Świat według Garpa

Ten artykuł dotyczy powieści z 1978. Zobacz też: film z 1982.
Świat według Garpa
Ilustracja
Dom na Fishers Island, który wykorzystany został w ekranizacji powieści
Autor

John Irving

Typ utworu

powieść społeczno-obyczajowa

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Nowy Jork

Język

angielski

Data wydania

1978

Wydawca

E. P. Dutton

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1984

Wydawca

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Przekład

Zofia Uhrynowska-Hanasz

poprzednia
Małżeństwo wagi półśredniej 		następna
Hotel New Hampshire

Świat według Garpa (ang. The World According to Garp) – postmodernistyczna powieść Johna Irvinga[1] wydana w 1978 w Nowym Jorku przez wydawnictwo E. P. Dutton[2].

Jest to czwarta powieść Irvinga[2]. Przyniosła autorowi uznanie[3]. W 1979 nominowana została do nagrody National Book Award w kategorii fikcji literackiej. Otrzymała ją rok później w kategorii dla fikcji w miękkiej oprawie[4]. W ciągu 6 miesięcy od premiery[5] została sprzedana w ponad 3 milionach egzemplarzy[5][6].

Kolejna powieść Irvinga, Hotel New Hampshire, oparta została na zawartym w Świecie według Gapa opowiadaniu Pensjonat Grillparzer, którego autorstwo pisarz przypisał tytułowemu Garpowi[7].

Fabuła

Widok na szkołę Phillips Exeter Academy w Exeter (1910), stanowiącą pierwowzór powieściowej Steering Academy

Głównym bohaterem powieści jest S.T. Garp (w oryginale T.S. Garp). Jego matką jest pielęgniarka Jenny Fields (literacki pierwowzór postaci pielęgniarki-feministki[8]), pracująca w bostońskim szpitalu w czasie II wojny światowej. Fields pragnie wychować dziecko, jest jednak uprzedzona do mężczyzn. Do zapłodnienia wykorzystuje jednego ze swoich pacjentów, sierżanta, który jako strzelec pokładowy został ranny w głowę. Strzelec zmarł przed urodzeniem się dziecka[9][10][11].

S.T. Garp, nazwany na cześć sieżanta–technika(inne języki), wychowany został w Steering Academy, szkole z internatem w stanie New Hampshire, w której Jenny pracowała jako pielęgniarka[a]. Garp w czasie dorastania i nauki w Steering postanowił zostać pisarzem. Jego pierwsze próby literackie zbiegły się z pisaniem przez jego matkę autobiografii pt. Seksualnie podejrzana (ang. A Sexual Suspect), która stała się bestsellerem. Wkrótce Garp poślubia Helen Holm, córkę Erniego Holma, trenera zapasów w Steering Academy. Helen zaczyna po studiach wykładać literaturę angielską oraz rodzi trojkę dzieci. Ich wychowaniem oraz prowadzeniem gospodarstwa domowego zajmuje się Garp, prowadzący jednocześnie życie pisarza pozostającego w cieniu sławnej matki[10][9][11].

Wydania

W Wielkiej Brytanii powieść ukazała się w 1978 nakładem wydawnictwa Victora Gollancza. Od 1979 do 1985 brytyjski imprint Corgi wydał ją w siedmiu nakładach (w tym czterech w 1982)[13].

Świat według Garpa przetłumaczyła na język polski Zofia Uhrynowska-Hanasz („Czytelnik”, 1984)[14]. Do 2017 ukazało się dwanaście polskich wydań (w tym pięć w latach 1996–2005)[15]. W języku polskim związek frazeologiczny świat według... (kogo? czego?) pochodzi z powieści Irvinga[16].

Adaptacje

Powieść została zekranizowana w 1982 przez George’a Roya Hilla według scenariusza Steve’a Tesicha z Robinem Williamsem w tytułowej roli[17]. Glenn Close (jako Jenny Fields) i John Lithgow (jako Roberta Muldon) nominowani byli do Nagród Akademii Filmowej w 1983 w kategoriach dla najlepszej aktorki i aktora drugoplanowego[18].

Uwagi

  1. ↑ Pierwowzorem szkoły była Phillips Exeter Academy(inne języki) w Exeter[12].

Przypisy

  1. ↑ Raymond J.R.J. Wilson Raymond J.R.J., III, The Postmodern Novel: The Example of John Irving's The World According to Garp, „Critique Studies in Contemporary Fiction”, 34 (1), 1992, s. 49, DOI: 10.1080/00111619.1992.9935232  (ang.).
  2. ↑ a b Campbell 1998 ↓, s. 187.
  3. ↑ Campbell 1998 ↓, s. 71.
  4. ↑ The World According to Garp [online], Nationalbook.org [dostęp 2023-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-11]  (ang.).
  5. ↑ a b NicholasN. Wroe NicholasN., Grappling with life [online], Theguardian.com, 13 sierpnia 2005 [dostęp 2023-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-12]  (ang.).
  6. ↑ KatarzynaK. Wężyk KatarzynaK., Pisarz John Irving: Muszę znać ostatnie zdanie [online], Wyborcza.pl, 2016 [dostęp 2023-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-12] .
  7. ↑ R.Z.R.Z. Sheppard R.Z.R.Z., Life into Art: Novelist John Irving, Time.com, 31 sierpnia 1981 [dostęp 2023-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-12]  (ang.).
  8. ↑ ZygmuntZ. Pucko ZygmuntZ., Wybrane motywy pielęgniarki w literaturze : szkice filozoficzne, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 110, ISBN 978-83-233-4206-9 .
  9. ↑ a b Campbell 1998 ↓, s. 72–74.
  10. ↑ a b Jassam i Jassam 2020 ↓, s. 78–80.
  11. ↑ a b ChristopherCh. Lehmann-Haupt ChristopherCh., Books of The Times, Nytimes.com, 13 kwietnia 1978 [zarchiwizowane z adresu 2023-11-12]  (ang.).
  12. ↑ Campbell 1998 ↓, s. 72.
  13. ↑ PRINTING HISTORY, [w:] JohnJ. Irving JohnJ., he World According to Garp, London: Black Swan, 1986, s. 6, ISBN 0-552-99205-4 .
  14. ↑ Świat według Garpa w katalogu WorldCat
  15. ↑ Tabl. 26. Dzieła obcej literatury pięknej najczęściej wydawane, [w:] OlgaO. Dawidowicz-Chymakowska OlgaO. (red.), Ruch wydawniczy w liczbach: 2018, t. 67, książki, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2019, s. 154, ISBN 978-83-7009-805-6 .
  16. ↑ AgnieszkaA. Rosińska-Mamej AgnieszkaA., DorotaD. Połowniak-Wawrzonek DorotaD., Nazywam się miś, tłusty miś, czyli o modyfikacji frazeologizmów we współczesnej prasie, „Poradnik Językowy”, 763 (4), 2019, s. 86, ISSN 0551-5343 .
  17. ↑ Campbell 1998 ↓, s. 4, 71.
  18. ↑ The 55th Academy Awards 1983 [online], Oscars.org [dostęp 2023-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-11-11]  (ang.).

Bibliografia

  • Josie P.J.P. Campbell Josie P.J.P., John Irving: a critical companion, Westport, Conn.: Greenwood Press, 1998, ISBN 0-313-30222-7  (ang.).
  • Hadeel HatifH.H. Jassam Hadeel HatifH.H., Aseel HatifA.H. Jassam Aseel HatifA.H., The World According to Garp: John Irving's Problematic Version of Feminism, „English Studies International Research Journal”, 8 (1), 2020  (ang.).
  • p
  • d
  • e
Twórczość Johna Irvinga
Kontrola autorytatywna (utwór pisany):
  • Open Library: OL15156724W, OL14858722W
  • J9U: 987007599744605171
  • Britannica: topic/The-World-According-to-Garp-novel-by-Irving