Bruceloza

Bruceloza (łac. Brucellosis lub Abortus epizooticus) – przewlekła i zakaźna bakteryjna choroba różnych gatunków zwierząt domowych i dzikich, jak również człowieka. Choroba ta u człowieka znana jest również pod nazwami: gorączka maltańska, choroba Banga, gorączka falująca, gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka gibraltarska, gorączka Rio Grande.

Etiologia

Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella. Są to gramujemne pałeczki, nieposiadające rzęsek, ani otoczek, niewytwarzające przetrwalników bakterie tlenowe.

Bruceloza bydła

Brucelozę u bydła wywołuje Brucella abortus – pałeczka ronienia bydła. U bydła jest to przewlekła choroba zakaźna o przebiegu enzootycznym, cechująca się występowaniem ronień w zaawansowanej ciąży.

Źródła zakażenia i patogeneza

Głównym źródłem zakażenia są zwierzęta chore, które przy poronieniu lub podczas porodu wydalają na zewnątrz bakterie z płodem, wodami płodowymi i błonami płodowymi. Dochodzi do zakażenia wody, ściółki, paszy. Innym równie poważnym źródłem zakażenia może być mleko zakażonych zwierząt.

Objawy

Inkubacja trwa od 14 dni do pół roku. Po tym okresie u samic występują poronienia. Wody płodowe są mętne o brunatnoczekoladowej barwie. Błony płodowe pokryte wybroczynami, zgrubiałe. Kosmki wykazują ogniska martwicowe. Ogniska martwicowe występują także w macicy. U buhajów jądra powiększone są z ogniskami martwiczymi i rozrostem łącznotkankowym.

Rozpoznawanie

Brucelozę rozpoznajemy na podstawie:

• wywiadu epizootiologicznego
• badań laboratoryjnych (odgrywają największą rolę przy rozpoznawaniu brucelozy)
• badań bakteriologicznych: do badań wykorzystuje się wątrobę, śledzionę, wycinki węzłów chłonnych, ewentualnie poronione płody, mleko, nasienie, wycinki łożyska; płód do badania przesyłany jest w całości i musi być odpowiednio zabezpieczony (zniwelowanie możliwości zakażenia środowiska i materiału)
• badań serologicznych (krew na surowicę)
• badań biologicznych – wykonuje się je na zwierzętach laboratoryjnych. Kawie domowe są bardzo wrażliwe na zakażenie szczepami Brucella. Po zakażeniu zwierzęcia rozcierem badanego materiału począwszy od 2 tyg. bada się krew na obecność przeciwciał anty-Brucella. Po 5-6 tyg zwierzęta usypia się. W przypadku brucellozy stwierdza się sekcyjnie obrzęki stawów, węzłów chłonnych i śledziony. Kawie zakażone materiałem chorobotwórczym ronią nawet przy słabo zaznaczonych zmianach chorobowych. W Polsce nie wykonuje się tego typu badań^{[potrzebny przypis]}.

Rozpoznanie różnicowe

Należy wykluczyć następujące schorzenia: leptospirozę, listeriozę, aspergilozę, rzęsistkowicę, epizootyczne ronienie bydła.

Leczenie

Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione. Jest nakaz zgłaszania. Choroba zwalczana z urzędu.

Zapobieganie i zwalczanie

Niedopuszczalne jest szczepienie przeciwko brucelozie (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi).

Bruceloza świń

Chorobę wywołuje szczep Brucella suis. Świnie mogą zakażać się szczepem Brucella abortus, lecz brak jest objawów chorobowych.

Źródła zakażenia i patogeneza

Jak u bydła.

Objawy

Występują ronienia w czasie całego okresu ciąży. Porody martwych lub źle rozwiniętych prosiąt. Następstwem ronień jest bezpłodność. U knurów występuje zapalenie jąder.

Rozpoznawanie

Zasady rozpoznawania podobne jak w brucelozie bydła.

Rozpoznanie różnicowe

Należy wykluczyć: chorobę Aujeszkiego, leptospirozę, salmonellozę, listeriozę, rzęsistnicę.

Zapobieganie i zwalczanie

Należy wybić wszystkie zwierzęta z dodatnim odczynem serologicznym, odkazić chlewy, wybiegi. Mięso zwierząt poddanych ubojowi z konieczności jest warunkowo zdatne do spożycia. Zwierzęta importowane są badane i poddawane kwarantannie na 21 dni. Według aktualnie obowiązujących przepisów, tuszę i narządy wewnętrzne zwierząt chorych na brucelozę uznaje się za niezdatne do spożycia.

Bruceloza owiec

Brucelozę u owiec powoduje najczęściej Brucella melitensis, rzadziej Brucella abortus.

Leczenie

Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione.

Zapobieganie i zwalczanie

Bruceloza owiec w Polsce jest chorobą zwalczaną z urzędu. Zwierzęta chore są likwidowane, pomieszczenia odkażane. Szczegółowe zasady postępowania w wypadku stwierdzenia choroby są regulowane rozporządzeniami Ministerstwa Rolnictwa.

Bruceloza koni

Według Sellon i Long „Infectious Diseases of Horses” za brucelozę u koni odpowiedzialna jest Brucella melitensis.

Bruceloza psów

 Osobny artykuł: Bruceloza psów.

Najczęściej chorują psy trzymane w gospodarstwach w których występuje bruceloza zwierząt gospodarskich. Zarażenie następuje w efekcie zjadania odpadów poporodowych lub poprzez picie mleka zwierząt chorych na brucelozę. U samców występuje zapalenie jąder i najądrzy, a u suk dochodzi do poronień.

Bruceloza zajęcy

Rozpoznawanie

Charakterystyczne zmiany anatomopatologiczne widoczne podczas sekcji pozwalają na łatwe rozpoznanie. Można również prowadzić badania bakteriologiczne, serologiczne.

Bruceloza człowieka – zoonoza

Bruceloza

Brucellosis
Klasyfikacje
ICD-10	A23

Dla człowieka chorobotwórcze są Brucella melitensis, Brucella suis, Brucella abortus i Brucella canis. Objawy choroby u człowieka to: osłabienie, bóle mięśniowe, gorączka (rzadko falista). Dodatkowo mogą wystąpić: bóle głowy, bóle stawów, dolegliwości sercowe, zaburzenia psychiczne, utrata słuchu, bóle jąder, wysypki skórne. Najbardziej narażonymi na zachorowanie są lekarze weterynarii, technicy weterynarii, oborowi i dojarze, owczarze, rzeźnicy i mleczarze.

Najczęściej chorobę wywołuje Brucella melitensis^[1].

Zapobieganie

Nie jest znany żaden mechanizm przenoszenia się tej choroby z człowieka na człowieka. Nie odkryto także szczepionki. Dlatego jedyne zalecenia dotyczą przestrzegania higieny osobistej, oraz nieprzyjmowania produktów zwierzęcych (np. mleka) o niewiadomym pochodzeniu, będąc w krajach Afryki Subsaharyjskiej^[1].

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się w oparciu o wywiad epidemiologiczny i badanie serologiczne:

• odczyn aglutynacji Wrighta
• odczyn wiązania dopełniacza
• odczyn skórno-alergiczny Burneta

Jest łatwa do pomylenia z malarią (szczególnie, że obie choroby występują w afrykańskiej strefie tropikalnej)^[1].

Leczenie

Antybiotyki skuteczne wobec bakterii Brucella to tetracykliny, ryfampicyna oraz aminoglikozydy: streptomycyna i gentamycyna. Leczenie musi trwać kilka tygodni, ponieważ bakterie namnażają się wewnątrzkomórkowo.^{[potrzebny przypis]}

Sprawdzonym^{[przez kogo?]} sposobem leczenia dla dorosłych jest podawanie domięśniowo 1 g streptomycyny przez 3 tygodnie oraz jednoczesne doksycykliny doustnie w dawce 100 mg 2 razy dziennie przez 6 tygodni.^{[potrzebny przypis]}

Powikłania

• zapalenie wsierdzia
• zapalenie szpiku kostnego
• zapalenie opon mózgowych i mózgu
• ropień śledziony
• zapalenie jąder

Historia

U człowieka ta choroba była już znana przed naszą erą.

Klasyfikacja ICD10

kod ICD10	nazwa choroby
ICD-10: A23	Bruceloza
ICD-10: A23.0	Bruceloza wywołana pałeczką maltańską [Br.melitensis]
ICD-10: A23.1	Bruceloza wywołana pałeczką ronienia krów [Br.abortus var.bovis]
ICD-10: A23.2	Bruceloza wywołana pałeczką ronienia świń [Br.abortus var.suis]
ICD-10: A23.3	Bruceloza wywołana pałeczką psią [Br.canis]
ICD-10: A23.9	Bruceloza, nie określona

Przypisy

Bibliografia

• Janowski H. i inni, Choroby bydła, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne 1983, s. 480-489, ISBN 83-09-00650-0.
• Cąkała S. i inni, Choroby owiec, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne 1981, s. 272-274, ISBN 83-09-00473-7.
• Beer J. i in., Choroby zakaźne zwierząt domowych 1980, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, tom II, s. 239-273, ISBN 83-09-00332-3.
• Gerd Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3380-2.brak strony w książce