Kwas jodowy

Kwas jodowy
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
podst.

hydroksy-λ5-jodanodion

addyt.

hydroksydodioksydojod

wodor.

wodoro(dioksydojodan)

Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.

kwas jodowy

Stocka

kwas jodowy(V)

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

HIO3

Inne wzory

HOIO2

Masa molowa

175,91 g/mol

Wygląd

białe kryształy[1]

Identyfikacja
Numer CAS

7782-68-5

PubChem

24345

SMILES
OI(=O)=O
Właściwości
Gęstość
4,63 g/cm³[2]; ciało stałe
Rozpuszczalność w wodzie
269 (20 °C)
w innych rozpuszczalnikach
metanol
Temperatura topnienia

110 °C (rozkład)[2]

Kwasowość (pKa)

0,75

Budowa
Układ krystalograficzny

rombowy[1]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie podanej karty charakterystyki
Płomień nad okręgiem Działanie żrące
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H272, H314

Zwroty P

P220, P280, P305+P351+P338, P310

NFPA 704
Na podstawie
podanego źródła
0
3
1
OX
Podobne związki
Inne aniony

kwas chlorowy, kwas bromowy

Podobne związki

tlenowe kwasy jodu

Pochodne sole

jodany, np. jodan potasu, jodan sodu

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kwas jodowy, HIO3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenowych kwasów jodu. Atomem centralnym kwasu jodowego jest jod na V stopniu utlenienia.

Otrzymywanie

Metody otrzymywania kwasu jodowego:

I
2O
5 + H
2O ⇄ 2HIO
3
Ba(IO
3)
2 + H
2SO
4 → 2HIO
3 + BaSO
4↓
  • utlenianie jodu, np.[1]:
3I
2 + 10HNO
3 → 6HIO
3 + 10NO + 2H
2O
I
2 + 5H
2O
2 → 2HIO
3 + 4H
2O
I
2 + 5Cl
2 + 6H
2O → 2HIO
3 + 10HCl

Utlenianie można przeprowadzić też metodą elektrolityczną[3].

Właściwości

Czysty kwas jodowy tworzy białe rombowe kryształy[1], dobrze rozpuszczalne w wodzie[2] i w 87%-owym etanolu, słabo rozpuszczalne w kwasie azotowym[4]. Jest stosunkowo słabym kwasem o pKa = 0,8[1]. Jest silnym utleniaczem w kwasowym środowisku, przy czym redukuje się on do jodu (I
2), np.[3][1]:

HIO
3 + 5HI → 3I
2 + 3H
2O
2HIO
3 + 5H
2S → I
2 + 6H
2O + 5S↓

lub jodków (I−
), np.[3]:

IO−
3 + 3SO2−
3 → I−
 + 3SO2−
4

W specjalnych warunkach (bardzo niskie pH i wysokie stężenie jonu chlorkowego, np. w stężonym kwasie chlorowodorowym), kwas jodowy zostaje zredukowany do trichlorku jodu, ICl
3.

Jest to jeden z najbardziej stabilnych termicznie kwasów spośród oksokwasów fluorowców. Po podgrzaniu do 75 °C odwadnia się do kwasu pirojodowego, HI
3O
8 (HIO
3·I
2O
5), a w 200 °C do pięciotlenku jodu I
2O
5[3], który przy dalszym ogrzewaniu (300 °C) rozkłada się do jodu i tlenu[3]:

12HIO
3 → 4HI
3O
8 → 6I
2O
5 → 6I
2 + 15O
2

Zastosowanie

Kwas jodowy jest używany jako silny utleniacz, np. w miareczkowaniu redox, m.in. w jodometrii, gdzie wykorzystuje się go do generowania jodu z jodków[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h PradyotP. Patnaik PradyotP., Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 395–397, ISBN 0-07-049439-8  (ang.).
  2. ↑ a b c David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-67, ISBN 978-1-4200-9084-0  (ang.).
  3. ↑ a b c d e f Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 852, 863, ISBN 0-7506-3365-4  (ang.).
  4. ↑ JanuszJ. Supniewski JanuszJ., Preparatyka nieorganiczna, Wydawnictwa Naukowe PWN, 1958 .
  • p
  • d
  • e
Kwasy beztlenowe
i ich analogi
kwasy tlenowcowodorowe
  • H
    2    S
    aq
  • H
    2    Se
    aq
  • H
    2    Te
    aq
  • H
    2    Po
    aq
kwasy halogenowodorowe
  • HF
    aq
  • HCl
    aq
  • HBr
    aq
  • HI
    aq
  • HAt
    aq
kwasy pseudohalogenowodorowe
Inne
  • HAuCl
    4
  • HAuBr
    4
  • HBF
    4
  • H
    2    PtCl
    6
  • H
    2    SiF
    6
  • HPF
    6
  • HSbF
    6
  • HAsF
    6
Kwasy tlenowe
grupa 6
  • H
    2    CrO
    4    /H
    2    Cr
    2    O
    7
  • H
    2    MoO
    4
  • H
    2    WO
    4
grupa 7
  • HMnO
    4
  • HTcO
    4
  • HReO
    4
grupa 13
  • HBO
    2
  • H
    3    BO
    3
grupa 14
  • H
    2    CO
    3
  • H
    4    SiO
    4    /H
    2    SiO
    3
grupa 15
  • HNO
    2
  • HNO
    3
  • HNO
    4
  • H
    3    PO
    2
  • H
    3    PO
    3
  • H
    3    PO
    4
  • HPO
    3
  • H
    4    P
    2    O
    6
  • H
    4    P
    2    O
    7
  • H
    3    AsO
    3
  • H
    3    AsO
    4
grupa 16
  • H
    2    S
    2    O
    4
  • H
    2    SO
    2
  • H
    2    SO
    3     ⇄ HSHO3
  • H
    2    S
    2    O
    2
  • H
    2    SO
    4
  • H
    2    S
    2    O
    7
  • H
    2    SO
    5
  • H
    2    S
    2    O
    8
  • H
    2    S
    2    O
    3
  • H
    2    S
    2    O
    6
  • H
    2    SeO
    3
  • H
    2    SeO
    4
  • H
    2    TeO
    3
  • H
    6    TeO
    6
grupa 17
  • HClO
  • HClO
    2
  • HClO
    3
  • HClO
    4
  • HBrO
  • HBrO
    2
  • HBrO
    3
  • HBrO
    4
  • HIO
  • HIO
    2
  • HIO
    3
  • HIO
    4
pochodne
  • HSO
    3    F
  • HSO
    3    Cl
  • H
    2    NSO
    3    H
  • HNOSO
    4
  • H
    2    CS
    3
  • H
    2    PO
    3    F
  • HPO
    2    F
    2
  • Kategoria:Kwasy nieorganiczne