlüdür; girişimcilik ekosistemine etkisi, organizasyonlara etkisi ve inovasyon gelişimine etkisi olarak üç dalda incelenir.

Girişimcilik ekosistemine etkisi

Girişimcilik ekosistemini etkileyen 6 ana yapı mevcuttur. Bunlar; büyük şirketler, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, yatırımcılar, kamu kurumları ve yerel medya olarak sıralanabilir. Bu kurum ve kuruluşlar girişimcilik ekosistemi etkilemede oynadığı roller oldukça kritiktir. Ekosistem içerisinde yer alan her start-up, yeterli desteği aldığı takdirde sektörlere büyük finansal fayda, nakit akışı, istihdam, rekabet gibi etkiler sağlama potansiyeline sahiptir. Ayrıca bu kurumlar,

Bu etkiye örnek olarak General Electric'in inovasyon GE Dijital firması gösterilebilir. Şirketin dijitalleşme projeleriyle ilgilenen GE Dijital sayesinde Silikon Vadisinde 12 bin yazılımcı çalışmaktadır. Öte yandan yine GE başta olmak üzere pek çok kurum, çalışanlarına girişimcilik, fikir geliştirme, AR-GE ve inovasyon kültürü gibi kavramları aşılamak için konferanslar düzenlemektedir.^[6]

Eylül 2019'da Bankalararası Kart Merkezi'nin öncülüğünde Girişimci Kurumlar Platformu kuruldu. Bu platform girişimci kurum vaka analizleri ve raporlar yayınlamayı, inovasyon yöneticileri ile toplantılar ve seminerler düzenlemeyi, dünyadaki bilgi birikiminin Türkiye'ye aktarılması ve ülke içindeki tecrübelerin paylaşılması hedeflemektedir.^[7] Yien Girişimci Kurumlar Platformu, 2019 yılından itibaren Kurumsal Girişimcilik Ödülleri vermeye başlamıştır. Bu yönüyle de hem kurumları, hem de girişimcileri teşvik eden ve cesaretlendiren bir işleve sahip olmuştur.^[8]

Organizasyonlar, çalışanlar ve paydaşlara etkisi

Kurum içi girişimcilik bir organizasyonda yöneticilerden müşterilere kadar herkesi belli düzeylerde etkileyen bir oluşumdur. Kurumlardaki iş gücünün yaklaşık %5'in girişimci, %10'un ise girişimci ruhlu olduğu veya girişimci potansiyeline sahip olan kişiler olduğu düşünülmektedir.

Girişimciler üzerindeki etkileri

‘Girişimci’ olarak ifade edilen kişi veya gruplar, ticarîleşmeye uygun bir fikri şirketten ayrılıp kendi işini kurduktan sonra gerçekleştirmeye yatkın olan kişilerdir. Bunun sebebi genellikle bu girişimcilerin kurumdan beklentilerinin gerçekleşmemesiyle oluşan hayal kırıklığıdır. Öte yandan kurum içi girişimcilik, girişimcilerin kendisini geliştirmesine ve daha da cesaretlenerek kurumdan ayrılmalarını hızlandırmalarına sebep olabilir.

İç girişimciler üzerindeki etkileri

‘İç girişimci’ olarak ifade edilen grup ise boş zamanlarında güzel ticarî fikriler keşfeder ve kurumdan ayrılmak yerine o kurumun imkanlarıyla kaynaklarını değerlendirme ve kurumun bir parçası olmayı sürdürme ihtimali yüksek kesimdir. Bu sebeple, kurum iç girişimcilik, bireyin hem kendisini hem kurumu geliştirmesini, kuruma bir inovasyon kazandırmasını ve kurumla daha çok bağ kurmasını sağlar.

Çalışanların, fikirlerinin değerli olduğunu hissetmeleri motivasyonlarının artmasını sağlar. Bu da çok daha verimli çalışmalarına ve yaratıcı fikirler üretmelerine yardımcı olur. Böylece yeni ürünler ve hizmetler ortaya çıkar. Aynı zamanda bu alanda yapılanlar diğer çalışanlara da ilham verir ve gelecekte de yeni fikirler ortaya çıkmasının yolunu açabilir.

Orta düzey yöneticiler üzerindeki etkileri

Kurum içi girişimciliğin orta düzey bir yöneticiye avantaj sağlamayacağına dair görüşler bulunmaktadır. Orta düzey yöneticilerin, amaçlarına hizmet etmeyen alternatif projeler üzerinde astlarının çalışmalarına izin verip vermeyeceği sorusu mevcuttur. Ancak orta düzey çalışanların da kurumiçi girişimcilik programlarına dahil edilmesiyle, hem girişimciler hem orta düzey yöneticiler ortak ve yeni bir fikri gerçekleştirmek üzere beraber çalışabilecektir. Ayrıca bu yöneticilerin mentor olarak görev alarak kurum içi girişimciliğe destek olmaları ve hem şirketi, hem kendilerini bir üst noktaya taşımaları da mümkün olacaktır.^[9]

Kurum içi girişimciliği değerlendirebileceğini bilen bir çalışan, kendi işini kurmak ve fikir üretmeyi sürdürmek istediği takdirde devam ettiği işten ayrılmak zorunda kalmaz. O kurumda ilk kez işe girerken de kurumda isteklerini gerçekleştirebileceğini bildiği için teklife daha olumlu bakabilir. Böylece işinde başarılı olan çalışanları işe almak ve o işte kalabilmelerini sağlamak mümkün olur. Aynı zamanda girişimci liderler bu sayede ortaya çıkar.^[10]

Çalışanlar üzerindeki etkileri

Kurum içi girişimcilik, yalın girişimcilik uygulamalarına hâkim, alandaki gelişmeleri takip eden çalışanlar için şirket içerisinde oluşturulacak test ortamı ile yeni fırsatların keşfine olanak tanır. Çalışanlar mevcut görev tanımları ve pozisyonları dışındaki projelerde yer alarak iş yaşamının birçok alanında kullanabilecekleri kazanımlar elde etmiş olur. Bu çalışanların şirket içinde bilinirliğinin artması, kurumu sahiplenme kültürünü yayar. Aynı zamanda, kurum içi girişimcilik kültürüne dahil olan çalışanların, çalıştıkları markanın birer bağlantı noktası haline gelmesi, marka ile ilgili yeni hikâyelerin yaratılması, etkileyici fikirlerin yayılmasını kolaylaştırıcı bir rol oynar.^[11]

Kurum içi girişimcilik aktiviteleri, çalışanları standart çalıştıkları iş çerçevesinin dışına çıkararak stratejik planlama, yeni yetenekler geliştirme, farklı alanları araştırma gibi özelliklerini geliştirme şansı tanır. Mevcut işlerin yanında yeni bakış açılarının çalışanlara kazandırılması, çalışan ilgisinin güncel tutulması ve çalışanın katılımının güçlendirilmesi noktalarında kritik rol oynamaktadır.^[12]

İnovasyon Gelişimine Etkisi

İnovasyon, yeni veya iyileştirilmiş bir ürün, hizmet ya da farklı bir çalışma yöntemini müşteri ile buluşturmak olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda girişimcilik de inovasyonu hayata geçirmek için izlenen yol veya yöntemdir. Girişimcilik; müşteri isteklerin ve ihtiyaçlarının dinlenilip, bir ürüne uygulandığı ve sahada test edilip iyileştirilmesi konusunda etkili oluyor. Bunun en iyi yolu da, müşterileri en yakından tanıyan şirket çalışanlarından, diğer bir değişle kurum içi girişimcilerden geçmesidir. Örneğin kurumsal anket şirketi Accenture'ın 31 ülkede 5400 üst düzey yönetici ile yaptığı araştırmaya göre, şirketler artık rekabetten ayrışmak için inovasyona önem verme ihtiyacı hissetmektedir. Bu sonuç da girişimcilik ile inovasyon ilişkisinin şirketlerce artık daha çok kavrandığının göstergesidir.^[13]

Kurum içi girişimciliğin pandemi krizi döneminde gerçekleştirilen inovasyon örneklerinden biri de Daimler’e ait. Mercedes-AMG Petronas Formula 1 takımı mühendisleri, Universite College London mühendisleri ve üniversite hastanesinin doktorlarıyla iş birliği yaparak tersine mühendislik ile 100 saatten kısa bir sürede sürekli pozitif havayolu basıncı sağlayan solunum cihazının (CPAP) hızla yaygınlaştırılabilecek ilk prototopini üretti. Böylesine karmaşık bir proje hızlı bir şekilde ortaya çıkmış oldu.

Uzaktan sağlık hizmetleri kapsamında yer alan ancak çevrimiçi görüşmeden çok daha ileriye giden bir teknoloji de Toyota tarafında çalışılıyor. Bir fonksiyonel mobilite örneği olan e-Care Konsept Aracı, otonom sürüş ile hastaları istenen yere taşıyor ve sürüş sırasında doktorla doğrudan bağlantı gerçekleştiriyor. Ek olarak ilgili tüm kişi ve kurumlara gereken verileri aktaran araç, sağlık hizmetlerine daha hızlı, doğrudan ve verimli şekilde erişim imkânı sağlıyor.

Kurum içi girişimciliğin inovasyonun gücüyle başarılı hizmetler oluşturmasına yakın geçmişten verilecek örnekler arasında, Türk Telekom'un girişim sermayesi şirketinin kurum içi girişimciliğinden doğan Doktor Turkey hizmeti sayılabilir. 7/24 sağlık profesyonelleriyle videolu görüşme olanağı sağlıyan bu hizmet, başarılı olduğu görülünce özel sektör hastaneleri tarafından da hızla kendilerine uyarlanarak sunulmaya başlanmıştır. Acıbadem Hastaneleri Online Doktor22, Memorial Sağlık Grubu e-Doktor23, Anadolu Sağlık Hastaneleri ise Sağlığım Evimde^[14] isimli hizmetleriyle fiziki muayene gerçekleşemese dahi ilgili rapor ve hasta öyküsünün doktora sunulmasıyla tıbbi görüş alma imkânı veren hizmetleri uygulamaya sokmuştur.^[15]

Kurum içi girişimcik süreci

Kurum içi girişimcilik süreci uzun bir zaman dilimi içinde gerçekleşen bir süreçtir. Bu süreç şu şekil başlar:^[11]

Kurum içi girişimcilik programları

Kurum içi girişimciliğin başlaması için kurumun kendi çalışanlarına yönelik girişimcilik programları başlatması gerekir. Kurum bunu başlatmadıktan sonra, şirket içinden çıkacak fikirler dışarıya kaçabilir. Dolayısıyla önce kurumun ilk adımı atması gerekir. Kurum, yeni fikirlerin, şirket kaynakları kullanılarak girişimci felsefesi ve çalışma biçimi ile yine şirket bünyesinde hayata geçirilebileceğini çalışanlarına göstermelidir.

Şirketin veya kurumun üst yöneticilerinden birinin bu girişimcilik sürecini yönetmesi ve sahiplenmesi gerekir. Bu seçilen kişi diğer üst yöneticilerle girişimcilik yönetişim adı verilen yapıyı kurar ve girişimcilik stratejisini geliştirir. Ardından da girişimcilik için bütçe oluşturulup girişimcilik ekibi kurulur.

Girişimcilik Ekibi

Bu ekip kurum içi girişimcilik kapsamında geliştirilecek olan stratejileri belirler ve şirkette kurum içi girişimciliği teşvik etmek ile tanıtmak için bir takım çalışmalar yapar. Örneğin, diğer şirket çalışanlarına eğitimler verilebilir. Bununla beraber kurumun içindeki üst ve orta kademedeki yöneticiler için daha uzun ve yoğun eğitim programları uygulanmalı. Bu eğitimler sonucunda şirketin orta ve üst kademesinden değişim elçileri seçilmeli. Bu elçiler, girişimcilik sürecini yürüten ekiple kurum içindeki bağlantının kolaylaşması için ve alt kademeye bu girişimcilik sürecinin daha iyi tanıtılmasında rol oynar.

Fikir geliştirme

Yukarıdaki süreçlerden sonra da kurum içerisinde fikir geliştirme ve üretme için söyleşiler, sohbetler, toplantılar yapılır. Akabinde, kurum içi girişimcilik süreci daha spesifik ve özel bir hale gelir. Bu sohbet ve seminerlerde toplanan fikirler kategorilere ayrılır. Bu fikirler şirket içinde belirlenecek bir jüri tarafından tek tek incelenir ve bir potansiyeli olanlar tespit edilir. Ardından da bu fikirler proje haline getirilip bu projelerin içinde görev alacak kişilere uygun eğitimler verilir. Görevi alan kişiler de projeleri hızlıca prototiplendirir ve hazırlanan prototipleri hedef müşteri gruplarla test eder. O gruplardan alınan geri bildirimlere göre proje üzerinde geliştirmeler veya çıkarmalar yapılır. Bunun ardında da seçilen ürünler ticarileştirilip ve pazar stratejisi de geliştirilip pazara sunulmalı. Son olarak da kurum içi girişimciliğinin sürdürülebilir ve devamlı olabilmesi için bu çalışmalar devam etmeli.

Hızlandırma programı ve kuluçka merkezi

Benimsenen girişimcilik projelerinin kısa vadeli olanları hızlandırma programları (İng. accelerator) üzerinden, uzun vadeli olanları ise kulukça merkezleri (İng. incubator) üzerinden sponsorluk, mentorluk, kurumsal kaynaklara erişim gibi yollarla desteklenmeye başlanır.

Yol haritası

Kurumlar girişimcilik faaliyetlerine başlamak için bir yol haritasına ihtiyaç duyulur. TÜSİAD'ın 2019 tarihli raporuna göre 20 adımda ve yaklaşık 100 günde uygulanırsa başarıya ulaşılabilir:

1. Üst yönetimden bir kişinin, kurum içi girişimcilik faaliyetlerini yönetmek üzere kanunen yetkilendirilmesi, atanması
2. Bu yetkilinin üst yönetim ile bir strateji oluşturması
3. Yeni şirkette yönetişim yapısının organizasyonel kurgunun oluşturulması
4. Hazırlanan stratejisi doğrultusunda üst seviye iş planının hazırlanması
5. Hazırlanmış üst seviye iş planının ana şirket yönetimine sunularak girişimcilik için ayrılacak bütçenin veya fonların belirlenmesi
6. Kaynakların ve ekibin belirlenmesi
7. Odaklanılacak ana fikir alanlarının belirlenmesi
8. Birişimcilik aktivitelerinin detaylı planlanmasının yapılması
9. Üst ve orta kademe yöneticiler arasından ‘değişim elçileri’ nin belirlenmesi ve bu elçilere eğitimler verilmesi
10. Kurumda girişimcilik kavramlarının ve planlanan aktivitelerin duyurulması ve yaygınlaştırılması
11. Kurum içerisinde veya dışında fikir kutusu, çalıştay, fikir toplama uygulaması, hackaton, söyleşi, seminer, sohbet, vb. fikir üretimi ve toplanmasını sağlayacak süreçlerin oluşturulması
12. Toplanan fikirlerin belirlenen odak alanları kapsamında kategorilere ayrılması
13. Kategorilere ayrılmış fikirleri değerlendirecek komitelerin belirlenmesi ve değerlendirme-önceliklendirme kriterlerinin oluşturulması
14. Toplanan fikirlerden ticarileşme potansiyeli olanların komite tarafından önceliklendirilmesi ve projelendirilmesi
15. Projelerde görev alacak kişilere inovasyon süreçleri ve girişimcilik kapsamında ihtiyaç duyacakları eğitimlerin verilmesi
16. Projelendirilmiş fikirlerin hızlıca prototiplendirilmesi ve hazırlanan prototiplerin hedef müşteri grupları ve paydaşlar ile test edilmesi
17. Alınan geri bildirimlere göre tasarlanan ürünlerde/servislerde iyileştirilmelerin yapılması
18. Seçilen ürün/servislerin pazara açılış stratejisinin oluşturulması
19. Seçilen ürün ve servislerin ticarileştirilerek pazara sunulması
20. Kurum içi girişimcilik kapsamında tanımlanmış faaliyetlerin artırılması ve sürdürülebilir hale getirilmesine yönelik çalışmaların düzenli olarak devam ettirilmesi

Sosyal etki odaklı kurum içi girişimcilik

Sosyal etki odaklı kurum içi girişimcilik, bir kurum içindeki girişimci tutum ve stratejilerin, kâr amacından ziyade sosyal etki ve bir değer gözetilerek uygulanmasıdır. Kâr da önemlidir ancak öncelik sosyal etki yaratmadadır.

Sosyal etki odaklı kurum girişimciler, kurumun misyonunu ileriye taşırken sosyal çevresel fayda yaratan ve mevcut kurumlar içinde girişimler başlatan çalışanlardır. Büyük ölçekte sosyal değer sağlamak için mevcut altyapıları ve kurumsal yetenekleri kaldıraç olarak kullanırlar.

Sosyal etki odaklı kurum içi girişim örnekleri

Ünlü profesyonel danışmanlık şirketi Accenture bünyesinden çıkan Adventure Development Partnerships, sosyal etki odaklı ve kâr amacı gütmeyen bir platform olarak kuruldu. Günümüzde müşterileri arasında birçok büyük uluslararası STK ve kalkınma ajansı bulunmaktadır.

Microsoft'tan Tamara diCaprio, her iş birimini bir karbon ücreti alarak enerji tüketiminden mali olarak sorumlu hale getiren yeni bir raporlama uygulaması başlattı. Bu ücretlerin gelirleri daha sonra yenilenebilir enerji ve karbon denkleştirmeleri satın almak için bir fona gidiyor. Yalnızca ilk 3 yılda Microsoft, bu projeye yapılan yatırımlarla şirket genelindeki emisyonları 7,5 milyon metrik ton karbondioksit eşdeğeri azaldı

Vodafone ve Safaricom’dan iki orta düzey yönetici, 2007 yılında yerleşik şirketlerinde mobil ödeme ürünü M-PESA Mobil Para Transfer Servisi'ni piyasaya sürdü. 2012 yılı itibarıyla M-Pesa'nın çoğu daha önce banka hesabı olmayan 17 milyonun üzerinde müşterisi vardı.^[16]

Kurum içi girişimcilikte karşılaşılan zorluklar

Kurum içi girişimcilikte kurumların karşılaşabileceği çeşitli zorluklar mevcuttur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:^[17]

Mevcut kurumsal kültürün, kurum içi girişimciliğe elverişli olmaması

Günümüzdeki mevcut veya geleneksel kurumsal yönetim anlayışı, kurum içi girişimciliğe elverişli değildir. Kurumlar yeni fikirlere açık olsa da, kurum içi girişimcilik anlayışı yoksa bu fikirler somutlaşmayabilir.

Şeffaf süreçlerin tanımlı olmaması

Kurum içi girişimcilik projelerini destekleyecek şeffaf süreçler tanımlı olmalıdır. Çoğu kurumun izlediği program oluşturma, çalışanlara girişimcilik eğitimi verme, kuluçka merkezleri kurma gibi süreçler tanımlanmazsa inovatif fikirler somut ürünlere dönüşmeyecektir.

Kurum içi politikaların olumsuz etkisi

İşletmede iç girişimcilerin ortaya çıkabilmesi için bireylere yaptıkları işlerde özgürlük tanınması, işletme içerisinde daha az bürokratik sistem oluşturulması, çok yönlü bir iletişim sisteminin kurulması, formel ilişkilerin yanı sıra gönüllülük esasına dayanan ilişkilerin sağlanması gerekir. Bunlar olmadığı takdirde parlak fikirler çıksa bile kurumun bundan haberi olmayacaktır. Yöneticiler arası fikir uyuşmazlıklarının olması ise projeyi yavaşlatabilir ve işlerin daha da karmaşık ve zor bir hâle gelmesine yol açabilir.

Çalışanların ve yöneticilerin yeterince bilgi birikimi ve donanıma sahip olmaması

Hem çalışanların hem de yöneticilerin, parlak fikirleri ticarileşebilir ürün ve hizmetlere dönüştürmede, bu süreçleri yönetebilecek bilgi, beceri ve donanıma sahip olmada eksikliği olabilir. Bunun için hem yöneticiler hem de çalışanlar kurum içi girişimcilik konusunda başka kurumlardan mentorluk eğitimleri alabilir, başka kurumların tecrübelerinden yararlanabilir.

İnovasyon projeleri için ödül veya takdir mekanizması olmaması

Kurum içi girişimcilik sonucunca girişimcilere yönelik bir ödül veya takdir mekanizması bulunmuyorsa, girişimciler fikirlerini kuruma bildirmeye yanaşmayabilir ve hatta başka kurumlara götürmeyi tercih edebilir.

Ortaya çıkan ürüne ait fikri mülkiyet veya patent hakkı

Kurumsal girişimcilik sonucu ortaya başarılı bir ürün çıkmışsa, bu ürünün telif veya patent hakları, adil bir şekilde fikir sahipleriyle de paylaşılmalıdır. Şirket bu hakları yalnızca kendisine tanır ve patentleri paylaşmaya yanaşmazsa, diğer parlak fikirlere sahip girişimci ruhlu çalışanlar da benzer akıbete uğramaktan korkabilir ve fikirlerini paylaşmaktan vazgeçebilir.

Başarılı kurum içi girişimcilik örnekleri

Global

Google

Kurulduğundan beri girişimcilik kültürüne önem veren Google, kurum içi girişimcilikle ortaya çıkardığı projelerle de adından sık sık söz ettirmektedir. Zira şirket, çalışanların kuruluşta geçirdikleri sürenin %20'sinde kişisel fikir ve projelerini değerlendirme şansı veriyor. Bu anlayış, bugüne kadar Gmail, Google Haberler, Google Glass, Google AdSense gibi ürünlerin ortaya çıkmasını sağladı. Bu projelerden bazıları başarısızlıkla sonuçlansa da, kurum içi girişimcilik hız kesmeden devam ediyor.

Öte yandan Google, 2011'de hem kurum içi, küresel çapta hem kurum dışı girişimcilere destek olmak ve girişimciler için sunduğu araçları ve kaynakları paylaşmak amacıyla Google for Startups isimli bir platform kurdu. Bunun yanı sıra, kampüs benzeri çalışma ortamı ve co-working denilen ortak çalışma alanları anlayışını da dünyaya yaydı.^[18] Örneğin bu alanda Türkiye'den Kolektif House ile çalışmış ve pek çok farklı projenin fonlanmasına da katkı sunmuştur.^[19]

Shutterstock

Amerikan stok veri sitesi Shutterstock, her yıl 24 saatlik hackathon'lara ev sahipliği yapmaktadır. Bu sayede pek çok parlak fikir akışı olmakta ve şirketin zengin bir proje tercih şansı olmaktadır. Örneğin Spectrum ve Oculus projeler başarıya ulaşmış projelerdendir. Spectrum, renk bazlı arama yapılmasını sağlayan bir uygulama iken Oculus, bir veri analiz aracı olarak her gün kullanılmaya başlanmıştır.^[20] New York, Amerika merkezli Shutterstock, stok fotoğraf, film ve müzik ile düzenleme araçları sunan bir sağlayıcı. Her yıl 24 saatlik hackathon’lara ev sahipliği yapan Shutterstock, bu sayede yenilikçi projelere imza atıyor. Örneğin Spectrum ve Oculus gibi. Sırasıyla değinecek olursak Spectrum, renk bazlı arama yapılmasını sağlarken Oculus, bir veri analiz aracı olarak her gün kullanılmakta.

Softtech Gullseye

İş Bankası iştiraki Softtech'in, 2013 yılında kurduğu Gullseye adlı liman otomasyon uygulaması, 2019 yılında ‘En İyi Kurum İçi Girişimcilik Projesi’ ödülü kazandı.^[21]

Aygaz Aykargo

Aygaz, 2015 yılında kurduğu Aythink Fikir Toplama Platformu^[22] ve İnovasyon ve Fikri Haklar Müdürlüğü şemsiyesi altında başlattığı inovasyon ve girişimcilik faaliyetleriyle 600'den fazla fikir topladı.^[23] Bu fikirler arasından en uygun görülen proje, Aykargo adlı dağıtım ve teslimat projesi oldu. Aygaz'ın halihazırda var olan gaz dağıtım ağının, teknolojinin de kullanılacağı ve bireylere açık yeni bir kargo şirketine dönüştürülmesiyle kurulacak olan Aykargo projesi, 2019'da ‘En İyi Kurum İçi Girişim Projesi’ ödülü kazandı.^[24]

Kaynakça

Kategori