Zygaena

Kraśnik

Zygaena

Fabricius, 1775

Kraśnik pięcioplamek

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

motyle

Rodzina

kraśnikowate

Podrodzina

Zygaeninae

Rodzaj

Zygaena

Synonimy

Anthrocera Scopoli, 1777
Hesychia Hübner, [1819]
Agrumenia Hübner, [1819]
Eutychia Hübner, [1819]
Anthilaria Hübner, [1819]
Aeacis Hübner, [1819]
Thermophila Hübner, [1819]
Lycastes Hübner, [1819]
Mesembrynus Hübner, [1819]
Silvicola Burgeff, 1926
Hyala Burgeff, 1926
Santolinophaga Burgeff, 1926
Peucedanophila Burgeff, 1926
Lictoria Burgeff, 1926
Peristygia Burgeff, 1926
Coelestis Burgeff, 1926
Polymorpha Burgeff, 1926
Yasumatsuia Strand, 1936
Bizankoia Strand, 1936
Argumenoidea Holik, 1937
Cirsiphaga Holik, 1953
Coelestina Holik, 1953
Libania Holik & Sheljuzhko, 1956
Usgenta Holik & Sheljuzhko, 1956
Huebneriana Holik & Sheljuzhko, 1957
Burgeffia Holik & Sheljuzhko, 1958
Mesembrynoidea Holik & Sheljuzhko, 1958
Epizygaena Jordan, [1907]

Multimedia w Wikimedia Commons

Kraśnik^[1] (Zygaena) – rodzaj motyli z rodziny kraśnikowatych.

Należą tu motyle o średnich rozmiarach i krępej budowie ciała. Czułki mają maczugowate, drobno piłkowane. Przednie skrzydła mają czarne, zwykle metalicznie połyskujące tło i czerwone, żółte lub białe plamy. Ich użyłkowanie cechuje obecność pięciu żyłek radialnych, przy czym trzecia i czwarta wychodzą z wspólnego pnia. Tylne skrzydła są czerwone lub żółte z czarną obwódką albo czarne z plamką pośrodku. Strzępiny obu par skrzydeł zwykle są barwy czarnej, rzadziej szarej lub białożółtawej. Użyłkowanie tej pary odznacza się samodzielnymi żyłkami kubitalnymi pierwszą i drugą. Genitalia samca charakteryzują się jajowato zaokrąglonymi walwami o dobrze wykształconej koronie i pozbawionej sakulusa. Unkus ma formę parzystych, stosunkowo słabo zesklerotyzowanych, stożkowatych i owłosionych wyrostków. Liczne kolce na edeagusie osadzone są głównie na płytkach: grzbietowej i brzusznej. Samice mają długi ósmy tergit odwłoka, pokładełko o krótkich wargach, a przednie gonapofizy dłuższe niż tylne. Torebka kopulacyjna może być wyposażona w różnie rozwinięte znamię (signum) lub takowego pozbawiona^[2].

Występują wyłącznie w Palearktyce. Pojaw owadów dorosłych zwykle ograniczony jest do 3–4 tygodni w miesiącach letnich. Zazwyczaj aktywne są one za dnia^[3].

Współcześnie podział na podrodzaje, grupy gatunków i gatunki przedstawia się następująco^[4]^[5]:

podrodzaj: Mesembrynus Hübner, [1819]
- grupa gatunków: manlia
  - Zygaena seitzi Reiss, 1938
  - Zygaena nocturna Ebert, 1974
  - Zygaena kermanensis Tremewan, 1975
  - Zygaena turkmenica Reiss, 1933
  - Zygaena cacuminum Christoph, 1877
  - Zygaena speciosa Reiss, 1937
  - Zygaena cuvieri Boisduval, [1828]
  - Zygaena tamara Christoph, 1889
  - Zygaena manlia Lederer, 1870
  - Zygaena araxis Koch, 1936
  - Zygaena fredi Reiss, 1938
  - Zygaena mirzayansi Hofmann & Keil, 2010
  - Zygaena rubricollis Hampson, 1900
  - Zygaena hindukuschi Koch, 1937
  - Zygaena halima Naumann, 1977
  - Zygaena wyatti Reiss & Schulte, 1961
  - Zygaena aisha Naumann & Naumann, 1980
  - Zygaena ginnereissi Hofmann, 2000
  - Zygaena haematina Kollar, 1849
  - Zygaena fusca Hofmann, 2000
  - Zygaena lydia Staudinger, 1887
- grupa gatunków: purpuralis
  - Zygaena brizae (Esper, 1800)
  - Zygaena rubicundus (Hübner, [1817])
  - Zygaena cambysea Lederer, 1870
  - Zygaena erythrus (Hübner, [1806])
  - Zygaena minos ([Denis & Schiffermüller], 1775) – kraśnik biedrzeniowiec
  - Zygaena pseudorubicundus Klír & Naumann, 2002
  - Zygaena purpuralis (Brünnich, 1763) – kraśnik purpuraczek
  - Zygaena alpherakyi Sheljuzhko, 1936
- grupa gatunków: graslini
  - Zygaena graslini Lederer, 1855
- grupa gatunków: cynarae
  - Zygaena cynarae (Esper, 1789) – kraśnik kminowiec
- grupa gatunków: centaureae
  - Zygaena centaureae Fischer von Waldheim, 1832
  - Zygaena laeta (Hübner, 1790)
  - Zygaena huguenini Staudinger, 1887
- grupa gatunków: corsica
  - Zygaena corsica Boisduval, [1828]
- grupa gatunków: zuleima
  - Zygaena zuleima Pierret, 1837
- grupa gatunków: favonia
  - Zygaena loyselis Oberthür, 1876
  - Zygaena favonia Freyer, 1844
  - Zygaena aurata Blachier, 1905
  - Zygaena sarpedon (Hübner, 1790) – kraśnik serpentynowiec
  - Zygaena contaminei Boisduval, 1834
  - Zygaena punctum Ochsenheimer, 1808
podrodzaj: Agrumenia Hübner, [1819]
- grupa gatunków: fausta
  - Zygaena excelsa Rothschild, 1917
  - Zygaena tremewani Hofmann & Reiss, 1983
  - Zygaena alluaudi Oberthür, 1922
  - Zygaena algira Boisduval, 1834
  - Zygaena fausta (Linnaeus, 1767)
- grupa gatunków: hilaris
  - Zygaena youngi Rothschild, 1926
  - Zygaena maroccana Rothschild, 1917
  - Zygaena marcuna Oberthür, 1888
  - Zygaena hilaris Ochsenheimer, 1808
- grupa gatunków: cocandica
  - Zygaena kavrigini Grum-Grshimailo, 1887
  - Zygaena truchmena Eversmann, 1854
  - Zygaena esseni Blom, 1973
  - Zygaena transpamirini Koch, 1936
  - Zygaena magiana Staudinger, 1889
  - Zygaena cocandica Erschoff, 1874
  - Zygaena pamira Sheljuzhko, 1919
  - Zygaena sogdiana Erschoff, 1874
  - Zygaena storaiae Naumann, 1974
- grupa gatunków: olivieri
  - Zygaena ferganae Sheljuzhko, 1941
  - Zygaena chirazica Reiss, 1938
  - Zygaena naumanni Hille & Keil, 2000
  - Zygaena tenhagenova Hofmann, 2005
  - Zygaena haberhaueri Lederer, 1870
  - Zygaena olivieri Boisduval, [1828]
  - Zygaena sedi Fabricius, 1787
- grupa gatunków: fraxini
  - Zygaena separata Staudinger, 1887
  - Zygaena rosinae Korb, 1903
  - Zygaena bakhtiyari Hofmann &Tremewan, 2005
  - Zygaena sengana Holik & Sheljuzhko, 1956
  - Zygaena fraxini Ménétriés, 1832
  - Zygaena escalerai Poujade, 1900
  - Zygaena formosa Herrich-Schäffer, 1852
  - Zygaena peschmerga Eckweiler & Görgner, 1981
  - Zygaena afghana Moore, [1860]
- grupa gatunków: felix
  - Zygaena johannae Le Cerf, 1923
  - Zygaena felix Oberthür, 1876
  - Zygaena beatrix Przegendza, 1932
- grupa gatunków: orana
  - Zygaena orana Duponchel, 1835
- grupa gatunków: carniolica
  - Zygaena carniolica (Scopoli, 1763) – kraśnik rzęsinowiec, kraśnik karyncki
  - Zygaena occitanica (Villers, 1789)
- grupa gatunków: exulans
  - Zygaena exulans (Hohenwarth, 1792)
- grupa gatunków: viciae
  - Zygaena viciae ([Denis & Schiffermüller], 1775) – kraśnik wykowiec
  - Zygaena niphona Butler, 1877
- grupa gatunków: loti
  - Zygaena christa Reiss & Schulte, 1967
  - Zygaena loti ([Denis & Schiffermüller], 1775) – kraśnik rogalik, kraśnik komonicowiec
  - Zygaena armena Eversmann, 1851
  - Zygaena ecki Christoph, 1882
  - Zygaena ignifera Korb, 1897
podrodzaj: Zygaena Fabricius, 1775
- grupa gatunków: anthyllidis
  - Zygaena anthyllidis Boisduval, [1828]
- grupa gatunków: lavandulae
  - Zygaena lavandulae (Esper, 1783)
  - Zygaena theryi de Joannis, 1908
- grupa gatunków: rhadamanthus
  - Zygaena rhadamanthus (Esper, [1789])
  - Zygaena oxytropis Boisduval, [1828] – kraśnik tyrreński
  - Zygaena problematica Naumann, 1966
- grupa gatunków: persephone
  - Zygaena persephone Zerny, 1934
- grupa gatunków: nevadensis
  - Zygaena mana (Kirby, 1892)
  - Zygaena nevadensis Rambur, 1858
  - Zygaena romeo Duponchel, 1835
  - Zygaena osterodensis Reiss, 1921
- grupa gatunków: transalpina
  - Zygaena dorycnii Ochsenheimer, 1808
  - Zygaena ephialtes (Linnaeus, 1767) – kraśnik goryszowiec, kraśnik zmienny
  - Zygaena transalpina (Esper, 1780)
  - Zygaena angelicae Ochsenheimer, 1808 – kraśnik dzięgielowiec
- grupa gatunków: filipendulae
  - Zygaena filipendulae (Linnaeus, 1758) – kraśnik sześcioplamek
  - Zygaena lonicerae (Scheven, 1777)
  - Zygaena trifolii (Esper, 1783) – kraśnik pięcioplamek
podrodzaj: incertae sedis
- †Zygaena miocaenica Reiss 1936^[6]
- †Zygaena turolensis Fernández-Rubio et al., 1991^[7]

Przypisy

↑ DavidD. Carter DavidD., Motyle, FrankF. Greenaway, Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, ISBN 83-85231-90-0, OCLC 749393132 .
↑ Jerzy S. Dąbrowski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyty 14-15. Ślimakówki – Limacodidae, kraśniki – Zygaenidae. Toruń: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
↑ Ernst Priesner, Clas M. Naumann, Johannes Stertenbrink. Specificity of Synthetic Sex-A ttractants in Zygaena Moths. „Zeitschrift für Naturforschung C”. 39 (7-8), s. 841-844, 1984.
↑ A. Hofmann, W.G. Tremewan. A revised check-list of the genus Zygaena Fabricius, 1775 (Lepidoptera: Zygaenidae, Zygaeninae), based on the biospecies concept. „Entomologist’s Gazette”. 61, s. 119–131, 2010.
↑ Konstantin A. Efetov, Axel Hofmann, Gerhard Tarmann, W.G. Tremewam. Taxonomic comments on the treatment of the Zygaenidae (Lepidoptera) in volume 3 of Moths of Europe, Zygaenids, Pyralids 1 and Brachodids (2012). „Nota Lepidopterologica”. 37 (2), s. 123-133, 2014. DOI: 10.3897/nl.37.7940.
↑ H. Burgeff. Die Meeralpengrenze der Zygaenen (Lep.), eine mit Hilfe der Populationsanalyse der Arten der Gattung Zygaena. „Biologisches Zentralblatt”. 70, s. 1-23, 1951.
↑ F. Fernández-Rubio, E. Peñalver, X. Martínez-Delclòs. Zygaena? turolensis, una nueva especie de Lepidoptera Zygaenidae del Mioceno de Rubielos de Mora (Teruel). Descripción y filogenia. „Estudios del Museo de Ciencias Naturales de Álava”. 6, s. 77-93, 1991.