Zamek w Bobolicach

Ten artykuł dotyczy zamku. Zobacz też: inne miejsca o tej nazwie.

Zamek w Bobolicach

nr rej. 415/60 z 8.02.1960, 100/78 z 1.03.1978[1]
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Bobolice
Plan budynku
Położenie na mapie gminy Niegowa Zamek w Bobolicach
Położenie na mapie Polski Zamek w Bobolicach
Położenie na mapie województwa śląskiego Zamek w Bobolicach
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego Zamek w Bobolicach
50°36′47,984″N 19°29′34,755″E/50,613329 19,492988
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zamek w Bobolicach – zamek królewski zbudowany pierwotnie w połowie XIV wieku i następnie przebudowywany. Położony jest na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w systemie tzw. Orlich Gniazd, we wsi Bobolice w województwie śląskim, w powiecie myszkowskim.

Historia

Królewski zamek w Bobolicach został zbudowany przez króla Polski Kazimierza Wielkiego najprawdopodobniej ok. 1350–1352 roku. Zamek miał zabezpieczać okoliczne dominium i bronić Małopolski przed najazdami ze strony Śląska, należącego ówcześnie do Korony czeskiej. Zamek zaliczany jest do grupy warowni zwanych Orlimi Gniazdami.

W 1370 r. ówczesny król Polski Ludwik Węgierski nadał zamek swojemu krewnemu Władysławowi Opolczykowi. Ten w 1379 roku^[2][3] przekazał go swemu dworzaninowi Andrzejowi Schóny z Barlabás^[2] (zwanego Andrzejem Węgrem)^{[potrzebny przypis]}, który zamek przekształcił w warownię zbójecką. Rozbójniczy proceder ukrócił król Władysław Jagiełło, który w 1396 r. włączył zamek z powrotem do dóbr królewskich^[2], jednak pozwolił Andrzejowi nadal nim władać. Po jego śmierci zamek odziedziczyła jego córka Anna, a po jej śmierci zamek podzielili między siebie jej syn Stanisław Szafraniec i jej drugi mąż Mściwój z Wierzchowiska herbu Lis wraz z dziećmi. Doprowadziło to do licznych konfliktów, które zakończył Piotr Szafraniec (bratanek Stanisława), który w 1445 roku wykupił od Lisów ich połowę zamku. Piotr Szafraniec wkrótce zastawił zamek Florianowi z Knyszyna, a ten w 1447 roku sprzedał go Andrzejowi Tresce, a jego rodzina sprzedała go synom Andrzeja Rzeszowskiego^[4]. Od nich zamek w 1486 roku kupił Mikołaj Kreza z Zawady herbu Ostoja, którego rodzina władała zamkiem aż do 1625 r.

Podczas wojny domowej w 1587 roku zamek został zdobyty przez wojska pretendenta do polskiej korony Maksymiliana III Habsburga^[2]. Uległ on wówczas poważnym uszkodzeniom, jednak został szybko^{[potrzebny przypis]} odbity przez sprzyjające Zygmuntowi III Wazie wojska dowodzone przez Jana Zamoyskiego^[2]. W 1625 r. zamek przeszedł w ręce Myszkowskich herbu Jastrzębiec z pobliskiego Mirowa.

W czasie potopu szwedzkiego, w 1657 r., Szwedzi pod dowództwem generała Müllera mocno zniszczyli zamek. Następnymi właścicielami zamku zostali Męcińscy z Żarek, jednak po wojnach szwedzkich w XVII i XVIII w.^{[potrzebny przypis]} zamek opuszczono w 1661 r. i zaczął popadać w ruinę. Gdy w 1683 r. król Jan III Sobieski w drodze do Krakowa – miejsca koncentracji wojsk polskich przed odsieczą wiedeńską – zatrzymał się na zamku w Bobolicach, jego orszak musiał nocować w namiotach^[2].

W XVIII w. zamek był tylko częściowo zamieszkały. Spis inwentarza zamku z 1700 r. ukazuje jego zły stan. Pomimo prób ratowania zamku popadał on w coraz większą ruinę. W XIX w. w podziemiach zamku znaleziono skarb. Poszukiwacze skarbów dopełnili reszty zniszczenia. Po drugiej wojnie światowej mury zamku zostały częściowo rozebrane i posłużyły do budowy drogi łączącej Bobolice z Mirowem.

Odbudowa

Pod koniec XX w., właściciele ruin (rodzina Laseckich) podjęli decyzję o odbudowie zamku. Na zlecenie ich przedstawicieli: senatora Jarosława Laseckiego i jego brata Dariusza Laseckiego, przeprowadzono prace archeologiczne, zabezpieczające i budowlane przy pomocy polskich naukowców i ekspertów^[5][6]. W pracach wykorzystywano wyłącznie tradycyjne materiały (głównie kamień wapienny), opracowano też specjalną zaprawę murarską. W czerwcu 2011 r. relacja z odbudowy pojawiła się w światowych mediach. Oficjalne otwarcie zamku po dwunastu latach prac nastąpiło 3 września 2011 r.^[7][8] Z okazji otwarcia swoje listy gratulacyjne przesłali prezydent RP Bronisław Komorowski, marszałek Sejmu oraz premier^[9].

Odbudowa zamku spotkała się z licznymi kontrowersjami. Krytycy wskazują, że dokonano jej przy braku źródeł mogących rzucać światło na rzeczywisty dawny wygląd zamku, ponieważ najstarsze zachowane przekazy ikonograficzne dotyczą jedynie ruiny z XVIII w. Uniemożliwiało to zatem zrekonstruowanie pierwotnej formy zamku, która pozostaje nieznana, a sam projekt odbudowy oparto na analogii względem podobnych budowli osadzając go na zachowanych obrysach murów. Projektowi zarzuca się również niekonsekwencję w postaci próby odtworzenia bryły zamku z okresu nowożytnego przy jednoczesnej stylizacji na obiekt średniowieczny (między innymi manipulując formą murów oraz wież). Doprowadziło to do powstania obiektu o formie nie mogącej istnieć w epoce, fałszując tym samym historyczne rozwiązania architektoniczne. W opinii krytyków inwestycja nie ma zatem nic wspólnego z prawidłowo wykonaną rekonstrukcją, a obecny obiekt jest jedynie współczesną budowlą wzniesioną na ruinach, niszcząc walory historyczne tego miejsca^[10][11][12].

• 
  Ruiny na XIX w. akwareli
• 
  Ruiny zamku przed rekonstrukcją (2007)
• 
  Prace budowlane (2008)
• 
  Obecny stan zamku po odbudowie

Architektura

Zamek leży na stromym, skalistym wzgórzu (360 m n.p.m.). Zamek składa się z dwukondygnacyjnego budynku mieszkalnego z cylindryczną basztą. Dach zamku jest pokryty czarną dachówką. Do zamku prowadzi most zwodzony ponad suchą fosą, a całość otaczają mury z blankami zbudowane z miejscowego białego wapienia.

Legendy

• XV-wieczne kroniki mówią o przedstawicielu rodu Krezów, który porwał i więził w bobolickim zamku swoją bratanicę. Podobno do dziś straszy ona na murach warowni jako biała dama.
• Istnieje także legenda mówiąca o dwóch braciach bliźniakach, właścicielach zamków w Mirowie i Bobolicach. Według ludowych podań wykopali oni tunel między dwoma warowniami, aby móc częściej ze sobą rozmawiać w odosobnieniu, bez udziału świadków. Pewnego dnia weszli oni w posiadanie wielkiego skarbu – ukryli go w tunelu, a na straży postawili odrażającą czarownicę, odstraszającą swym wyglądem potencjalnych złodziei. Bracia doskonale się rozumieli i gotowi byli zrobić dla siebie wszystko. Ich przyjaźń została jednak wystawiona na ciężką próbę, gdy jeden z nich przywiózł z wyprawy wojennej piękną dziewczynę. Podejrzewając brata bliźniaka o podkochiwanie się w kobiecie, zamknął ją w podziemiach obok wspomnianego skarbu. Pewnego razu, pod nieobecność czarownicy, która wieczorami udawała się na sabat na Łysej Górze, nakrył parę kochanków w skarbcu. Rozgniewany zamordował brata, a dziewczynę zamurował w lochach zamku. Do dziś ma ona straszyć na zamkowej baszcie.
• W XIX w. w podziemiach warowni znaleziono ogromny skarb. Istnieje przypuszczenie, że jego część może znajdować się we wspomnianym w legendzie tunelu między Bobolicami a Mirowem.

W plenerach zamku powstały zdjęcia do serialu telewizyjnego Korona królów^[13].

Galeria

• 
  Zamek Bobolice
• 
  Zamek Bobolice - widok od strony Bramy Laseckich
• 
  Zamek Bobolice o poranku
• 
  Zamek Bobolice o zachodzie słońca
• 
  Zamek Bobolice - zimą z lotu ptaka

Przypisy

Bibliografia

• LeszekL. Marzec LeszekL., KazimierzK. Mazurek KazimierzK., TomaszT. Suchecki TomaszT., Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Warszawa: Wydaw. PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Kraj”, 1986, ISBN 83-7005-057-3, OCLC 69520387 . Brak numerów stron w książce
• Kajzer Leszek, Kołodziejski Stanisław, Salm Jan: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa, 2010.
• Sławomir Dryja, Waldemar Niewalda. Zamek w Bobolicach w świetle prac badawczych przeprowadzonych 2002 roku. „Ziemia Częstochowska”. 29, 2003, s. 27–44.

Linki zewnętrzne

• Bobolice w Słowniku historyczno-geograficznym województwa krakowskiego w średniowieczu (online)
• Oficjalna strona zamku
• fazy odbudowy zamku 2006-2013 fotorelacja
• Zamek w ruinie jest hołdem dla najeźdźcy. Fronda, 2011.
• UrszulaU. Giżyńska UrszulaU., Turystyczny skarb pięknieje [online], Gazeta Częstochowa, 2009 [zarchiwizowane z adresu 2014-12-10] .
• Zamek Bobolice. slaskie.travel
• Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona