Samuel Eilenberg

Samuel Eilenberg

Samuel Eilenberg (1970)
Data i miejsce urodzenia	30 września 1913 Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 stycznia 1998 Nowy Jork
profesor nauk matematycznych
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1936
Polska Akademia Nauk
Status	członek zagraniczny
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski Uniwersytet Michigan
Multimedia w Wikimedia Commons

Samuel Eilenberg (ur. 30 września 1913 w Warszawie, zm. 30 stycznia 1998 w Nowym Jorku) – polsko-amerykański matematyk pochodzenia żydowskiego, jeden z czołowych przedstawicieli warszawskiej szkoły matematycznej, członek zagraniczny Polskiej Akademii Nauk.

Życiorys

W roku akademickim 1930/1931 rozpoczął studia matematyczne na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1936 obronił pracę doktorską O zastosowaniach topologicznych odwzorowań na okrąg koła. 12 kwietnia 1939 wypłynął z Gdyni statkiem do Wielkiej Brytanii a następnie do USA, zabierając całe swoje matematyczne archiwum. Eilenberg zrezygnował z obywatelstwa polskiego w 1948 roku i przyjął obywatelstwo USA^[1]. Topolog, współtwórca teorii kategorii, algebry homologicznej (z Henrym Cartanem)^[2]  i nowoczesnej (aksjomatycznej) topologii algebraicznej (z Normanem Steenrodem)^[3][4]. Miał zasadniczy wpływ na rozwój i język matematyki XX wieku. Wniósł wkład do teorii automatów^[5]. Był pierwszym i przez dłuższy czas jedynym niefrancuskim uczestnikiem słynnej grupy matematyków, publikującej pod pseudonimem Nicolas Bourbaki.

Samuel Eilenberg był również znawcą i kolekcjonerem dzieł sztuki, zwłaszcza dalekowschodnich. O ile w świecie matematyków był znany jako Sammy, to w świecie sztuki był znany jako Profesor.

Razem z Saundersem Mac Lanem pracował nad przestrzeniami topologicznymi^[6][7], znanymi obecnie jako przestrzeniami Eilenberga-MacLane’a^[a][8][9]. Efekty innych jego prac to ścisła definicja homologii singularnej, ciągi spektralne Eilenberga-Moore'a (z Johnem Moore'em), twierdzenie o przeszkodach (metoda), aksjomatyka Eilenberga-Steenroda teorii homologicznych i kohomologicznych (z Normanem Steenrodem), wyniki z topologicznej teorii wymiaru oraz z teorii węzłów.

Laureat Nagrody Wolfa z matematyki (1986)^[10]. W 1991 r. został członkiem zagranicznym PAN^[11].

W 1996 roku doznał udaru mózgu. Po kolejnym udarze 2 lata później zmarł w Nowym Jorku.

Wybrane publikacje

• SamuelS. Eilenberg SamuelS., TudorT. Ganea TudorT., On the Lusternik-Schnirelmann Category of Abstract Groups, „The Annals of Mathematics”, 65 (3), 1957, s. 517, DOI: 10.2307/1970062, JSTOR: 1970062  (ang.).
• SamuelS. Eilenberg SamuelS., John C.J.C. Moore John C.J.C., Limits and spectral sequences, „Topology”, 1 (1), 1962, s. 1–23, DOI: 10.1016/0040-9383(62)90093-9  (ang.).

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Samuel Eilenberg w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
• Film dokumentalny o Karolu Borsuku i Samuelu Eilenbergu.