Kapusta warzywna brukselska

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

kapusta

Gatunek

kapusta warzywna

Odmiana

kapusta warzywna brukselska

Nazwa systematyczna

Brassica oleracea var. gemmifera (DC.) Zenker
Fl. Thuringen 15:2. 1836-1855

Synonimy

Brassica oleracea var. bullata DC.^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Kapusta warzywna brukselska, brukselka (Brassica oleracea L. var. gemmifera (DC.) Zenker) – odmiana botaniczna kapusty warzywnej^[3]. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Prawdopodobnie powstała ze skrzyżowania jarmużu i kapusty głowiastej w Belgii. Uprawiana od XVII wieku głównie w Europie Zachodniej i Północnej.

Morfologia

Łodyga: Wytwarza długą, grubą, silnie ulistnioną łodygę, jej wysokość dochodzi od 50 do 100 cm.
Liście: Drobne, wydłużone, pofałdowane, jasno lub sinozielone, w kątach których znajdują się małe główki – silnie skrócone, ulistnione pędy boczne. Na szczycie wytwarza pióropusz z dużych liści.
Kwiaty: Wyrastają w drugim roku wegetacji z wierzchołka łodygi i pędów bocznych. Pędy kwiatostanowe mają wysokość do 150 cm.
Korzeń: Dobrze rozwinięty, głęboko sięgający.

Zastosowanie

Warzywo – częścią jadalną są główki liściowe. Można je gotować, smażyć, opiekać oraz marynować. Przegotowywanie brukselek powoduje, że robią się miękkie i szare oraz nabierają charakterystycznego smaku, który jest uznawany przez część osób za nieprzyjemny.

Właściwości

Brukselka stanowi źródło potasu, wapnia, magnezu, witaminy A, β-Karotenu, witamin z grupy B (B₁, B₂, B₃), a także najwięcej witaminy C (94 mg na 100 g) ze wszystkich kapustowatych. Zawiera również kwas foliowy, którego niedobór powoduje podwyższony poziom homocysteiny (aminokwasu, powodującego miażdzycę). Dzięki niskiej wartości energetycznej (37 kcal na 100 g) oraz wysokiej zawartości błonnika jest polecana osobom odchudzającym się^[4].

Ilość aminokwasów w 100 g^[5]
Nazwa	Ilość w mg
Izoleucyna	202
Leucyna	262
Lizyna	262
Metionina	46
Cystyna	31
Fenyloalanina	178
Tyrozyna	124
Treonina	208
Tryptofan	55
Walina	231
Arginina	300
Histydyna	108
Alanina	224
Kwas asparaginowy	443
Kwas glutaminowy	590
Glicyna	155
Prolina	802
Seryna	279

Wartość odżywcza

Brukselka, mrożona

(100 g)

Wartość energetyczna

191 kJ (46 kcal)

Białka

4,5 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	9,8%	9,8%	9,8%	9,8%
M	8,0%	8,0%	8,0%	8,0%

Węglowodany

8,4 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

3,2 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%
M	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%

0,9 g

0,8 g

0,8 g

0,0 g

0,1 g

5,2 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	21%	21%	25%	25%
M	14%	14%	17%	17%

Tłuszcze

0,5 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,07 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,01 g

Wielonienasycone

0,29 g

omega-3

0,22 g

α-Linolenowy (ALA)

0,22 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	20%	20%	20%	20%
M	14%	14%	14%	14%

omega-6

0,07 g

Linolowy (LA)

0,07 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,6%	0,6%	0,6%	0,6%
M	0,4%	0,4%	0,5%	0,5%

Woda

85,4 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,2%	3,2%	3,2%	3,2%
M	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%

Witaminy

Witamina C

63,2 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	84%	84%	84%	84%
M	70%	70%	70%	70%

Tiamina (B1)

0,069 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,3%	6,3%	6,3%	6,3%
M	5,8%	5,8%	5,8%	5,8%

Ryboflawina (B2)

0,138 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	13%	13%	13%	13%
M	11%	11%	11%	11%

Niacyna (B3)

0,6 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,3%	4,3%	4,3%	4,3%
M	3,8%	3,8%	3,8%	3,8%

Witamina B6

0,24 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	18%	18%	16%	16%
M	18%	18%	14%	14%

Foliany

0,1118 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	28%	28%	28%	28%
M	28%	28%	28%	28%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,072 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	8,0%	8,0%	8,0%	8,0%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,84 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,6%	5,6%	5,6%	5,6%
M	5,6%	5,6%	5,6%	5,6%

Makroelementy

Fosfor

29 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,1%	4,1%	4,1%	4,1%
M	4,1%	4,1%	4,1%	4,1%

Wapń

49 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,9%	4,9%	4,1%	4,1%
M	4,9%	4,9%	4,9%	4,1%

Magnez

18 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,8%	5,6%	5,6%	5,6%
M	4,5%	4,3%	4,3%	4,3%

Potas

359 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,6%	7,6%	7,6%	7,6%
M	7,6%	7,6%	7,6%	7,6%

Sód

9 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,6%	0,6%	0,7%	0,8%
M	0,6%	0,6%	0,7%	0,8%

Mikroelementy

Jod

b.d. mg

Żelazo

0,8 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,4%	4,4%	10%	10%
M	10%	10%	10%	10%

Miedź

0,06 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,7%	6,7%	6,7%	6,7%
M	6,7%	6,7%	6,7%	6,7%

Cynk

0,74 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	9,3%	9,3%	9,3%	9,3%
M	6,7%	6,7%	6,7%	6,7%

Mangan

0,39 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	22%	22%	22%	22%
M	17%	17%	17%	17%

Dane liczbowe na podstawie: ^[5]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[6]

Zobacz publikację
Uprawa brukseli w Wikibooks

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-15]. (ang.).
↑ Jadwida Górnicka: Na Zdrowie. Porady dr Górnickiej. Warszawa: Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2008, s. 103. ISBN 978-83-7250-343-5.
↑ ^a ^b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 528. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).