Epidemiologia

Epidemiologia (gr. epi „na”, demos „lud”, logos „słowo, nauka”) – badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia, a także zastosowanie tej wiedzy do kontrolowania problemów zdrowotnych^[1][2]. Epidemiologia bada wpływ czynników środowiskowych oraz warunków występowania epidemii spowodowanych chorobami w określonej populacji, wpływających na stan jej zdrowie. Może dotyczyć chorób ludzi, innych zwierząt lub roślin.

Cele

Cele tej nauki w zakresie dotyczącym ludzi osiąga się przez badanie:

• rozpowszechnienia chorób, czyli częstości występowania i rozmieszczenia chorób w danej populacji ludzkiej
• rozpowszechnienia inwalidztw i ich przyczyn
• rozpowszechnienia zgonów i ich przyczyn.

Miary epidemiologiczne

Zdobywa te informacje przez pomiar:

• pozytywnych mierników stanu zdrowia:
  • dotyczących rozwoju fizycznego,
  • oceny sprawności fizycznej,
  • ustalenia wskaźnika wydolności,
• negatywnych mierników stanu zdrowia:
  • dotyczących chorób:
    • ustalenie chorobowości. Opisuje ona liczbę osób chorujących wcześniej i tych, którzy zachorowali w określonym okresie, zazwyczaj w okresie ostatnich 12 miesięcy^[3]. Jeśli odnosi się to do dłuższego okresu, to nazywa się ją chorobowością okresową. Jeśli przedstawia informacje o wszystkich chorych, którzy chorowali kiedykolwiek w swoim życiu do czasu badania, to nazywa się ją chorobowością skumulowaną lub zbiorczą^[3].
    • ustalenie zapadalności,
  • dotyczących zgonów:
    • ustalenie umieralności,
    • ustalenie śmiertelności.

Populacja

Badania te dotyczą określonych populacji. Z reguły czynnikiem decydującym o określeniu populacji jest:

• wiek,
• miejsce zamieszkania,
• narażenie na czynniki ryzyka wystąpienia danego schorzenia.

Rodzaje badań epidemiologicznych

1. Badania przeglądowe prowadzone w celu określenia stanu zdrowia określonej populacji. Na tej podstawie można określić współczynnik chorobowości lub potwierdzić, że dana populacja jest wolna od określonej choroby. Są także pomocne w ocenie wpływu warunków zewnętrznych na powstawanie i szerzenie się choroby.
2. Badania obserwacyjne:
   • kliniczno-kontrolne (retrospektywne), w których wybiera się odpowiednią grupę przypadków o określonym statusie choroby. Pula badanych dzieli się na osoby, które chorują (ich choroba jest jednorodna pod względem nozologicznym) oraz grupę kontrolną, w której choroba nie występuje. Następnie ustala się potencjalne ekspozycje, które mogły wystąpić w przeszłości danej populacji.
   • kohortowe (prospektywne) selekcjonujące obiekty badań w zależności od stanu ich ekspozycji i zazwyczaj osoby są zdrowe na początku badań. Punktem wyjścia tego badania są określone uwarunkowania środowiska, dla których w obserwacji długofalowej poszukuje się odpowiednich skutków zdrowotnych
   • przekrojowe
3. Badania eksperymentalne: polegające na celowym i kontrolowanym sterowaniu przyczyną wywołującą zjawiska zdrowotne.

Ognisko zakaźne

Ognisko zakaźne (focus of infection) jest (w epidemiologii) ściśle określonym geograficznie miejscem, w którym znajdują się trzy czynniki niezbędne do transmisji epidemiologicznej: populacja ludzka wrażliwa na zakażenie, źródło zakażenia i odpowiednie warunki środowiska^[1].

Zobacz też

Zobacz hasło epidemiologia w Wikisłowniku

• badanie stanu zdrowia
• epidemiologia kliniczna
• wielochorobowość

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych
• Słowniczek terminów epidemiologicznych