Kościół Mariacki w Szczecinie
 Kościół Mariacki od zachodu. Rycina wykonana przez Heinricha Kotego przed 1625 r.[1] | |
| Państwo |
|
|---|---|
| Miejscowość | Szczecin |
| Wyznanie | |
| Wezwanie | Maria Panna |
| Historia | |
| Data budowy | XIII w. |
| Data zniszczenia | |
| Data zburzenia | 1829–1830 |
| Dane świątyni | |
| Budulec | cegła |
| Stan obecny | niezachowany |
Położenie na mapie Starego Miasta w Szczecinie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie Szczecina  | |
 53°25′37,3″N 14°33′25,7″E/53,427028 14,557139 | |
Kościół Mariacki w Szczecinie – gotycki kościół, który przez długie lata był najważniejszym, obok fary św. Jakuba, kościołem Szczecina[2]. Zniszczony w wyniku pożaru w 1789 roku.
Historia
W roku 1243 istniała w tym miejscu kaplica pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. W tymże miejscu w 1263 wzniesiono kościół murowany z fundacji księcia Barnima I Gryfity, który przekazał sąsiadujący z kościołem teren kanonikom i zezwolił na budowę zespołu kolegiackiego. Sam fundator po śmierci w 1278 spoczął w krypcie kościoła Mariackiego, który odtąd aż do roku 1346 pełnił funkcję głównej nekropolii Gryfitów. Oprócz fundatora w kościele spoczęli Barnim II, Bogusław IV oraz Otton I. Po kilkukrotnej rozbudowie w XIV i XV wieku świątynia zyskała formę trzynawowej hali z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, otoczonym obejściem i kaplicami bocznymi. Początkowo planowano budowę dwóch wież, jednak wybudowano tylko jedną z nich.
Kościół Mariacki zyskał sławę najpiękniejszego kościoła w mieście, a także centrum kulturalnego i edukacyjnego miasta. W budynkach kolegiaty mariackiej istniała biblioteka i rozwijało się szkolnictwo klasztorne. Po przyjęciu przez książąt pomorskich reformacji (sejm trzebiatowski 1534), w budynkach kolegiaty mariackiej powstało w 1543 roku książęce Pedagogium Szczecińskie, kształcące szczecińskich humanistów. Kantorem chóru przy Pedagogium był kompozytor motetów przełomu działający w Szczecinie na przełomie baroku i renesansu, Philipp Dulichius, pochowany w kościele Mariackim.
W roku 1677 podczas oblężenia Szczecina przez Brandenburczyków, spłonął dach i hełm wieży, a sklepienia naw runęły[2]. Kościół odbudowywano etapami w zbarokizowanej formie, odbudowę zakończono w 1707 roku. W roku 1693 kościół otrzymał nowy ołtarz główny, z obrazem przedstawiającym ukrzyżowanie. W roku 1709 wyposażenie wzbogaciło się o barokową ambonę i chrzcielnicę, zaś między 1768 a 1777 rokiem wykonano organy. Wieża świątyni została przebudowana według projektu Karla Dornsteina w latach trzydziestych XVIII wieku.
Podczas następnego pożaru 9 lipca 1789 roku kościół Mariacki spłonął[2]. Pożar ten, wywołany uderzeniem pioruna, był katastrofą dla świątyni, która nigdy już nie dała rady podźwignąć się z pogorzeliska. Ocalałe elementy jego wyposażenia zostały wkrótce sprzedane. Porzucony gmach wyburzono w latach 1829–1830. W XIX wieku wybudowano na jego miejscu Gimnazjum Mariackie, później w jego budynku mieścił się Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 6 składający się z IX LO[3] i Gimnazjum nr 42[4].
Świadectwem istnienia kościoła Mariackiego w Szczecinie są dawne sztychy i ryciny, Domki Profesorskie, należące niegdyś do kanoników kapituły mariackiej, później do profesorów Pedagogium, nazwy ulicy Mariackiej i placu Mariackiego oraz tzw. Zaułek Mariacki – miejsce, gdzie zachowały się sąsiadujące z dawnym kościołem fragmenty muru dawnych zabudowań kolegialnych (ściana z widocznymi ostrołukami na licu muru).
-
Zachowany ołtarz z kościoła Mariackiego (obecnie w Sownie) -
Widok kościoła pw. NMP od południa po pożarze w 1789 r. według C. Friedricha -
Gimnazjum Mariackie wybudowane na miejscu kościoła pw. NMP. Widok od południa, po 1884 r.
