Klasse van berkenbroekbossen

Klasse van berkenbroekbossen
Berkenbroekbos met zachte berk en Vaccinium-soorten
Berkenbroekbos met zachte berk en Vaccinium-soorten
Syntaxonomische indeling
Klasse
Vaccinio-Betuletea pubescentis
Stort., Hommel & De Waal 1998
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons

De klasse van berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletea pubescentis) is een klasse van syntaxa die ombrotrafente, open, lage bosgemeenschappen omvat die voorkomen op natte, venige standplaatsen waar uitsluitend zuur en oligotroof beschikbaar is.

Naamgeving en codering

  • Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r43

De wetenschappelijke naam Vaccinio-Betuletea pubescentis is afgeleid van de botanische namen van enkele belangrijke plantentaxa binnen deze klasse, de bosbessen (Vaccinium sp.) en de dominante kensoort, de zachte berk (Betula pubescens).

Fysiognomie

Deze klasse wordt in de Lage Landen gekenmerkt door een zeer open en laagblijvende bosvegetatie met een vrij karige boom- en de struiklaag. Vooral de zachte berk is in deze klasse een steeds terugkomende soort, soms zelfs de enige boom die zich in dergelijk milieu kan handhaven.

In de kruidlaag zijn ofwel dwergstruiken met vooral soorten uit de heidefamilie dominant, ofwel grassen als het pijpenstrootje en andere grasachtige planten.

In de moslaag spelen veenmossoorten een zeer belangrijke rol.

Ecologie

De klasse van berkenbroekbossen omvat plantengemeenschappen van natte, venige standplaatsen waar uitsluitend zuur en oligotroof water beschikbaar is, vooral afkomstig van neerslag.

Berkenbroekbossen ontstaan spontaan aan de randen van hoogveenvegetatie en vormen de overgang naar drogere bosvegetatie. In het hoogveen vormen ze een indicator voor verdroging en verruiging van het veen.

In laagveengebieden vindt men berkenbroekbossen op de oevers en op kraggen van diepe laagveenplassen. Ze vormen daar het eindstadium van de natuurlijke successie.

Onderliggende syntaxa in Nederland en Vlaanderen

De klasse van berkenbroekbossen wordt in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door maar één orde met één verbond. In totaal kent de klasse in Nederland Vlaanderen twee associaties, één derivaatgemeenschap en één rompgemeenschap.

  • Derivaatgemeenschap met zwarte appelbes (DG Aronia ×prunifolia-[Betulion pubescentis])
  • Rompgemeenschap met wilde gagel (RG Myrica gale-[Betulion pubescentis])
  • Rompgemeenschap met pijpenstrootje (RG Molinia caerulea-[Betulion pubescentis])
  • Rompgemeenschap met geplooide stokbraam (RG Rubus plicatus-[Betulion pubescentis/Quercion roboris])

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

Zachte berk
Sporkehout
Gewone dophei
Gerafeld veenmos

In de onderstaande tabellen staan de belangrijkste kensoorten en begeleidende soorten voor de klasse van berkenbroekbossen in Nederland en Vlaanderen.

Boomlaag
Kentaxon Presentie Triviale naam Botanische naam
kK 100% zachte berk Betula pubescens
> 40% zomereik Quercus robur
0% > 40% grove den Pinus sylvestris
Struiklaag
Kentaxon Presentie Triviale naam Botanische naam
> 50% sporkehout Frangula alnus
> 30% wilde lijsterbes Sorbus aucuparia
Kruidlaag
Kentaxon Presentie Triviale naam Botanische naam
0% > 80% gewone dophei Erica tetralix
0% > 30% blauwe bosbes Vaccinium myrtillus
40% > 90% pijpenstrootje Molinia caerulea
Moslaag
Kentaxon Presentie Nederlandse naam Botanische naam
kK < 10% gerafeld veenmos Sphagnum girgensohnii

Fotogalerij

  • Een rompgemeenschap met pijpenstrootje
    Een rompgemeenschap met pijpenstrootje

Zie ook

Mediabestanden
Zie de categorie Vaccinio-Betuletea pubescentis van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bronnen, noten en/of referenties
  • Decleer, K. (red.), 2007: Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen, dier- en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p. ISBN 978-90-403-0267-1
  • Schaminée, J.H.J., Sýkora, K., Smits N., Horsthuis, M. (2010). Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
  • Sýkora, K., 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology
· · Sjabloon bewerken
Indeling van de vegetatieklasse Vaccinio-Betuletea pubescentis (klasse van berkenbroekbossen)

Orde: Vaccinio-Betuletalia pubescentis (orde van berkenbroekbossen)
Verbond: Betulion pubescentis (verbond van berkenbroekbossen)
Associaties: Erico-Betuletum pubescentis (dophei-berkenbroek) · Carici curtae-Betuletum pubescentis (zompzegge-berkenbroek)

· · Sjabloon bewerken
Nederland
Vlaanderen
Vegetatieklassen in Nederland en Vlaanderen (nummering volgens de rVvN)
Open wateren, moerassen en natte heiden:01 Eendenkroos-klasse (Lemnetea) · 02 Ruppia-klasse (Ruppietea) · 03 Zeegras-klasse (Zosteretea) · 04 Kranswieren-klasse (Charetea) · 05 Fonteinkruiden-klasse (Potametea) · 06 Oeverkruid-klasse (Littorelletea) · 07 Klasse van bronbeekgemeenschappen (Montio-Cardaminetea) · 08 Riet-klasse (Phragmitetea) · 09 Klasse van kleine zeggen (Parvocaricetea) · 10 Klasse van hoogveenslenken (Scheuchzerietea) · 11 Klasse van hoogveenbulten en natte heiden (Oxycocco-Sphagnetea)
Graslanden, zomen en droge heiden:12 Weegbree-klasse (Plantaginetea majoris) · 13 Klasse van pioniergraslanden op gruis- en steenbodems (Sedo-Scleranthetea) · 14 Klasse van droge graslanden op zandgrond (Koelerio-Corynephoretea) · 15 Klasse van kalkgraslanden (Festuco-Brometea) · 16 Klasse van matig voedselrijke graslanden (Molinio-Arrhenatheretea) · 17 Marjolein-klasse (Trifolio-Geranietea sanguinei) · 18 Klasse van gladde witbol en havikskruiden (Melampyro-Holcetea mollis) · 19 Klasse van heischrale graslanden (Nardetea) · 20 Klasse van droge heiden (Calluno-Ulicetea)
Kust- en binnenlandse pioniermilieus:21 Muurvaren-klasse (Asplenietea) · 22 Klasse van vloedmerkgemeenschappen op zeedijken en rolkeistranden (Honckenyo-Elymetea) · 23 Klasse van vloedmerkgemeenschappen op zand en slik (Cakiletea maritimae) · 24 Helm-klasse (Ammophiletea) · 25 Slijkgras-klasse (Spartinetea) · 26 Zeekraal-klasse (Thero-Salicornietea) · 27 Zeeaster-klasse (Asteretea tripolii) · 28 Zeevetmuur-klasse (Saginetea maritimae) · 29 Dwergbiezen-klasse (Isoeto-Nanojuncetea) · 30 Tandzaad-klasse (Bidentetea) · 31 Klasse van akkergemeenschappen (Stellarietea mediae) · 32 Klasse van ruderale gemeenschappen (Artemisietea vulgaris)
Ruigten, struwelen en bossen:33 Klasse van natte strooiselruigten (Convolvulo-Filipenduletea) · 34 Klasse van nitrofiele zomen (Galio-Urticetea) · 35 Klasse van kapvlaktegemeenschappen (Epilobietea angustifolii) · 36 Brummel-klasse (Lonicero-Rubetea plicati) · 37 Klasse van brem- en gaspeldoornstruwelen (Cytisetea scopario-striati) · 38 Klasse van kruipwilg- en duindoornstruwelen (Salicetea arenariae) · 39 Klasse van wilgenbroekstruwelen (Franguletea) · 40 Klasse van doornstruwelen (Rhamno-Prunetea) · 41 Klasse van wilgenvloedbossen en -struwelen (Salicetea purpureae) · 42 Klasse van elzenbroekbossen (Alnetea glutinosae) · 43 Klasse van berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletea pubescentis) · 44 Klasse van naaldbossen (Vaccinio-Piceetea) · 45 Klasse van eiken- en beukenbossen op voedselarme grond (Quercetea robori-petraeae) · 46 Klasse van eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Querco-Fagetea)
Mossen- en lichenenvegetatie47 Klasse van (spat)watergemeenschappen (Hymenelio-Fontinalietea) · 48 Zeestippelkorst-klasse (Hydropunctarietea maurae) · 49 Klasse van stippelkorsten en achterlichtmossen (Verrucario-Schistidietea) · 50 Klasse van bisschopsmutsen en landkaartmossen (Racomitrio-Rhizocarpetea) · 51 Poederkorst-klasse (Chrysotrichetea chlorinae) · 52 Schorsmos-klasse (Hypogymnietea physodis) · 53 Klasse van haarmutsen en vingermossen (Orthotricho-Physcietea) · 54 Schriftmos-klasse (Arthonio-Lecidelletea) · 55 Boomspijkertjes-klasse (Calicio-Chrysotrichetea) · 56 Kringmos-klasse (Neckeretea complanatae) · 57 Klasse van vertakt bekermos en neptunusmos (Cladonio-Lepidozietea) · 58 Druppelkorst-klasse (Fellhaneretea bouteillei) · 59 Klasse van purpersteeltje en ruig haarmos (Ceratodonto-Polytrichetea) · 60 Pluisjesmos-klasse (Dicranelletea heteromallae) · 61 Smaragdsteeltjes-klasse (Psoretea decipientis) · 62 Kruikmos-klasse (Splachnetea)