Mieczysław Pawlikowski

Ten artykuł dotyczy XX-wiecznego aktora Mieczysława Pawlikowskiego. Zobacz też: Mieczysław Gwalbert Pawlikowski (1834–1903), pisarz.
Mieczysław Pawlikowski
Data i miejsce urodzenia

9 stycznia 1920
Żytomierz

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1978
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser

Lata aktywności

1945–1978

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal 30-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Grób Mieczysława Pawlikowskiego i jego żony Ireny

Mieczysław Pawlikowski (ur. 9 stycznia 1920 w Żytomierzu, zm. 23 grudnia 1978 w Warszawie) – polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy, reżyser, sierżant bombardier Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

Życiorys

Urodził się 9 stycznia 1920 w Żytomierzu jako syn Józefa, starszego sekretarza Sądu Okręgowego w Równem[1], i Floriany z domu Runowska[2]. Ponieważ Żytomierz pozostał na radzieckiej Ukrainie, w 1922 jego rodzina przeniosła się do Łucka. Jako uczeń gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki ukończył w 1937 r. kurs szybowcowy[3].

Podczas II wojny światowej przedostał się przez Słowację, Węgry i Francję do Wielkiej Brytanii i służył w Polskich Siłach Powietrznych. Otrzymał numer służbowy RAF 781181[4], przeszedł przeszkolenie w Air Crew Training Centre w Hucknall, a następnie w 10 (Observers) Advanced Flying Unit w Dumfries, 10 września 1942 r. przeszedł do 18 Operational Training Unit w Bramcote. Po ukończeniu szkolenia został przydzielony do 305 dywizjonu bombowego. 1 kwietnia 1943 r. został przydzielony do dywizjonu 300, 24 maja 1943 r. został przedzielony do eskadry C 138 dywizjonu RAF[2]. Ponadto, poza służbą wojskową, realizował swe aktorskie pasje i w 1942 roku zdał w Londynie eksternistyczny egzamin aktorski[3].

W nocy z 16 na 17 sierpnia 1943 samolot Halifax Mk II NF-J Janka, na którym Pawlikowski pełnił służbę, po przeprowadzeniu zaplanowanego w ramach misji Wheelwright 17/24[5] zrzutu lądował awaryjnie bez podwozia 3 kilometry na wschód od miejscowości Arx w departamencie Landy we Francji[6] z powodu przegrzania i w konsekwencji awarii silników[7]. Tuż po wylądowaniu, załodze pomocy udzieliła miejscowa komórka ruchu oporu, ukrywając ją przed Niemcami i pomagając przedostać się przez Pireneje do Hiszpanii[8]. Po powrocie do Anglii rozpoczął działalność artystyczną, a także był lektorem i spikerem polskich audycji radia BBC. W latach 1943–1944 występował w zorganizowanej przez por. Leopolda Skwierczyńskiego Lotniczej Czołówce Teatralnej[9]. 1 maja 1945 został na własną prośbę zwolniony z Polskich Sił Powietrznych[10]. Został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych[11]. Łącznie wykonał 29 lotów bojowych.

W sierpniu 1945 wrócił do Polski. Występował w teatrach w Kielcach, ale przede wszystkim w teatrach warszawskich: Klasycznym, Powszechnym, Narodowym, Ateneum, Współczesnym, Syrena, Polskim i Nowym. W 1950 zadebiutował w filmie Warszawska premiera w reżyserii Jana Rybkowskiego. Popularność przyniosła mu rola Zagłoby w Panu Wołodyjowskim i w serialu Przygody pana Michała, jak również prowadzenie Podwieczorku przy mikrofonie. Ostatnią filmową kreacją była rola w komedii sensacyjnej Skradziona kolekcja Jana Batorego. Film miał premierę w 1979, już po śmierci aktora.

Zmarł na zawał serca. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera D12-2-2)[12].

Książki

Autor książki wspomnieniowej Siedmiu z Halifaxa „J” (pierwsze wydanie w 1958)[13].

Filmografia (wybór)

Polski dubbing

Odznaczenia i nagrody

Upamiętnienie

22 lutego 1980 w Warszawie jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy Praga-Południe zostało nadanie imię Mieczysława Pawlikowskiego[16].

Przypisy

  1. Bombardier i Zagłoba – 101 lat temu urodził się Mieczysław Pawlikowski, żołnierz i aktor. Dzieje.pl. [dostęp 2022-08-26]. (pol.).
  2. a b Mieczysław Pawlikowski. Polskie siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2022-08-27]. (pol.).
  3. a b Mieczysław Pawlikowski. Filmweb. [dostęp 2022-08-26]. (pol.).
  4. Krzystek 2012 ↓, s. 440.
  5. 138 Dywizjon do Zadań Specjalnych RAF (138 Squadron) [online], www.polishairforce.pl [dostęp 2022-03-31] .
  6. Recherche de France-Crashes 39-45 [online], francecrashes39-45.net [dostęp 2022-03-31]  (fr.).
  7. MieczysławM. Pawlikowski MieczysławM., Siedmiu z Halifaxa J, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. 99–101, ISBN 83-1107599-9 .
  8. MieczysławM. Pawlikowski MieczysławM., Siedmiu z Halifaxa J, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. 105–125 .
  9. Rolski 1974 ↓, s. 225.
  10. Mieczysław Pawlikowski (1920-1978). dzieje.pl. [dostęp 2022-08-27]. (pol.).
  11. Pawlikowski Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2022-08-27]. (pol.).
  12. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  13. MieczysławM. Pawlikowski MieczysławM., Siedmiu z Halifaxa „J”, wyd. 4, Warszawa 1983: Wyd. Min. Obrony Narodowej, ISBN 83-11-06638-8 .
  14. Pawlikowski Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2021-08-26]. (pol.).
  15. Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 7, 30 kwietnia 1972, s. 10.
  16. Uchwała nr 60 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 lutego 1980 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 29 czerwca 1980 r., nr 8, poz. 6, s. 3.

Bibliografia

  • Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942-1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Tadeusz Henryk Rolski: Uwaga, wszystkie samoloty!. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2012. OCLC 749811762.

Linki zewnętrzne

  • Mieczysław Pawlikowski w bazie IMDb (ang.)
  • Mieczysław Pawlikowski w bazie Filmweb
  • Mieczysław Pawlikowski w bazie filmpolski.pl
  • Mieczysław Pawlikowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .
  • 301 Dywizjon Bombowy „Ziemi Pomorskiej” – W/O Mieczysław Pawlikowski
  • Wojciech Zmyślony: Mieczysław Pawlikowski. polishairforce.pl. [dostęp 2012-05-30]. (pol.).
  • Mieczysław Pawlikowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka
  • Mieczysław Pawlikowski na zdjęciach w bibliotece Polona
  • ISNI: 0000000072302754
  • VIAF: 101674279
  • LCCN: n80105777
  • GND: 1034297945
  • NKC: js2014825386
  • NTA: 132482649
  • PLWABN: 9810538285905606
  • NUKAT: n01030360
  • PWN: 3955216
  • ETP: 2375
Identyfikatory zewnętrzne:
  • FilmPolski.pl: 115982