Brugrestaurant

Een brugrestaurant is een wegrestaurant dat is gebouwd als brug over de weg, meestal een autosnelweg. Een brugrestaurant is toegankelijk van beide zijden van de weg, zonder dat de gasten hoeven over te steken, al dan niet via een tunneltje of loopbrug. De voordelen van een brugrestaurant over een autosnelweg zijn, dat niet voor iedere rijrichting een apart restaurant gebouwd hoeft te worden, de investering sneller terugverdiend kan worden dan bij twee aparte restaurants en het weinig extra grond in beslag neemt. Het brugrestaurant trekt bovendien de aandacht van de weggebruiker en de gasten hebben een goed zicht op het verkeer.^[1]

Autosnelwegen

Verenigde Staten

Het eerste brugrestaurant is in 1957 gebouwd in Oklahoma (VS) over de Will Rogers Turnpike. In 1958 startte de restaurantketen Fred Harvey de bouw van nog vijf brugrestaurants over de North Illinois Toll Highway, deze werden tegelijk met de opening van de snelweg in 1959 in gebruik genomen. In 1959 bracht Angelo Bianchetti, de huisarchitect van de Italiaanse restaurantketen Pavesi, het idee naar Europa waarna het zich wereldwijd verspreidde. De verspreiding binnen de VS werd belet door een wet uit 1960 die commerciële activiteiten langs de defense highways (Interstate) verbiedt^[2]. Pleisterplaatsen die al voor 1960 waren gecommercialiseerd mochten wel blijven bestaan en de diverse turnpikes -tolwegen van een Staat- waren al voorzien van wegrestaurants, zodat er weinig nieuws bij kwam. In 1967 volgde in Illinois toch nog een zesde brugrestaurant, gebouwd met een metaalconstructie naar Italiaans voorbeeld.^[3].

Italië

Bianchetti zag kans om het eerste Europese brugrestaurant, bij Fiorenzuola d'Arda over de Autostrada del Sole (A1) tussen Milaan en Bologna, in iets meer dan een half jaar te realiseren^[4]. De verspreiding van de brugrestaurants in Europa ging hand in hand met de aanleg van de autosnelwegen vanaf 1960. Pavesi's concurrent Motta liet architect Melchiorre Bega bij Cantagallo, iets ten zuiden van Bologna, ook een brugrestaurant bouwen dat in 1961 werd geopend. Toen in 1962 de Autostrada Serenissima (A4) van gescheiden rijbanen werd voorzien ging Pavesi over tot vervanging van haar wegrestaurants in Novara en Bergamo, door brugrestaurants bij respectievelijk Novara en Osio. Hierna werden tot 1972 nog tien brugrestaurants gebouwd in Italië. Het brugrestaurant in Alfaterna was zelfs voorzien van een tweede laag met hotelaccommodatie, die brugconstructie is inmiddels gesloopt. In 1974 kwamen de Italiaanse ketens, als gevolg van de oliecrisis, in financiële moeilijkheden en kwam er een einde aan de bouw van brugrestaurants in Italië.

Overig Europa

Het Verenigd Koninkrijk kreeg in 1958 het eerste stukje snelweg en bij de verdere aanleg van de M6 werden ook zogenoemde Motorway Service Areas (MSA) aangelegd. In het Verenigd Koninkrijk zijn veel MSA's voorzien van een loopbrug over de snelweg maar slechts 5 van de 91 zijn een echt brugrestaurant. Geïnspireerd door de Italiaanse autostrada werden drie brugrestaurants gebouwd over de M6 tussen Birmingham en Preston. De M2, de geplande autosnelweg tussen Londen en Dover, kreeg ook een brugrestaurant bij Farthing Corner, later Medway. Het laatste brugrestaurant in het Verenigd Koninkrijk werd over de M1 bij Leicester gebouwd. In 1967 werd het eerste brugrestaurant in Duitsland gebouwd en begin jaren 70 van de twintigste eeuw werden in Frankrijk, met name door Jacques Borel, en Zwitserland de eerste brugrestaurants geopend. In België is het idee van brugrestaurants ook veelvuldig toegepast. Nederland kreeg in 1980 met Rick's brugrestaurant bij Verzorgingsplaats Den Ruygen Hoek over de A4 het eerste brugrestaurant.^[5] Anno 2021 zijn er verschillende ketens in de brug gevestigd.

Overige wegen

Naast de autosnelwegen zijn er ook op andere plaatsen brugrestaurants te vinden. In Oldenzaal, Berlijn en Wiesbaden zijn ze gebouwd over brede straten. Het Haus der Deutschen Weinstraße is gebouwd over een tweestrooksweg en heeft, als uitzondering, slechts aan één kant van de weg een ingang. Het kleinste brugrestaurant bevindt zich in Kufstein, waar in een oude verbindingsbrug tussen hotel en herberg plaats is voor twee personen. Het noordelijkste brugrestaurant bevindt zich in de Groenlandse hoofdstad Nuuk boven een voetgangersstraat.

Architectuur

In de Verenigde Staten zijn de brugrestaurants vrijwel allemaal gebouwd naar hetzelfde ontwerp. De metaalconstructie van de Lincoln Oasis is meegenomen in de renovatie van 2003 zodat alle brugrestaurants in Illinois nu een vrijwel identiek uiterlijk hebben. In Europa zijn de meeste brugrestaurants een uniek ontwerp. Het brugrestaurant moest dienen als visitekaartje van de respectievelijke opdrachtgevers en ze zijn daarbij speciaal voor de locatie ontworpen.

Staalskeletbouw

De eerste twee Italiaanse brugrestaurants, in Fiorenzuola d'Arda en Cantagallo, kenden beide een metaalconstructie voor de overspanning. De toegangsgebouwen werden aan weerszijden van de weg opgetrokken uit gewapend beton terwijl de brug zelf als staalskeletbouw is opgebouwd. Het brugrestaurant van Cantagallo is in 1981 door brand getroffen en daarna herbouwd als betonconstructie.

Beton

Vanaf 1961 kwam het gewapend beton voor de overspanning in gebruik. In 1962 ontwierp Bianchetti een betonnen brugrestaurant voor Novara, dat vervolgens vrijwel werd gekopieerd in Osio. Deze twee brugrestaurants hebben een dakterras en een magazijnruimte op het dak, behalve bij Feronia is dit verder niet meer toegepast. Voor de twee in Toscane -Serrevalle Pistoiese en Chianti- en het brugrestaurant in Dorno zocht Pavesi andere architecten aan, zodat iedere locatie een specifiek ontwerp kreeg. De Britse brugrestaurants werden alle vijf opgetrokken uit gewapend beton, ieder met een specifiek ontwerp per locatie. In 1963 respectievelijk 1964 realiseerde Bianchetti twee specifiek ontworpen brugrestaurants in Frascati, ten zuiden van Rome, respectievelijk te Feronia, ten noorden van Rome. Voor het brugrestaurant in Dorno, uit 1964, gebruikte architect Carlo Casati voorgespannen beton voor de overspanning. Motta opende haar tweede brugrestaurant in 1967 bij Limena, iets ten westen van Padua. De architecten, Bega en Nervi creëerden hier een architectonisch hoogstandje met een overspanning in de vorm van een betonnen doos met, in de zijwanden, achthoekige openingen voor de ramen. In 1969 werd in Dammer Berge, van de architecten Paul Wolters en Manfred Bock, voor de overspanning een brugdek uit voorgespannen beton gecombineerd met een bovenbouw in staalskeletbouw.

Dubbeldeks

Bianchetti ging in 1967 een stap verder door een brugrestaurant te bouwen met twee verdiepingen. Voor Montepulciano greep hij terug op de staalskeletbouw, waarbij het staalskelet nu werd opgehangen aan een enorme stalenbalk boven de weg. Het laatste gerealiseerde ontwerp van Bianchetti was een betonnen brugrestaurant met twee verdiepingen en is gebouwd in Soave (1969), iets ten oosten van Verona en in Alfaterna (1971), iets ten zuiden van Nocera Inferiore. In Zwitserland kreeg het brugrestaurant in Würenlos ook twee verdiepingen waarbij, net als in Montepulciano, één laag voor horeca en de ander als winkelruimte wordt gebruikt. Het nieuwere brugrestaurant in Knonauer Amt kent ook twee verdiepingen.

Bijzonderheden

Würenlos en de latere Nyköpingsbro zijn gebouwd als tuibrug. Het brugrestaurant in Pratteln, van de Baselse architecten Casoni & Casoni, heeft als bijzonderheid een kunststof bovenbouw. In de Verenigde Staten en Scandinavië liggen de parkeerterreinen op hetzelfde niveau als de brug. Daarbuiten is het gebruikelijk dat de gasten vanaf het parkeerterrein met een (rol)trap en/of lift naar boven moeten om het brugniveau te bereiken. Frascati, Ayer Keroh en Petroport hebben ook een parkeerterrein op brugniveau.

Overzicht van brugrestaurants

Land	Verzorgingsplaats/locatie	Weg	Geopend (Afgebroken)	Ligging	Foto
België	Tignée	A3/E40		503914 !50° 39′ 14″ NB, 5° 42′ 38″ OL
België	Hondelange	A4/E25		493835 !49° 38′ 36″ NB, 5° 49′ 42″ OL
België	Wanlin	A4/E411	1995	500835 !50° 8′ 35″ NB, 5° 4′ 43″ OL
België	Nivelles	A7/E19	2001	503653 !50° 36′ 54″ NB, 4° 18′ 1″ OL
België	Hellebecq	A8/E429		504101 !50° 41′ 1″ NB, 3° 53′ 51″ OL
België	Verlaine	A15/E42		503534 !50° 35′ 35″ NB, 5° 18′ 13″ OL
België	Gierle	A21/E34	1974 (2016)	511731 !51° 17′ 31″ NB, 4° 52′ 19″ OL
Chili	Peñaflor	AP-78	1998	.566197 !33° 38′ 3″ ZB, 70° 52′ 8″ WL
Duitsland	Haus der Deutschen Weinstraße	Deutsche Weinstraße	1995	493633 !49° 36′ 33″ NB, 8° 10′ 53″ OL
Duitsland	ICC Berlin	Messedamm	19790402 2 april 1979	523016 !52° 30′ 16″ NB, 13° 16′ 46″ OL
Duitsland	Luisenforum Wiesbaden	Schwalbacher Strasse	20080902 2 september 2008	500443 !50° 4′ 43″ NB, 8° 14′ 12″ OL
Duitsland	Dammer Berge	A1	1969	523224 !52° 32′ 24″ NB, 8° 6′ 49″ OL
Duitsland	Frankenwald	A9	1967	502419 !50° 24′ 19″ NB, 11° 46′ 25″ OL
Finland	Hansasilta	Itäväylä	1984	601235 !60° 12′ 35″ NB, 25° 04′ 54″ OL
Frankrijk	Verdun Saint Nicolas (Haudiomont)	A4		490709 !49° 7′ 9″ NB, 5° 30′ 34″ OL
Frankrijk	Nemours	A6		481545 !48° 15′ 46″ NB, 2° 43′ 19″ OL
Frankrijk	Beaune-Merceuil	A6	19701029 29 oktober 1970	465740 !46° 57′ 40″ NB, 4° 50′ 11″ OL
Frankrijk	Saint Albain	A6	19710724 24 juli 1971	462510 !46° 25′ 10″ NB, 4° 51′ 55″ OL
Frankrijk	Lançon-Provence	A7		433521 !43° 35′ 22″ NB, 5° 11′ 25″ OL
Frankrijk	Orléans-Saran	A10	1975	475836 !47° 58′ 36″ NB, 1° 51′ 32″ OL
Griekenland	Sirios - Malakasa	A1		381521 !38° 15′ 22″ NB, 23° 45′ 0″ OL
Groenland	Brugseni	Aqqusinersuaq		641031 !64° 10′ 32″ NB, 51° 44′ 14″ WL
Italië	Fiorenzuola d'Arda	A1	19591229 29 december 1959	445744 !44° 57′ 44″ NB, 9° 54′ 18″ OL
Italië	Chianti	A1	29 april 1964	434345 !43° 43′ 45″ NB, 11° 19′ 60″ OL
Italië	Montepulciano	A1	1967 (2021)	430809 !43° 8′ 9″ NB, 11° 51′ 52″ OL
Italië	Feronia	A1	1964	420806 !42° 8′ 6″ NB, 12° 36′ 7″ OL
Italië	Cantagallo	A1	19610423 23 april 1961	442721 !44° 27′ 22″ NB, 11° 16′ 48″ OL
Italië	Alfaterna	A3	1971 ()	404358 !40° 43′ 58″ NB, 14° 40′ 44″ OL
Italië	Brembo - Osio	A4	1962	453754 !45° 37′ 54″ NB, 9° 35′ 55″ OL
Italië	Sebino - Erbusco	A4	1962	453537 !45° 35′ 37″ NB, 9° 57′ 54″ OL
Italië	Novara	A4	1962	452806 !45° 28′ 6″ NB, 8° 39′ 24″ OL
Italië	Limena	A4	19670402 2 april 1967	452654 !45° 26′ 54″ NB, 11° 50′ 41″ OL
Italië	Soave	A4	1969	452438 !45° 24′ 38″ NB, 11° 13′ 58″ OL
Italië	Dorno	A7	19640511 11 mei 1964	450852 !45° 8′ 53″ NB, 8° 59′ 29″ OL
Italië	Brogeda	A9		455028 !45° 50′ 28″ NB, 9° 2′ 18″ OL
Italië	Serravalle Sud	A11	1962	435328 !43° 53′ 28″ NB, 10° 49′ 31″ OL
Italië	Frascati	E821	1963	414954 !41° 49′ 55″ NB, 12° 39′ 24″ OL
Maleisië	Sungai Buloh	E1 (AH 2)		31119 !3° 11′ 19″ NB, 101° 35′ 11″ OL
Maleisië	Ayer Keroh	E2 (AH 2)		22354 !2° 23′ 55″ NB, 102° 13′ 16″ OL
Maleisië	Subang Jaya	E6 (AH 2)		30132 !3° 1′ 32″ NB, 101° 34′ 32″ OL
Nederland	Oldenzaal	Eektestraat		521747 !52° 17′ 47″ NB, 6° 55′ 25″ OL
Nederland	Den Ruygen Hoek	A4	19801218 18 december 1980	521536 !52° 15′ 36″ NB, 4° 41′ 17″ OL
Noord-Korea	Theehuis Sohung (Hungsu-ri)	AH 1 (Pjongjang - DMZ (-Seoul))		382804 !38° 28′ 4″ NB, 126° 4′ 3″ OL
Noorwegen	Holmestrand	E18		593050 !59° 30′ 51″ NB, 10° 12′ 10″ OL
Oostenrijk	Auracher Löchl	Römerhofgasse, Kufstein		473456 !47° 34′ 56″ NB, 12° 10′ 6″ OL
Slovenië	Šentilj	A1		464108 !46° 41′ 8″ NB, 15° 39′ 0″ OL
Spanje	La Jonquera	AP-7		422422 !42° 24′ 23″ NB, 2° 52′ 21″ OL
Spanje	Arrigorriaga	AP-68		431126 !43° 11′ 26″ NB, 2° 53′ 47″ WL
Spanje	Porta Cerdanya	E9		422044 !42° 20′ 45″ NB, 1° 49′ 58″ OL
Spanje	La Plana	E15		395152 !39° 51′ 52″ NB, 0° 7′ 21″ WL
Spanje	Lleida	E90		413233 !41° 32′ 34″ NB, 0° 38′ 16″ OL
Spanje	El Penedes	E90		411719 !41° 17′ 19″ NB, 1° 35′ 32″ OL
Turkije	Tepetarla	O-4		404339 !40° 43′ 40″ NB, 30° 04′ 12″ OL
Turkije	Üçköprü	O-4		404726 !40° 47′ 26″ NB, 31° 14′ 27″ OL
Verenigd Koninkrijk	Leicester Forest East	M1	1966	523707 !52° 37′ 7″ NB, 1° 12′ 22″ WL
Verenigd Koninkrijk	Medway	M2	19631101 1 november 1963	512026 !51° 20′ 26″ NB, 0° 36′ 26″ OL
Verenigd Koninkrijk	Charnock Richard	M6	1963	533752 !53° 37′ 52″ NB, 2° 41′ 28″ WL
Verenigd Koninkrijk	Knutsford	M6	1963	531802 !53° 18′ 2″ NB, 2° 24′ 6″ WL
Verenigd Koninkrijk	Keele	M6	1963	525935 !52° 59′ 35″ NB, 2° 17′ 22″ WL
Verenigde Staten	Vinita, Oklahoma	Will Rogers Turnpike	1957	363724 !36° 37′ 24″ NB, 95° 8′ 53″ WL
Verenigde Staten	Abraham Lincoln Oasis	Interstate 80	1967	413443 !41° 34′ 43″ NB, 87° 35′ 57″ WL
Verenigde Staten	Belvidere Oasis	Interstate 90	1959	421400 !42° 14′ 0″ NB, 88° 50′ 4″ WL
Verenigde Staten	Des Plaines Oasis	Interstate 90	1959	420052 !42° 0′ 53″ NB, 87° 55′ 35″ WL
Verenigde Staten	Lake Forest Oasis	Interstate 94	1959	421510 !42° 15′ 11″ NB, 87° 54′ 5″ WL
Verenigde Staten	O'Hare Oasis	Interstate 294	1959	415702 !41° 57′ 2″ NB, 87° 52′ 57″ WL
Verenigde Staten	Hinsdale Oasis	Interstate 294	1959	414700 !41° 47′ 1″ NB, 87° 54′ 28″ WL
Zuid-Afrika	Petroport	N1		.646341 !25° 36′ 60″ ZB, 28° 16′ 42″ OL
Zuid-Afrika	Midrand	N1		.644151 !25° 58′ 49″ ZB, 28° 7′ 35″ OL
Zweden	Gävle Bro	E4	1987	603856 !60° 38′ 56″ NB, 17° 7′ 8″ OL
Zweden	Nyköpingsbro	E4	1986	584456 !58° 44′ 56″ NB, 16° 55′ 15″ OL
Zwitserland	Würenlos	A1	19720513 13 mei 1972	472617 !47° 26′ 18″ NB, 8° 20′ 51″ OL
Zwitserland	Pratteln	samenloop A2 en A3	19781026 26 oktober 1978	473139 !47° 31′ 39″ NB, 7° 42′ 3″ OL
Zwitserland	Knonauer Amt	A4	20091113 13 november 2009	471618 !47° 16′ 19″ NB, 8° 26′ 17″ OL

Allerlei

• 
  De Nový Most in Bratislava met restaurant UFO boven op de pylonen
• 
  Het restaurant Esplanade Riel in Winnipeg
• 
  Het Veranda bridge restaurant op de Anshunbrug in Chengdu
• 
  Het terras op de houten brug in Valjevo

Letterlijk kunnen de restaurants op de Nový Most (48° 8′ 12″ NB, 17° 6′ 17″ OL ) in Bratislava uit 1972 en de Esplanade Riel (49° 53′ 28″ NB, 97° 7′ 38″ WL ) in Winnipeg uit 2003 als brugrestaurant worden aangemerkt, maar het betreft hier gewone bruggen met als bijzaak een restaurant. Het veranda bridge restaurant in Chengdu strekt zich uit over de volle lengte van de Anshun brug uit 2003, die ook als voetgangersbrug dient (30° 38′ 38″ NB, 104° 5′ 0″ OL). De Servische plaats Valjevo kent een restaurant met een terras op een daartoe gebouwde brug over het water bij Knez Mihajleva (44° 15′ 39″ NB, 19° 53′ 36″ OL).

Asterix en Obelix brachten in de Romeinse tijd al een bezoek aan het brugrestaurant Restauvia tijdens hun reis naar Zwitserland. (Asterix en de Helvetiërs, blz 18)