Persiaren konkista musulmana

Mota

gerra
conquest ^(en)

Honen parte da

Musulmanen konkistak

Denbora-tarte

633 - 654

← Ridda Wars ^(en)

Umayyad campaigns in India ^(en)

→

Kokaleku

Arabian Iraq ^(en)

Fars (land) ^(en)

Khorasan
Persian Iraq ^(en)

Irango Azerbaijan
Makran
Sasandar Inperioa

Parte-hartzaileak

Rasidar kalifaldia
Sasandar Inperioa
arabiar kristauak
House of Ispahbudhan ^(en)

House of Mihrān ^(en)

House of Karen ^(en)

Dabuyid dynasty ^(en)

Inperio Heftalita
Bizantziar Inperioa

Osatuta

Battle of Chains ^(en)
Battle of Buwaib ^(en)
Battle of the Bridge ^(en)
Battle of Firaz ^(en)
Battle of al-Qādisiyyah ^(en)
Battle of Jalula ^(en)
Siege of Ctesiphon ^(en)
Battle of Nahāvand ^(en)
Battle of Dawmat al-Jandal ^(en)
Battle of al-Anbar ^(en)
Battle of Saniyy ^(en)
Battle of Ayn al-Tamr ^(en)
Battle of Walaja ^(en)
Battle of Hira ^(en)
Battle of Ullais ^(en)
Muslim conquest of Khorasan ^(en)

Persiako musulmanen konkista Islama sortu eta zabaltzen hasi eta gutxira gertatu zen. Sasandar inperioaren amaiera ekarri zuen 644an, sasandar dinastia erori zen geroxerago 651n eta ondorio gisa ekarri zuen Iran edo Persian mendeetan nagusi izan zen zoroastriar erlijioa gainbehera etortzea.

Konkistaren aroa

Arabiarrak 633an sartu ziren lehen aldiz Sasandar lurraldean, Khalid ibn Walid jeneralak gaur Irak dena inbaditu zuenean, hala ere Khalid beste fronte batera itzuli zen, eta musulmanek konkistatutako lurraldeak galdu zituzten persiar kontraerasoetan.

Bigarren inbasioa 636an hasi zen Shad ibn Abi Uakas delakoak zuzendua- Kadesiako guduan garaipen giltzarri batek Persiako mendebaldeko kontrola kendu zien sasandarrei. Zagros mendiak hesi eta muga natural bihurtu ziren urte batzuez Kaliferri rasidar ortodoxoaren eta Sasandar Inperioaren artean.

Hala ere, defentsan jardun beharrean, etengabeko erasoetan tematu ziren persiarrak eta, ondorioz, Omar kalifak Sasandar Inperioaren inbasioa agindu zuen 642an, eta inbasioa erabateko konkistarekin amaitu zen 644. urtearen erdialdean. Persiaren konkista azkar honen ondoren, Medinako Omar kalifak estratega militar eta politiko handi gisa zuen puztu zuen bere ospea. ^[1]

Persiar ikuspegi nazionala

Hain konkista azkarrak zabaldu zuen ustea persiarrek defentsarik ezarri ez zutela. Baina Irango historialariek arabiar iturriak erabili dituzte beren teoria ilustratzeko, "historialari batzuek diotenaren aurka, iraniarrek benetan arabiar inbaditzaileen aurka borrokatu zuten". Honek nazionalismo persiar edo irandar baten indarra adierazten du, funtsean herrialdea ia guztiz musulmana bihurtu arren, arabiar eragin eta kulturarekiko distantzia gorde baitute persiarrek, mespretxua ez denean. ^[2] Ikuspegi horrek dio, gainera, behin konkistatuta, politikoki, persiarrak kulturalki arabiarren aurka egiten hasi zirela, adibidez, persiar hizkuntza eta kultura mantenduz. Hala ere, Islama biztanleriaren gehiengoak bereganatu zuen, arrazoi politikoengatik edo soziokulturalengatik, eta erlijio nagusi bihurtu zen. ^[3]

Xiismoaren hegemonia berantiarra

Gainera, musulmanak nagusi bihurtu arren Iranen, herrialdearen aldaera islamiko gaur nagusia, xiismoa, ez zen konkistarekin gertatu. Izatez, 16. mendean, Europan erreforma protestantea hainbat herrialdetan zabaldu zen garaian, orduan ezarri zen xiismoa erlijio ofizial gisa Iranen, safavidar dinastiaren hegemonia gertatzean^[4].

Konkistatik mende horretara arte, arabiar eta turkiar elite militarrek eta dinastiek kontrolatu zuten nagusiki Iran, eta sunismoa nagusi izan zen, eta safaviden iritsiera botere autoktono persiar nazional baten berrindartzea izan zen neurri batean, nahiz eta jatorrian hauek ere erro turkiarrak izan.

Erreferentziak

↑ A.I. Akram, The Muslim Conquest of Persia, cap. 1. ISBN 978-0-19-597713-4, 9780195977134
↑ Milani Abbas. Lost Wisdom: Rethinking Modernity in Iran, Mage Publishers, p.15. 2004. ISBN 978-0-934211-90-1
↑ Mohammad Mohammadi Malayeri, Tarikh-i Farhang-i Iran (Irango Historia Kulturala). Teheran, 1982.
↑ (Gaztelaniaz) Morató-Aragonés Ibáñez, Marc. (2015). «Breve historia de la dinastía persa safávida» Descubrir la Historia (31): 31-36. (Noiz kontsultatua: 2022-02-16).