Mekonops

Mekonops

Mekonops bukwicolistny
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	makowate
Rodzaj	mekonops
Nazwa systematyczna
Meconopsis L. G. A. Viguier Hist. Nat. Pavots Argémones 48. 1814[3]
Typ nomenklatoryczny
Mekonopsis cambrica (Linnaeus) L. G. A. Viguier[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mekonops (Meconopsis) – rodzaj roślin z rodziny makowatych. Należy tu od 54^[4] do 95^[5] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje rejon Himalajów i Tybetu od północnego Pakistanu po środkowe Chiny i północnej Mjanmy^[5][4]. Zaliczany tu tradycyjnie jeden gatunek zachodnioeuropejski – mekonops walijski przeklasyfikowany został do rodzaju mak jako Papaver cambricum (wcześniej wskazany był jako gatunek typowy rodzaju Meconopsis)^[6][7].

Rośliny z tego rodzaju rosną głównie na terenach górskich, na łąkach i rumowiskach skalnych oraz na polanach w lasach. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne^[8].

Morfologia

Pokrój

Rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny osiągające do 3 m wysokości. Zawierają żółty sok mleczny. Pęd ulistniony lub nagi, rozgałęziony lub pojedynczy, owłosiony lub gładki^[4][8].

Liście

U niektórych gatunków tylko w rozecie przyziemnej, u innych w rozecie i na łodydze. Dolne i różyczkowe liście zwykle ogonkowe, górne liście krótkoogonkowe lub siedzące. Blaszka liściowa całobrzega, ząbkowana lub podzielona^[4].

Kwiaty

Pojedyncze (wówczas zwykle wyrastają na bezlistnych głąbikach) lub zebrane w grono lub baldach. Okwiat okazały (do 13 cm średnicy), z szeroko rozpostartymi płatkami korony. Działki kielicha 2, rzadko 3 lub 4. Płatki w liczbie od 4 do 10, rzadziej więcej, błękitne, różowe, czerwone, żółte lub rzadko białe. Pręciki liczne. Słupek zbudowany z 3 lub większej liczby owocolistków. Zalążnia kulista lub owalna z podzielonym lub połączonym znamieniem^[4][8].

Owoce

Kulista lub owalna i wąska torebka, kłująca, szczeciniasta, owłosiona lub naga. Otwiera się od góry klapkami. Zawiera liczne owalne, czarne nasiona^[4][8].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z plemienia Papavereae, podrodziny Papaveroideae, rodziny makowatych Papaveraceae^[9][2]. Tradycyjna klasyfikacja rozdzielająca gatunki między rodzajami Meconopsis i mak Papaver oparta na kryteriach morfologicznych (wykształcania szyjki słupka u Meconopsis w przeciwieństwie do siedzącej tarczki znamionowej u Papaver), po analizach filogenetycznych bazujących na badaniach molekularnych została częściowo podważona. Okazało się bowiem, że w przypadku tradycyjnie zaliczanego do rodzaju Meconopsis gatunku M. cambrica, doszło wtórnie do wyewoluowania szyjki słupka od przodka wspólnego z innymi przedstawicielami rodzaju Papaver (tj. mającego już szyjkę zredukowaną). Dodatkowo analizy te wykazały celowość wyłączenia kilku gatunków bazalnych z rodzaju Meconopsis w osobny rodzaj – Cathcartia Hook.f.^[7]

Wykaz gatunków^[5]

• Meconopsis aculeata Royle – mekonops kolczasty^[10]
• Meconopsis angustipetala W.T.Wang
• Meconopsis aprica Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis argemonantha Prain
• Meconopsis atrovinosa Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis auriculata Stapf
• Meconopsis autumnalis P.A.Egan
• Meconopsis baileyi Prain
• Meconopsis balangensis Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
• Meconopsis bella Prain
• Meconopsis betonicifolia Franch. – mekonops bukwicolistny^[11][10]
• Meconopsis bhutanica Tosh.Yoshida & Grey-Wilson
• Meconopsis bijiangensis H.Ohba, Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis brachynema W.T.Wang
• Meconopsis bulbilifera Tosh.Yoshida, H.Sun & Grey-Wilson
• Meconopsis calciphila Kingdon-Ward
• Meconopsis castanea H.Ohba, Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis chankheliensis Grey-Wilson
• Meconopsis compta Prain
• Meconopsis concinna Prain
• Meconopsis × cookei G.Taylor
• Meconopsis delavayi (Franch.) Franch. ex Prain
• Meconopsis dhwojii G.Taylor ex Hay – mekonops Dhwoja^[10]
• Meconopsis discigera Prain
• Meconopsis elongata Tosh.Yoshida, Yangzom & D.G.Long
• Meconopsis exilis Tosh.Yoshida, H.Sun & Grey-Wilson
• Meconopsis florindae Kingdon-Ward
• Meconopsis forrestii Prain
• Meconopsis gakyidiana Tosh.Yoshida, Yangzom & D.G.Long
• Meconopsis ganeshensis Grey-Wilson
• Meconopsis georgei G.Taylor
• Meconopsis gracilipes G.Taylor
• Meconopsis grandis Prain – mekonops olbrzymi^[11], m. wielki^[10]
• Meconopsis henrici Bureau & Franch.
• Meconopsis heterandra Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
• Meconopsis hispida Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis horridula Hook.f. & Thomson – mekonops kłujący^[11], m. chropawy^[10]
• Meconopsis huanglongensis Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis impedita Prain
• Meconopsis inaperta Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis integrifolia (Maxim.) Franch. – mekonops całolistny^[10]
• Meconopsis × kongboensis Grey-Wilson
• Meconopsis lamjungensis Tosh.Yoshida, H.Sun & Grey-Wilson
• Meconopsis lancifolia (Franch.) Franch. ex Prain
• Meconopsis latifolia (Prain) Prain
• Meconopsis lhasaensis Grey-Wilson
• Meconopsis lijiangensis (Grey-Wilson) Grey-Wilson
• Meconopsis ludlowii Grey-Wilson
• Meconopsis lyrata (H.A.Cummins & Prain) Fedde
• Meconopsis manasluensis P.A.Egan
• Meconopsis merakensis Tosh.Yoshida, Yangzom & D.G.Long
• Meconopsis muscicola Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
• Meconopsis napaulensis DC. – mekonops nepalski^[10]
• Meconopsis neglecta G.Taylor
• Meconopsis nyingchiensis L.H.Zhou
• Meconopsis paniculata (D.Don) Prain – mekonops wiechowaty^[10]
• Meconopsis pinnatifolia C.Y.Wu & H.Chuang
• Meconopsis pleurogyna W.T.Wang
• Meconopsis polygonoides (Prain) Prain
• Meconopsis prainiana Kingdon-Ward
• Meconopsis prattii (Prain) Prain
• Meconopsis primulina Prain
• Meconopsis pseudointegrifolia Prain
• Meconopsis pseudovenusta G.Taylor
• Meconopsis psilonomma Farrer
• Meconopsis pulchella Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
• Meconopsis punicea Maxim.
• Meconopsis purpurea Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis quintuplinervia Regel
• Meconopsis racemosa Maxim.
• Meconopsis regia G.Taylor – mekonops królewski^[10]
• Meconopsis robusta Hook.f. & Thomson
• Meconopsis rudis (Prain) Prain
• Meconopsis sherriffii G.Taylor
• Meconopsis simikotensis Grey-Wilson
• Meconopsis simplicifolia (D.Don) G.Don
• Meconopsis sinomaculata Grey-Wilson
• Meconopsis sinuata Prain
• Meconopsis speciosa Prain
• Meconopsis staintonii Grey-Wilson
• Meconopsis sulphurea Grey-Wilson
• Meconopsis superba King ex Prain
• Meconopsis taylorii L.H.J.Williams
• Meconopsis tibetica Grey-Wilson
• Meconopsis torquata Prain
• Meconopsis trichogyna Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis venusta Prain
• Meconopsis violacea Kingdon-Ward
• Meconopsis wallichii Hook.
• Meconopsis wanbaensis Tosh.Yoshida
• Meconopsis wengdaensis Tosh.Yoshida & H.Sun
• Meconopsis wilsonii Grey-Wilson
• Meconopsis wumungensis K.M.Feng
• Meconopsis xiangchengensis R.Li & Z.L.Dao
• Meconopsis yaoshanensis Tosh.Yoshida, H.Sun & Boufford
• Meconopsis zangnanensis L.H.Zhou
• Meconopsis zhongdianensis Grey-Wilson

Zastosowanie

Ze względu na okazałe, barwne kwiaty niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Do najbardziej popularnych należy mekonops bukwicolistny o kwiatach niebieskich, poza tym mekonops olbrzymi i mieszaniec obu tych gatunków – mekonops Sheldona M. × sheldonii G. Taylor^[8].

Przypisy