Dodir zla
21. 5. 1958 (1958-05-21)
95 min.
proširena verzija (1976):
108 min.
restauracija (1998):
112 min.
Sjedinjene DržaveTouch of Evil (sh. Dodir zla) je američki crno-bijeli film snimljen 1958. godine u režiji Orsona Wellesa, a koji se smatra jednim od najboljih i najuticajnijih ostvarenja njegove filmografije, odnosno posljednjim velikim crno-bijelim ostvarenjem žanra film noir.
Temelji se na romanu Badge of Evil Whita Mastersona. Radnja je smještena u grad na granici sa Meksikom gdje lokalni poslovni čovjek postane žrtvom tempirane bombe podmentnute u auto, a nakon čega američki policijski kapetan Quinlan (čiji lik tumači Orson Welles) izuzetno brzo otkriva ne samo počinitelja, nego i dokaze protiv njega. Protagonist, koga tumači Charlton Heston, je meksički policajac Ramon Vargas koji se također uključio u istragu, ali koji sumnja da je Quinlan dokaze podmetnuo, te čiji napori da otkrije pravu istinu dovedu u opasnost njegovu američku suprugu Susan (koju tumači Janet Leigh).
Welles je originalno bio tek angažiran za ulogu Quinlana; Heston je, pak, kao glavni glumac došao na ideju kako bi film mogao biti još bolji ako Wellesu budu povjereni scenario i režija, a što su producenti na kraju prihvatili. Welles se tog posla prihvatio s velikim oduševljenjem, uvjeren kako će Dodir zla nakon višegodišnjeg rada u Evropi predstavljati njegov veliki povratak u Hollywood. Wellesov angažman je, pak, potakao brojne ugledne hollywoodske glumce da se nude producentima za makar i simboličan nastup u filmu, te se tako tada još uvijek velika zvijezda Marlene Dietrich za minimalni honorar pojavila u relativno malenoj i neuglednoj ulozi Quinlanove bivše djevojke.
Wellesove nade se međutim nisu ispunile. Producenti su, dijelom zbog potencijalnih kontroverzi koje je mogao izazvati motiv rasističkih predrasuda u scenariju, a dijelom zbog scena vezanih uz zloupotrebu droge i lezbijskih aluzija u sceni zlostavljanja Susan od muškobanjaste gangsterice koju tumači Mercedes McCambridge, karakterističnih za tadašnje eksploatacijske filmove zaključili da bi Dodir zla najbolje bilo distribuirati kao B-film, odnosno kao drugi film u tzv. dvostrukim predstavama. Zbog toga je materijal koji je Welles dostavio producentima značajno srezan na nešto više od sat i pol vremena. Dodir zla je značajno podbacio na američkim kino-blagajnama i tako od Wellesa ponovno udaljio direktore vodećih hollywoodskih studija.
Njegovi rezultati su, s druge strane, bili daleko bolji u Evropi, a još više kod kritičara koji su značajno hvalili film. Pri tome se posebno isticala spektakularna početna scena, koja u jednom neprekinutom kadru gledatelji upoznaju glavne likove, mjesto radnje i elemente zapleta. Ona je ušla u brojne filmske antologije te su je kasnije kopirali i počast joj odali brojni sineasti, među kojima se ističu Martin Scorsese, Brian de Palma, Paul Thomas Anderson i Robert Altman čiji film The Player sadrži sličan neprekinuti kadar gdje likovi kao temu razgovora imaju upravo scenu iz Dodira zla.
Originalna verzija filma se danas smatra izgubljenom. Usprkos toga, Universal Pictures je godine 1976. pronašao nešto Wellesovog neiskorištenog materijala te je u kino-dvorane distribuirao novu, proširenu verziju. Godine 1998. je montažer Walter Murch, koristeći dodatni materijal i Wellesove memorandume za vrijeme produkcije, napravio još dužu "restauriranu" verziju.
Uloge
- Charlton Heston ... Ramon Miguel Vargas
- Janet Leigh ... Susan Vargas
- Orson Welles ... Hank Quinlan
- Joseph Calleia ... Pete Menzies
- Akim Tamiroff ... Ujak Joe Grandi
- Joanna Cook Moore ... Marcia Linnekar
- Ray Collins ... Okružni tužilac Adair
- Dennis Weaver ... Noćni menadžer
- Val de Vargas ... Pancho
- Mort Mills ... Al Schwartz
- Victor Millan ... Manolo Sanchez
- Lalo Rios ... Risto
- Phil Harvey ... Blaine
- Joi Lansing ... Plavuša
- Harry Shannon ... Gould
- Rusty Wescoatt ... Casey
- Wayne Taylor ... član bande
- Ken Miller ... član bande
- Raymond Rodriguez ... član bande
- Arlene McQuade ... Ginnie
- Zsa Zsa Gabor ... vlasnica striptiz kluba
- Marlene Dietrich ... Tanya
- Mercedes McCambridge ... razbojnica
- Keenan Wynn ... čovjek
- Joseph Cotten ... detektiv
Izvori
- ↑ Box Office Information for Touch of Evil. The Numbers. pristup 30. I 2013.
Literatura
- Nericcio, William Anthony. 'Hallucinations of Miscegenation and Murder: Dancing along the Mestiza/o Borders of Proto-Chicana/o Cinema with Orson Welles's Touch of Evil.'The first chapter of Tex(t)-Mex.
Vanjske veze
Dodir zla na Wikimedijinoj ostavi
- Touch of Evil na sajtu IMDb
- Touch of Evil na Rotten Tomatoes-u (en)
- Text of Welles' 58-page memo to Universal Studios
- List of edits of restored version compared to previous versions
- [1], Charlton Heston's account of the production of Touch of Evil.
- Literature on Touch of Evil
- p
- r
- u
Djela čiji je autor Orson Welles
- Filmografija
- Radiografija
- Diskografija
- Nagrade i nominacije
1940-e |
|
|---|---|
1950-e |
|
1960-e |
|
1970-e |
|
- The Hearts of Age (1934)
- Too Much Johnson (izgubljeni film) (1938)
- The Green Goddess (izgubljeni film) (1939)
- Trailer za Citizen Kane (1941)
- The Miracle of St. Anne (izgubljeni film) (1950)
- Magic Trick (1953)
- The Golden Honeymoon (1970)
- F for Fake (trailer) (1976)
- Orson Welles's Jeremiah (1978)
- Unsung Heroes (1978)
- The Spirit of Charles Lindbergh (1984)
- It's All True (1942)
- The Dominici Affair (1955)
- Moby Dick—Rehearsed (izgubljeni film) (1955)
- Don Quixote (1957~69)
- The Heroine (lost film) (1966)
- The Deep (1967~70)
- Orson's Bag (1968~9), uključuje Vienna (1968), The Merchant of Venice (1969) and One Man Band, aka London (1968~71)
- Moby Dick (1971)
- The Other Side of the Wind (1970~6)
- Filming 'The Trial' (1981)
- The Dreamers (1980~2)
- Orson Welles' Magic Show (1976~85)
- King Lear (1985)
je Welles režirao
pojedine scene
- Journey into Fear (1943)
- Follow the Boys (1944)
- Black Magic (1949)
- Three Cases of Murder (1955)
- David and Goliath (1960)
- No Exit (1962)
- The Southern Star (1969)
1950-e |
|
|---|---|
1960-e |
|
1970-e |
|
1930s |
|
|---|---|
1940-e |
|
1950-e | |
1960-e |
|
1930-e |
|
|---|---|
1940-e |
|
1950-e |
|
- Everybody's Shakespeare (ko-urednik; ko-autor: Roger Hill) (1934)
- The Mercury Shakespeare (ko-urednik; ko-autor: Roger Hill) (1939)
- The Lives of Harry Lime (kratke priče) (1952)
- Une Grosse Légume (pisac iz sjene: Maurice Bessy) (1953)
- Mr. Arkadin (pisan iz sjene: Maurice Bessy) (1955)
- Moby Dick—Rehearsed (play) (1965)
- The Trial (scenario, ur. Nicholas Fry) (1970)
- The Citizen Kane Book (scenario, ko-autor: Herman J. Mankiewicz, ur. Pauline Kael) (1971)
- Touch of Evil (scenario; ur. Terry Comito) (1985)
- Chimes at Midnight (scenario, ur. Bridget Gellert Lyons) (1988)
- Orson Welles on Shakespeare: The W.P.A. and Mercury Theatre Playscripts (ur. Richard France) (1990)
- The Big Brass Ring (neproducirani scenario; ko-autor: Oja Kodar) (1991)
- This is Orson Welles (ko-autor: Peter Bogdanovich) (1992, rev.1998)
- The Cradle Will Rock (neproducirani scenario; ko-autor: Oja Kodar) (1994)
- Les Bravades (1996)
- Orson Welles Interviews (ur. Mark W. Estrin) (2002)
- The Other Side of the Wind (scenario; ko-autor: Oja Kodar, ur. Giorgio Gosetti) (2005)
