Aişe
| Aişe bint Ebû Bekir عائشة بنت أبو بكر | |
|---|---|
| Müminlerin Annesi | |
 İslam kaligrafisinde Aişe'nin adı | |
| Doğum | 606[1] (tartışmalı) Mekke |
| Ölüm | 12 Temmuz 678 Medine |
| Defin | Bâki Mezarlığı, Medine |
| Eş(ler)i | Muhammed bin Abdullah (e. 624[1] – 632) |
| Babası | Ebu Bekir |
| Annesi | Ümmü Ruman |
| Dini | İslam |
Aişe bint Ebu Bekir (Arapça: عائشة بنت أبو بكر; d. (?) 614,[1][2][3] 617[4] Mekke - ö. 678, Medine[2]), İslam peygamberi Muhammed'in eşlerinden biri ve birinci İslam hâlifesi Ebu Bekir'in kızıdır. Kureyş kabilesinden olup, Muhammed'in ölümünden sonra siyasi açıdan önemli bir rol oynamıştır.[5] Kendi rızası ve isteğiyle İslam'ı kabul eden 19. kişi olmuş[6] ve çok sayıda hadis rivayet etmiştir. İslam peygamberi Muhammed'in en genç eşi olmasının yanı sıra, daha önce herhangi bir evlilik yapmamış olan tek eşidir. 624 yılında Muhammed ile evlenmiştir.
Kimliği
Babası Ebu Bekir, es-Sıddîk lakabıyla tanındığı için kendisine Aişe es-Sıddîka (es-Sâdıka) binti’s-Sıddîk denilmiştir. Annesi, Kinâne kabilesinden Ümmü Ruman bint Amir'dir.[7]
İslam peygamberi Muhammed ile soyları baba tarafından yedinci-sekizinci kuşakta, anne tarafından soyları ise on bir-on ikinci kuşakta birleşmektedir.[8] Aişe'ye Muhammed tarafından "Ümmü Abdullah" künyesi verilmiştir.[9][10][11]
İlk yılları
Aişe'nin İlk yılları hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Doğumunun 613 yılı sonlarında veya 614 yılı başlarında olduğu söylenmektedir; ancak doğum yılı konusunda da çeşitli tartışmalar ve muhtelifler vardır. Aişe, Muhammed'in 3. ve en genç eşidir. Aişe’nin bu evlilikten çocuğu olmamıştır.
Muhammed ile evliliği
Hadislerde Aişe'nin 6 yaşındayken Muhammed ile nişanlandığı, 9 yaşında da evlendiği aktarılmaktadır.[12][13][14][15][16] Örneğin Muhammed el-Buhari'nin Sahih-i Buhari'de aktardığı üzere, Aişe şunları demektedir:[12]
| “ | Peygamber benimle altı yaşında bir kızken nişanlandı. Medine'ye gittik ve el-Haris bin Hazrec'in evinde kaldık. Sonra hastalandım ve saçlarım döküldü. Daha sonra saçlarım büyüdü ve annem, Ümmü Rûmân, salıncakta kız arkadaşlarımla oynarken yanıma geldi. Beni çağırdı, yanına gittim, bana ne yapacağını bilmiyordum. Elimden yakaladı ve beni kapıda bekletti. Soluğum kesilmişti, nefesim yerine geldiğinde biraz su aldı ve yüzümle başımı bu su ile ovdu. Daha sonra beni eve aldı. Evde ensârdan birtakım kadınlar hazır bulunuyordu. Bunlar bana, "Hayır ve bereket üzere geldin, hayırlı kısmet getirdin!" dediler. Annem beni bu kadınlara teslim etti. Bunlar da benim kılığımı, kıyafetimi düzlediler ve Resûlullah'a teslim ettiler. Ensâr kadınları beni Resûlullah'a takdim ettiklerinde ben dokuz yaşında bir kızdım. | „ |
Evlilik yaşı ile ilgili yorum ve tartışmalar
Aişe'nin evlilik yaşı ile ilgili olarak farklı kişi ve kaynaklarda birbirinden farklı ifadeler yer almaktadır. Muhammed'in kızı Fatıma ve Aişe'nin kız kardeşi Esma'ya ait rivayetler üzerinden Aişe'nin doğumu ve evlilik yaşı ile ilgili farklı rakamlar elde edilen çıkarımlar şeklinde yapılmaktadır.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nde Aişe'nin 614 yılında doğduğu, 624 senesinde evlendiği ve on dört ila on sekiz yaşlarında evlendiğini söyleyen çağdaş araştırmacıların kaynaklarının sağlam olmadığı yazmaktadır.[1] Mustafa Öztürk tartışmalar için Aişe dışında sahabeden yaklaşık 60 kişinin erken yaş evliliği yaptığı, bunun gelenekte olduğu ve Talâk Sûresi'nin 4'üncü âyetindeki "henüz âdet görmemiş olanların bekleme süresi üç aydır" ifadesinin modern çağa kadar "bir hastalıktan dolayı âdet göremeyenler" değil, "henüz ergenliğe girmeden dul kalanlar" olarak anlaşıldığını söyler.[17][18]
Türk İslam profesörü Yaşar Nuri Öztürk, Aişe'nin evlilik yaşının 17 ile 20 yaş aralığında olduğunu ifade etmektedir.[19]
Türk ilahiyatçı ve eski Diyanet İşleri Başkanı Süleyman Ateş, Aişe'nin evlilik yaşı ile ilgili olarak şunları söylemektedir:[20]
| “ | Tarihçilerin ve bibliyografların tespitine göre Aişe, Peygamberimizin kızı Fatıma'dan beş yaş küçüktür. Fatıma, peygamberlikten 5 yıl önce doğmuştur. Demek ki Aişe, peygamberliğin başlangıç yılında doğmuştur. Hazreti Muhammed, peygamber olduktan sonra 13 yıl kadar Mekke'de kaldı. Peygamber hicret ettiği zaman Aişe 13 yaşında olmalıdır. Peygamber Medine'ye göçtükten iki yıl sonra Aişe ile evlendiğine göre, demek ki evlendiği zaman Aişe en az 15 yaşındaydı. Ayrıca Aişe, Peygamber ile nişanlanmadan önce Cübeyr ibn Mut‘im’e nişanlı veya sözlü idi. Bu da onun, Peygamber ile sözlenmeden önce evlenecek yaşta olduğunu göstermez mi? Bu yaş da herhâlde dokuz yaş değildir. Demek ki Peygamber istediği zaman Aişe, en azından evlenecek çağ olan 15 yaşlarındaydı. Aişe'yi direkt olarak Peygamber istememiş; halası onu Peygamber'e önermiş, o da uygun görmüştü. Bir başka rivayete göre ise Aişe, Peygamberimizin kızı Fatıma ile yaşıttır. Fatıma’nın doğumunda babası 35 yaşındaydı. Bu durumda Aişe evlendiğinde 20 yaşlarındadır. | „ |
İlahiyatçı Ahmet Tekin ve Mustafa İslamoğlu, Arapçada 10'dan sonraki rakamların sayım biçimine istinaden, bu rakamların 16 ve 19 olarak anlaşılması gerektiğini söylemektedir.[21][22]
Oxford Üniversitesinin yaptığı araştırmaya göre Muhammed'in Aişe ile 9 yaşında evlendiğini iddia eden hadisin onun ölümünden 150 yıl sonra Irak'ta Hişam bin Urvah adındaki bir ravi tarafından mezhep propagandası için uydurulduğu belirtilmiştir.[23][24]
Kişisel hayatı
Aişe, Muhammed'le tartışmaları, 22 yaşında iken zina ile suçlanması, halife seçimindeki rolü, yaptığı hadis rivayetleri, Muhammed'in ölümü sonrasında da Ali ile olan Cemel Vak'ası sebebiyle, ilk dönem İslam tarihinde önemli bir figürdür.
Politik kariyeri
İlk Fitne ve Cemel Vakası
Halife Osman'ın öldürülmesi ile halifeliğe Ali geçmiştir. Muhammed'in eşi Aişe, Talha ve Muhammed'in kuzeni Zübeyr ile iş birliği yaparak Halife Ali ile savaşmıştır. Ali savaşı kazanarak Aişe'yi Medine'ye göndermiştir.[25] Talha ve Zübeyr'in öldürüldüğü bu savaşa ilk fitne adı verilmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 2, sayfa: 201
- ^ a b "Aishah." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ "ÂİŞE". Bi‘setin 4. yılında (614) Mekke’de doğdu. Onun daha önce doğduğunu ve dolayısıyla Hz. Peygamber ile evlendiğinde on dört ile on sekiz yaşlarında olduğunu ileri süren bazı çağdaş araştırmacıların dayandıkları rivayetler sağlam değildir. İslam Ansiklopedisi. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ Mustafa Fayda, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (Aişe mad.), Cilt: 2, Sf. 201 vd.; W. Montgomery Watt; İslam Ansiklopedisi (Aişe mad.), Milli Eğt. Bak. Yay, Cilt: I, sf: 299.
- ^ Asma Afsaruddin. "ʿĀʾishah; wife of Muḥammad". ʿĀʾishah, in full ʿĀʾishah bint Abī Bakr, (born 614, Mecca, Arabia [now in Saudi Arabia]—died July 678, Medina), the third wife of the Prophet Muhammad (the founder of Islam), who played a role of some political importance after the Prophet’s death. Encyclopædia Britannica. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2020.
- ^ "ʿĀʾisha bt. Abī Bakr". She was born in Mecca around 614 C.E. to Abū Bakr b. Abī Quḥāfā, from the Banū Taym, and Umm Rūmān bt. ʿUmayr b. ʿĀmir, from the Banū Kināna. ʿĀʾisha is deemed to have been the nineteenth person to embrace Islam. BRILL: Encyclopaedia of Islam, THREE. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020.
- ^ "ÂİŞE - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
- ^ "Hazreti Aişe", Seyyid Süleyman Nedvi,s.20, Timaş yayınları, İstanbul-2003
- ^ "Hazreti Aişe", Seyyid Süleyman Nedvi,s.19, Timaş yayınları, İstanbul-2003
- ^ Ebû Dâvud, "Kitâbul-edeb"
- ^ İbn Hanbel,"Müsne-i Aişe"
- ^ a b "Sahih-i Buhari - 5.Kitap". 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2013.
- ^ Müslim, Kitabu'n-Nikâh, bab: 69
- ^ Tirmizi, Nikâh 9, (1093)
- ^ Nesai, Nikâh 77, (6, 130)
- ^ Ebu Dâvud, Nikâh 34, (2121); Edeb 63, (4933, 4934, 4935, 4936, 4937)
- ^ Bir sohbetinden "Fıkhi Hükümlerin Neredeyse TAMAMI İslâm Öncesi Arap Toplumunda Vardı 1 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."
- ^ Bir sohbetinde "Kıvırmayın, Geleneğe Göre Kur'an'da Çocuk Yaşta Evlilik Bal Gibi De Geçiyor; Çözümü Tarihselcilik 21 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." başlıklı kesit
- ^ "Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk'ün katıldığı, ulusal basında yayın yapan bir TV'nin tartışma programında "Aişe'nin evlilik yaşı" ile ilgili olarak yaptığı açıklama". 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.
- ^ ""Ayşe'nin evlenme yaşıyla ilgili rivayetler tarihi bilgilere terstir" (suleyman-ates.com)". 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013.
- ^ "Lisan-ul Arap'a bakıldığı takdirde, Arapçada 11'den 19'a kadar olan sayılar kullanılırken, "birler" hanesi kullanıldığı takdirde "onlar" hanesinin de kastedildiğinin anlaşılmasının gerektiği ifade edilmektedir. (...) Aişe, Arapçayı en edebî konuşan hanımlarından biridir. Arapçadaki bu özelliği kullanarak 6 ve 9 yaşla, 16 ve 19 yaşı kastettiği anlaşılmalıdır." Ahmet Tekin ile Röportaj: Asrı Saadette Kadın Olmak ve Aişe'nin Evlilik Yaşı 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Mustafa İslamoğlu da konuyu Arapça belagat kurallarına göre açıklamaktadır. Mustafa İslamoğlu, Hz.Aişenin evlenme yaşı 23 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Oxford Study Sheds Light on Muhammad's 'Underage' Wife Aisha". 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022.
- ^ "Oxford'lu hadis uzmanı Joshua Little'ın doktora tezine göre, Hz. Muhammed'in Hz. Ayşe ile 9 yaşındayken evlendiği iddiası doğru değil". 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2022.
- ^ Karaköse, Hasan. Ortaçağ Tarihi ve Uygarlığı, Ankara, Nobel Yayın Dağım, 2002
