Pomnik Peowiaka w Warszawie
Widok ogólny pomnika | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | Warszawa | ||
Miejsce | pl. S. Małachowskiego | ||
Typ obiektu | posąg na cokole | ||
Projektant | Edward Wittig | ||
Data odsłonięcia | 27 września 1933, | ||
Położenie na mapie Warszawy | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||
52°14′21,4″N 21°00′43,7″E/52,239278 21,012139 | |||
|
Pomnik Peowiaka, właśc. pomnik Poległych Żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej – monument znajdujący się w Warszawie na placu Stanisława Małachowskiego, przed gmachem Zachęty.
Historia pomnika
Pomnik ku czci żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej, którzy zginęli w latach 1914–1921, jest dziełem rzeźbiarza Edwarda Wittiga.
Pomnik przedstawia umierającego nagiego wojownika z opadającą do tyłu głową trzymającego w lewej dłoni krótki miecz. Pierwowzorem tej rzeźby była wykonana w 1926 mniejsza figura „Umierającego bohatera" będącej fragmentem rzeźby „Walka" z grobowca porucznika „Wojsznara” Jana Zdanowicza-Opielińskiego w kwaterze 195 POW warszawskiego cmentarza Powązkowskiego.
Pomnik został odsłonięty 10 listopada 1933[1]. Stanął w miejscu, w którym w 1918 Józef Piłsudski z balkonu pałacu Kronenberga odbierał defiladę oddziałów POW.
Monument przetrwał działania wojenne we wrześniu 1939, jednak w roku 1940 został usunięty przez okupacyjne władze niemieckie.
Po wojnie na terenie pałacu Królikarni na Mokotowie odnaleziono lekko uszkodzony cokół granitowy pomnika. Rzeźbę zrekonstruowali rzeźbiarze Marek Moderau i Zbigniew Mikielewicz na podstawie fragmentów gipsowego modelu przechowanych w warszawskim Muzeum Narodowym oraz fotografii. Odtworzony pomnik został uroczyście odsłonięty 10 listopada 1999.
Krytyka
Pomnik spotkał się z przeważnie niechętnymi wypowiedziami krytyki. Zarzucano autorowi, że posłużył się repliką wcześniejszego dzieła. Julian Tuwim wziął udział w dyskusji satyrycznym dwuwierszem „Na pomnik Peowiaka”:
Przed „Zachętą” spoczywa biedny paralityk.
Broń nas, Boże, od takich istot choro-wittyg.
Galeria
- Monument w 1934
- Monument w okresie okupacji
- Zbliżenie posągu
Przypisy
- ↑ Dzień dobry [online] .
Bibliografia
- Julian Tuwim, Jarmark rymów, Czytelnik, Warszawa 1958, s. 337
- Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 89-91. ISBN 83-88973-59-2.