Tomoko Mukaiyama

Tomoko Mukaiyama
Tomoko Mukaiyama
Persoonsgegevens
Geboren Shingu
Geboorteland Japan
Nationaliteit Japanse
Beroep(en) pianiste en beeldend kunstenaar
RKD-profiel
(en) IMDb-profiel
Website
Portaal  Portaalicoon   Kunst & Cultuur

Tomoko Mukaiyama (Japans: 向井山朋子, Mukaiyama Tomoko) (Prefectuur Wakayama [1]) is een Japans- Nederlandse pianiste, kunstenaar en regisseur staat bekend om haar multimediale voorstellingen waarin ze samen met haar publiek het zintuiglijke avontuur aangaat. Verschillende disciplines, hun vormen en stijlen, worden op voet van gelijkheid ingezet. Terugkerende thema’s in haar werk zijn, genderongelijkheid en de relatie met onze natuurlijke omgeving, vaak uitgewerkt vanuit de mogelijkheden en fricties van een lokale situatie.[2] Haar werk wordt uitgevoerd in reguliere kunstcentra zoals het Lincoln Centre [3] New York, de Parijse opera [4] en musea [5], maar ook via online platforms of op straten en pleinen, in particuliere woningen, in de duinen van Terschelling en op de vismarkt van Seto (JP).

Biografie

Tomoko is geboren in Shingu in de Japanse provincie Wakayama. Tomoko woont sinds begin jaren negentig in Amsterdam, ze is weduwe van de in 2005 overleden fotograaf en schrijver Philip Mechanicus, samen kregen ze een dochter, Kiriko.[6]

Tomoko studeerde piano aan het Musashino Muziek College inTokio, aan de universiteit van Indiana (Bloomington School of Music) en aan het Sweelinck conservatorium te Amsterdam. Ze volgde privélessen improvisatie bij pianist en componist Micha Mengelberg. Sinds 2020 volgt ze privélessen elektronische compositie bij componist Yannis Kyriakides.

In de jaren negentig presenteert Tomoko zich als pianist in de Nederlandse en internationale ensemble- en recitalcultuur.[7] Via haar spel, repertoirekeuze, de kleding die ze draagt en haar omgaan met het publiek, wordt dan al duidelijk dat voor haar elk concert, altijd al, een multimediale uiting is voor een multi-zintuiglijke, onherhaalbare ervaring. Vanuit deze gedachte inspireert ze vele componisten en brengt hun werk in première (o.a. Karen Tanaka, Alexander Raskatov,[8] Frederic Rzewski, Louis Andriessen [3], Maxim Shalygin [9]).

Artistieke ontwikkeling

Als pianist ontwikkelt Tomoko zich tot kunstenaar en regisseur en bouwt gestaag aan een eigen oeuvre.[10] Ze neemt de structuren en conventies van het recital onder de loep met de vraag wat deze doen en kunnen doen in het creatieve proces (zie, for you, 2005). Ze vindt nieuwe mogelijkheden om ruimtelijkheid te integreren binnen een concert door gebruik van objecten, beeld en licht. Ze heft het klassieke verschil tussen componist, performer en publiek op; in elk van haar werken wordt hun relatie opnieuw bepaald. Tomoko creëert zo een artistieke vorm die open en uitgebreid is. Het geeft haar de vrijheid om muziek, architectuur, dans, film, beeldende kunst, fotografie en mode te combineren met sociale thema’s. Ze gebruikt dramaturgisch-muzikale technieken om het maatschappelijke en artistieke samen te brengen en om greep te krijgen op de resonantie tussen verschillende disciplines en de rol die ze spelen in het creëren van bijvoorbeeld de spanningsboog van een voorstelling (zie, pianist [11], 2019; KUMANO [12], 2021; SADO[13], 2023).

Om haar ideeën over de multimediale voorstelling in al haar veelvormigheid te verwoorden gebruikt Tomoko begrippen als installatie-performance en music-cinema.[14]

In een installatie-performance wordt het ruimtelijke element belangrijk. De voorstellingen zijn als het ware vormgegeven ethisch-esthetische werelden. Het publiek is hier deel van de scenografie (de thematische, muzikale, visuele en ruimtelijke elementen die een uitvoering vormen). Ethische vragen (over onze relatie met elkaar en met een omgeving) en esthetische (over wat we waarnemen en wat ons raakt) gaan samen op (zie, wasted [15], 2009; Nocturne [16], 2011; figurante [17], 2023).

Music-cinema zijn multimediale voorstellingen via livestream. Het is een uitvoeringsvorm waarbij zowel het maken van muziek, geluid, beeld en film zoveel mogelijke real-time uitgevoerd worden om de spanning en de creatieve onbepaaldheid van de live-uitvoering te bewaren (zie, A live vol. 1 [18] 2020; TWO – in transit Hara Museum [19], 2021).

Tomoko geeft concerten, produceert installatie-performances, films en music-cinema streams. De openheid van de artistieke vorm van haar werk wordt bevestigd in samenwerkingen met zeer uiteenlopende kunstenaars, zoals Marina Abramović [20], Merzbow, Jiří Kylián [21], Michael Gordon [22] en Toyo Ito.[23] Haar diepgaande betrokkenheid met genderongelijkheid en vrouwen in de kunst heeft geleid tot het opzetten van projecten en van debatten waarin ze een adviserende rol heeft. In nauw overleg met professionals en wetenschappers onderzoekt ze artistieke, (muziek-) technologische en filosofische aspecten van haar werk. Tomoko werkt samen met partners in Nederland, Japan, Mexico en Colombia.

Prijzen

In 1991 won Tomoko het Internationaal Gaudeamus Vertolkers Concours [24] en in 1993 ontving ze de Muramatsu-prijs voor uitmuntend muzikaal talent. In 2014 ontving ze de Dioraphte dansprijs voor de productie Shirokuro.[25][26] In 2017 ontving ze de Japan Dance Forum Award [27] voor de productie La Mode en HOME.

Organisaties

In 2007 werd de Tomoko Mukaiyama Foundation (TMF) opgericht. Via de stichting produceert Tomoko multimediale voorstellingen in eigen beheer of in samenwerkingsverbanden. De stichting wordt o.a. ondersteund met meerjarige subsidie van het Nederlands Fonds Podiumkunsten.

Voor voorstellingen in Japan werd in 2015 de Multus Foundation (MF) opgericht. MF wordt financieel ondersteunt o.a. door verschillende Japanse overheidsinstanties.

In 2020 werd Culture All Nippon (CAN) opgericht door Tomoko in samenwerking met Hiroko Tsuboi-Friedman, Unesco-medewerker op het gebied van kunstuitingen en diversiteit. CAN is een netwerkorganisatie met het doel om de kunsten in Japan te bevorderen door kunstenaars en kunstbeleid te ondersteunen via het organiseren van bijeenkomsten, lezingen en discussies.[28]

Selectie uit het werk

Lijst van projecten sinds 2000:[29]

  • Amsterdam x Tokyo (2000)
  • for you (2005)
  • haar/haar (2005)
  • You and Bach (2006)
  • Sommer Reisen (2007)
  • Show me your second face (2007)
  • BABY in coproduction with photographer Masafumi Sanai (2007-2011)
  • wasted (2009)
  • SHOES' (2011)
  • Nocturne (2011)
  • SHIROKURO (2012)
  • Multus #1: Canto Ostinato (2012)
  • Project 88 (2013)
  • Falling (2013)
  • Super T-Market (2013)
  • East Shadow in coproduction with Jiri Kylian (2013)
  • Multus #2: Dance on Piano (2014)
  • Sonic Tapestry IV (2014)
  • Multus #3: Canto Ostinato for 4 pianos (2015)
  • Voor Elise (2015)
  • La Mode (2016)
  • Woman in the Dunes (2016)
  • HOME (2016)
  • GAKA (2019)
  • Pianist (2019)
  • ONE (2020)
  • A Live vol. 1, 2, 3 (2020)
  • GAKA film [30](2020)
  • End and Beginning (2020)
  • KOMANO [31][32] (2021)
  • TWO - in transit Hara Museum (2021)
  • Love Song (2022)
  • SADO (2023)
  • figurante (2023)
  • EAT (2023)
  • Delirium (2023)

CD Opnamen

  • Women composers (1994, Vinyl 2019)
  • Hello Pop Tart (1998)
  • Amsterdam x Tokyo (2000)
  • En Blanc et Noir (2009)
  • Raskatov, Stravinsky (2014)
  • Canto Ostinato (2015, vinyl 2019)
  • The unchanging Sea (2018)
  • La Mode [33] (2021)

Video- livestream en Film

  • A Live vol. 1. SUPER T market (2020)
  • A Live vol. 2. Canto Ostinato (2020)
  • A Live vol. 3. Night at the Van Gogh Museum (2020)
  • GAKA-film (2020)
  • Two- in transit Hara Museum (2021)
  • Super T (e) market (2021)

Externe links

  • Officiële website
  • “Virtuoze pianiste uit Japan winnares van het Gaudeamus Concours.” NRC 25-02-1991. Geraadpleegd op 05-06-2024 in Delpher https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000030379:mpeg21:a0096
  • Philip Mechanicus “Niets om aan te trekken.” NRC 20-03-1993. Geraadpleegd op 05-06-2024 in Delpher https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000030699:mpeg21:a0183
  • Sander van Maas “Wat is een luisteraar: Reflectie, interpellatie en dorsaliteit in hedendaagse muziek.” Universiteit Utrecht, oratie gehouden op 03-11-2009. Geraadpleegd op 05-06-2024 in https://www.uu.nl/organisatie/faculteit-geesteswetenschappen/onderzoek/oraties-en-redes
  • NRC ‘We delen een hunkering naar een soort elegante punk’ https://www.nrc.nl/nieuws/2021/11/04/we-delen-een-hunkering-naar-een-soort-elegante-punk-a4062887
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ De stad Shingu ligt aan de monding van de Kumano rivier. Kumano is ook de naam van het omliggende gebied dat bekend staat vanwege de overweldigende natuur, de talloze heilige plaatsen, de tempels en pelgrimsroutes uit het premoderne Japan. Het speelt een grote rol in Tomoko’s liefde voor natuur en ritueel en is inspiratiebron voor de gelijknamige voorstelling uit 2021.
  2. ↑ "15 questions | Interview | Tomoko Mukaiyama | Origin = Femininity". https://www.15questions.net/interview/fifteen-questions-interview-tomoko-mukaiyama/page-1/
  3. ↑ a b Review: With ‘Tao,’ Philharmonic Dives Deeper Into Andriessen https://www.nytimes.com/2018/10/11/arts/music/review-new-york-philharmonic.html
  4. ↑ Jiří Kylián programme, Palais Garnier, Paris — review https://www.ft.com/content/8c57d9f6-b6f2-11e6-961e-a1acd97f622d
  5. ↑ https://www.haramuseum.or.jp/en/hara/event/1016/ https://www.npoklassiek.nl/klassiek/vrije-geluiden/9ada8fa4-f4c3-4dc9-8d08-3df5b7db6452/tomoko-mukaiyama-in-het-van-gogh-museum https://www.foam.org/events/daisuke-yokota-x-tomoko-mukaiyama+https://virtualshoemuseum.com/videos/tomoko-mukaiyama-shoes/ https://moak.jp/en/event/performing_arts/mukaiyamatomoko_home.html
  6. ↑ De cd En Blanc et Noir (2009) is een uitgave die bestaat uit een album met ongepubliceerde foto’s van Philip Mechanicus en een cd Sonic Tapestry met improvisaties van Tomoko. In haar werk SuperT-market Art Walk werkt Tomoko samen met haar dochter, de filmer, regisseur en schrijver Kiriko Mechanicus.
  7. ↑ Zie, Elmer Schönberger, ed. (1996). Ssst! Nieuwe ensembles voor nieuwe muziek. Amsterdam: International Theatre and Film Books. Tomoko startte haar carrière vanuit een levendige en vernieuwende muziekcultuur.
  8. ↑ End and Beginning, met muziek van twee eigenzinnige Russische componisten, Het Parool
  9. ↑ https://www.npoklassiek.nl/uitzendingen/avondconcert/ddafbe5b-c276-440e-9d24-c62bec4fcb04/2023-04-16-avondconcert-wereldpremiere-delirium-van-maxim-shalygin%20
  10. ↑ Meet Tomoko Mukaiyama, a Badass Pianist Upending the Traditional Composer-Musician Hierarchy in Symphonic Music
  11. ↑ Fondation d'entreprise Hermès. EXHIBITIONS | Tomoko Mukaiyama, "Pianist" at Le Forum, Tokyo
  12. ↑ Kumano, un voyage musical en images
  13. ↑ NOORDERZON 2023 – SADO Japans poppentheater met een duister randje
  14. ↑ NRC ‘Ik wil de grenzen van het hier en het nu overschrijden’
  15. ↑ https://www.ichibansen.com/wasted
  16. ↑ https://www.hollandfestival.nl/nl/nocturne
  17. ↑ 向井山朋子の《figurante》に見た夢あるいは現実──アーティスト、片山真理が語る https://artnewsjapan.com/article/1404
  18. ↑ https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/03/een-uitgekiend-precisiemechaniek-a3998578
  19. ↑ 舞台は閉館直前の原美術館。向井山朋子とレニエ・ファン・ブルムレンによる音楽短編映画が配信 https://bijutsutecho.com/magazine/news/exhibition/23219
  20. ↑ https://assets.vangoghmuseum.nl/ce62d013-ac35-4d3f-8ec8-92f90e3f7a88/Jaarverslag-2005-Van-Gogh-Museum?c=efab5db68f68517147feddd0a827ea9812f0102c61e88a11aad190c6161d6419
  21. ↑ Fritz de Jong, Nieuwe generatie danst Jirí Kylián alsof ze nooit anders heeft gedaan, Het Parool (3 oktober 2022)
  22. ↑ Become Ocean // The Unchanging Sea performed Rotterdam Philharmonic Orchestra + pianist Tomoko Mukaiyama
  23. ↑ 巨大意志下的柔軟《魔時尚La Mode》 https://pareviews.ncafroc.org.tw/comments/f5c2ff00-71d0-4e78-b29b-9286364b43ac
  24. ↑ https://gaudeamus.nl/en/jubileum/a-fragmentary-journey-through-gaudeamus-history-by-henk-heuvelmans/
  25. ↑ Deze prijs kreeg Tomoko samen met de choreograaf Nicole Beutler, waar ze mee samenwerkte.
  26. ↑ https://www.theaterkrant.nl/nieuws/nbprojects-wint-dioraphte-dansprijs-met-shirokuro/
  27. ↑ http://www.atamatote.co.jp/work/JaDaFo/jadafo.html
  28. ↑ 4 maart, 2023 organiseerde CAN een rondetafelgesprek in Tokio met de titel ‘Creation, Womanhood, Motherhood.’ Aanwezig waren onder meer Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam en Satoko Kishimoto, burgemeester van Suginami, Tokyo.
  29. ↑ Works by Tomoko Mukaiyama. Tomoko Mukaiyama Foundation.
  30. ↑ In Gaka is het alsof de danseressen Japanse karakters schrijven op een canvas van zand, Het Parool
  31. ↑ Britt van Klaveren. "Kumano van Tomoko Mukaiyama neemt je mee naar haar jeugd en naar je eigen jeugd," Het Parool, 30 augustus 2022.
  32. ↑ Tomoko Mukaiyama - KUMANO - Stadsherstel Amsterdam op stadsherstel.nl, 1 sept 2022.
  33. ↑ Erik Voermans, Betoverende verwevenheid van Tomoko Mukaiyama, Het Parool (1 april 2021)
Bibliografische informatie